All you have to do to see Medusa is to look her in the face: and she isn’t deadly. She is beautiful and she laughs.

(Cixous & Clement, σελ. 6)

Πρόλογος κι εισαγωγή: Το ημερολόγιο μιας παγωμένης καρδούλας

Εδώ και μέρες συγκεντρώνω βιβλιογραφικό υλικό για να υποστηρίξω το περιεχόμενο αυτής της εργασίας. Στο μυαλό μου μια εργασία οφείλει να έχει πολλές παραπομπές κι αυτό είναι δείγμα της εγκυρότητας των επιχειρημάτων της. Ψάχνοντας στο διαδίκτυο κυρίως, βρήκα εξαιρετικό υλικό, πολύ περισσότερο από αυτό που μπορεί να απορροφηθεί νοητικά αλλά και στα πλαίσια της εργασίας. Η αλήθεια είναι ότι η δυτική επιστήμη συσσωρεύει καθημερινά τεράστιο αριθμό πληροφοριών για οποιοδήποτε θέμα προσεγγίζει ο ανθρώπινος νους. Το αποτέλεσμα είναι σαν ένα παζλ με αμέτρητα κομμάτια και αταίριαστες μεταξύ τους ψηφίδες. Όσο κι αν διάβασα στη ζωή μου, όσες εργασίες κι αν έγραψα, όσα κι αν κατάλαβα με το νου, ελάχιστα μπόρεσα να εφαρμόσω πρακτικά. Τα τελευταία χρόνια εμφανίστηκε ένα άλλο όργανο στο σώμα μου που αποζητά φωνή. Χρειάστηκε να βιώσω την απόλυτη σιωπή του για να νιώσω την απουσία του. Αυτό συνέβη τέλη 2013 με αρχές 2014. Έχεις ζήσει την εμπειρία να βάζεις το χέρι σου στην καρδιά και να μην την ακούς να χτυπάει για μήνες; Ανησυχητικό, το λιγότερο!Αυτή η σιωπή που σήμαινε και απουσία συναισθημάτων ήταν η αφορμή να αρχίσω να ερευνώ τρόπους γνωριμίας με την καρδιά με την ελπίδα ότι κάποτε θα συνεργαστούμε συνειδητά. Ακόμα εργαζόμαστε πάνω σε αυτό. Και τώρα που γράφω αυτές τις λέξεις εκείνη χτυπά λίγο διαφορετικά και αναδύονται συναισθήματα βαριά κι ελαφριά ταυτόχρονα, σαν ένα ιπτάμενο ελεφαντάκι καθισμένο στην καρδιά μου κι έτοιμο να πετάξει.Δοκίμασα πολλά για να ηρεμήσω το σώμα μου ώστε να μπορώ να ακούσω τι συμβαίνει εντός μου. Το πρώτο βήμα και καθοριστικό ήταν τον Μάρτιο 2014 να συγκατοικίσω με τον Αιθέρα, ένα κουτάβι τόσο ταλαιπωρημένο που τα μάτια του ήταν κενά, ήταν ζωντανό, αλλά δεν ζούσε. Περάσαμε δύσκολα, γιατί δεν ήξερα τι χρειάζεται να κάνω για να επικοινωνήσουμε, για καιρό ήμουν πολύ απασχολημένη με το να ικανοποιώ τις φυσικές του ανάγκες. Κάποτε συνειδητοποίησα ότι αυτό που πραγματικά με ενοχλεί είναι ότι δεν έχω πρόσβαση στο πώς νιώθει. Τον Δεκέμβριο του 2014 βάλαμε στη ζωή μας την Ελένη, ολιστική θεραπεύτρια για ζώα, η οποία μας έμαθε τα ανθοϊάματα, την ομοιοπαθητική, τη σημασία της διατροφής για την σωματική και συναισθηματική υγεία. Μήνα με το μήνα μεταμορφωθήκαμε, τα ανθοϊάματα βοήθησαν να ηρεμήσει ο νους, οι εσωτερικές φωνές που συνεχώς προφήτευαν καταστροφικά σενάρια, “ όσο είσαι ζωντανή η καταστροφή ελοχεύει, πρόσεχε!” ήταν ο τίτλος της ταινίας που ζούσα για χρόνια. Ο Αιθέρας επίσης άρχισε να ηρεμεί. Σε συνδιασμό με την ομοιοπαθητική θεραπεία, ο φόβος που είχε- συχνά όταν ήμασταν εκτός σπιτιού γινόταν πανικός- υποχώρησε σε βαθμό θαύματος! Το ίδιο, αλλά πιο ήπια, και τα σωματικά του συμπτώματα. Ο χώρος που δημιουργήθηκε στο κεφάλι μου από την μείωση της έντασης της αρνητικής εσωτερικής μου φωνής, μου έδωσε τη δυνατότητα να παρατηρώ και να διακρίνω πως οι σκέψεις μου επηρεάζουν το πως νιώθω, το πως συμπεριφέρομαι, το τι συμβαίνει γύρω μου, ακόμα και το πως συμπεριφέρεται ο σκύλος μου. Στις αρχές του 2015 έπεσε στην αντιληψή μου η ύπαρξη ενός ερευνητικού κέντρου στην Αμερική, του Heart&Math Institute. Ω! Τι αποκαλύψεις ήταν κι εκείνες. Η καρδιά λέει έχει πολύ πιο δυνατό ηλεκτρομαγνητικό πεδίο από αυτό του εγκεφάλου, φτάνει μέχρι και δύο μέτρα γύρω μας και μέσω αυτού ανταλλάσουμε πληροφορίες με τους γύρω μας. Επίσης η καρδιά έχει τη δυνατότητα της πρόβλεψης του μέλλοντος πριν τον εγκέφαλο. Κι επίσης η καρδιά είναι η πηγή της διαίσθησης στο σώμα. Πληροφορίες που αποκαθηλώνουν τον εγκέφαλο από τον μοναρχικό του θρόνο, ή τουλάχιστον δικαιωματικά καθίζουν δίπλα του και την ξεχασμένη πριγκίπισσα, την καρδιά. Το συγκεκριμένο ινστιτούτο προτείνει απλούς τρόπους ενεργοποίησης της καρδιάς μέσω καρδιακών αναπνοών. Εφάρμοσα την τεχνική για μήνες μέχρι που ενσωματώθηκε στο σύστημά μου. Τι πρωτόγνωρη αίσθηση γαλήνης και ενσωμάτωσης με την έννοια της πλήρους παρουσίας στο τώρα, άρχισα να νιώθω το σώμα μου σαν ένα θρόνο όπου κάθεται η ψυχή μου κι απολαμβάνει τη ζωή σε βαθμό να νιώθω τον πλανήτη μας και παραπέρα, το αχανές σύμπαν. Για δευτερόλεπτα γίνομαι όλα, η αίσθηση είναι απερίγραπτη, η καρδιά ανοίγει τόσο που χωρά όλη τη δημιουργία. Σοκ και δέος!Καθώς προχωρούσα στο δρόμο της αυτοπαρατήρησης, άρχισα να διακρίνω κάποια μοτίβα συμπεριφοράς και συναισθημάτων που εμφανίζονταν ξανά και ξανά, χωρίς να μπορώ να κάνω τίποτα να προβλέψω και να τα περιορίσω. Για παράδειγμα, κάθε φορά που χρειαζόταν να παρουσιάσω τον εαυτό μου σε τρίτους ένιωθα ανεπαρκής και μη αποδεκτή κοινωνικά, γιατί δεν είχα μια εργασία με αναγνωρίσιμο τίτλο. Άρχισα να αγανακτώ με τον εαυτό μου που δεν μπορούσα να φερθώ σαν ανήλικας, παρά γινόμουν “ανασφαλές κοριτσάκι”, όπως έλεγα. Γενικά, είχα εντοπίσει ότι φερόμουν σαν μικρό παιδί με συγκεκριμένα ερεθίσματα και ένιωθα ότι είχε φτάσει η στιγμή να ενηλικιωθώ. Ή έτσι νόμιζα.Και το Μάϊο 2015 γνωριστήκαμε με την Expansion Method και την ερευνητική της ομάδα. Έκανα τον πρώτο κύκλο συνεδριών και πράγματι, όπως υπόσχεται η μέθοδος, είδα πλήρη και μόνιμη απελευθέρωση των τοξικών συναισθημάτων και πεποιθήσεών μου που σχετίζονταν με την αδυναμία μου να παρουσιάσω τον εαυτό μου δημόσια. Συνέχισα και με ένα δεύτερο κύκλο κι εκεί περί τον Σεπτέμβρη 2015 αποφάσισα να γίνω πιστοποιημένη σύμβουλος της μεθόδου. Το τι συνέβη από τότε είναι απερίγραπτο, άλλαξα τοποθεσία διαμονής, είμαι σε σχέση μετά από καιρό με έναν άνθρωπο που εκτιμώ και δεν ήμουν σίγουρη ότι υπήρχε ώστε να τον συναντήσω, και το πιο θεμελιώδες ξεκίνησα να διακρίνω πως ο τρόπος που σκέφτομαι και νιώθω επηρεάζει αυτό που ζω σε όλα τα επίπεδα- από το σωματικό μέχρι τη συμπεριφορά των γύρω μου. Κι επίσης ξεκίνησα να διακρίνω τις παραπλανήσεις μου σε σχέση με το πως ερμηνεύω αυτά που ζω.Και φτάνουμε μέχρι το σήμερα λίγες ημέρες πριν την παράδοση της απαιτούμενης για την πιστοποίηση πτυχιακής. Όπως ανέφερα στην αρχή, ξεκίνησα να γράφω με ακαδημαϊκό στυλ, και σήμερα αποφάσισα να γράψω απευθυνόμενη σε συνανθρώπους με τους οποίους πασχίζουμε να κατανοήσουμε και να νιώσουμε τι είναι η ζωή κι ο καθένας με τις εμπειρίες του κι όλοι μαζί μέσα σε αυτή.Όλη αυτή η διαδρομή είναι γεμάτη έντονες στιγμές, τόσο από συναισθήματα όσο και από επιφοιτήσεις, αλλά και ανακάλυψης επιστημονικών ή άλλων στοιχείων που υποστηρίζουν τις επιφοιτήσεις. Πρόκειται για μια μαγική συνολικά εμπειρία. Παρατήρησα όλο αυτό το διάστημα ότι η συνείδησή μου δεν είναι σταθερή, μπορεί τη μια στιγμή να αισθάνομαι χαρούμενη και συνδεδεμένη με το περιβάλλον μου και μετά από λίγο να ξεχνώ αυτή τη σύνδεση και να στεναχωριέμαι από ένα σχετικά ασήμαντο εξωτερικό γεγονός. Κι αυτή η μεταβλητότητα να είναι μία μόνινη κατάσταση, ευτυχώς όχι πάντα με την ίδια απόσταση μεταξύ των άκρων.Τι συμβαίνει; Που οφείλονται όλα αυτά; Πως ερμηνεύονται και που οδηγούν; Και σε ποιά πλαίσια μπορούν να προσεγγιστούν;Ορίζω ως μέγιστο πλαίσιο την ίδια τη ζωή. Συνειδητοποίησα ότι η ζωή μέσα στο σώμα είναι το πλαίσιο. Κι εφόσον είμαι ακόμα ζωντανή, παρ’ όλες τις προειδοποιήσεις της αρνητικής φωνής μέσα μου και του περίγυρου έξω από εμένα, σημαίνει ότι οι δυνάμεις του σύμπαντος συνομωτούν για να είμαι εδώ και να ζω όλα αυτά. Εγώ όμως τι συμμετοχή έχω στη δημιουργία τους;

Μια πρόταση ερμηνείας όπως παρουσιάστηκε βιωματικά

Σε αυτό το τμήμα της εργασίας θα παρουσιάσω μερικά στοιχεία προερχόμενα από το χώρο της επιστήμης και της ελληνικής μυθολογίας που φαίνεται να υποστηρίζουν τα βιωματικά μου συμπεράσματα. Να σας προειδοποιήσω ότι θα επιτρέψω στον εαυτό μου μερικές νοηματικές υπερβάσεις οι οποίες θα εκφραστούν με ίσως ανορθόδοξες συνδέσεις. Ας μην το αναλύω άλλο όμως, ξεκινάμε.

Η εποχή της αθωότητας;

(νοσταλγικός αναστεναγμός) …η παιδική μας ηλικία. Οι περισσότεροι από εμάς θυμόμαστε αυτά τα χρόνια με νοσταλγία, τότε όλα ήταν πιο εύκολα, ήμαστα αθώοι, ζούσαμε στο τώρα, παιχνίδια, χαρά, ξεγνοιασιά.. Ήταν πράγματι έτσι όμως; Ε ναι, με τα κριτήρια του ενήλικα που είμαστε τώρα. Πως όμως βιώναμε τον εαυτό μας σαν παιδιά; Πως ερμηνεύαμε τα βιώματά μας; Η σύγχρονη ψυχολογία έχει αποδώσει κρίσιμη σημασία στα παιδικά μας χρόνια ως καθοριστικά για την ανάπτυξη της προσωπικότητάς μας. Μια καλή μου φίλη ψυχολόγος μου πρότεινε να διαβάσω το κλασσικό για αυτή τη θεματολογία, και ιδιαίτερα διαφωτιστικό όπως αποδείχθηκε, βιβλίο της Alice Μiller “Οι φυλακές της παιδικής μας ηλικίας”1. Η Αlice υποστηρίζει ότι η βασική συναισθηματική ανάγκη των παιδιών είναι να λαμβάνουν την αγάπη των γονιών τους. Σε αυτό κάθε νους και καρδιά μπορούν να συμφωνήσουν. Η πραγματικότητα είναι λιγότερο ρομαντική. Οποιαδήποτε συμπεριφορά κάνει τα παιδιά να αισθανθούν απόρριψη, τα αναγκάζει να διακρίνουν μεταξύ του καλού παιδιού που το αγαπούν και του κακού που το απορρίπτουν/τιμωρούν. Έτσι ξεκινούν να απασχολούνται με το πως θα ξανακερδίσουν την αποδοχή και την αγάπη των γονιών, καταπιέζοντας ταυτόχρονα τα αρνητικά τους συναισθήματα ώστε να είναι αγαπητά. Ήδη από αυτό το στάδιο της ζωής τους μαθαίνουν να κρύβουν τα αληθινά τους συναισθήματα “κάτω από το χαλάκι” (οι ειδικοί ονομάζουν αυτή την τοποθεσία υποσυνείδητο) και για να μην τα πολυλογώ το μοτίβο “είμαι καλός- με αγαπούν/ δεν είμαι καλός – δεν με αγαπούν” συνεχίζεται μια ζωή. Η Αlice δεν μας αφήνει στην απελπισία, όχι. Ναι μεν μας προσκαλεί να καταρρίψουμε το μύθο και τη βεβαιότητα για τους καλούς γονείς μας οι οποίοι έκαναν τα πάντα «για το καλό μας», και την ίδια στιγμή μας παροτρύνει να τους συγχωρήσουμε μια και πολλά από όσα έπραξαν υποσυνείδητα γιατί και οι ίδιοι έκρυβαν μέσα τους ένα πληγωμένο παιδί.Συνοπτικά, οι εμπειρίες από τη μήτρα μέχρι και τα πρώτα έξι χρόνια της ζωής μας καθορίζουν το πως θα σκεφτόμαστε, νιώθουμε και συμπεριφερόμαστε σε όλη μας τη ζωή. Ενθαρρυντικό όταν λέγεσαι ενήλικας!Επομένως -συνειδητοποίση πρώτη: τα πρώτα χρόνια της ζωής μας μάλλον είναι η πηγή όλων των δεινών μας. Χμ, αυτό σηκώνει κι άλλη κουβέντα…

Συγγνώμη που είναι παρακαλώ η έξοδος;

Ωραία όλα αυτά, αλλά φως στο τούνελ υπάρχει; Όταν η Alice έκανε τις έρευνές της κι έγραφε τα βιβλία της (τη δεκαετία του ’80 κυριώς), ο μόνος τρόπος πρόσβασης στο υποσυνείδητο, και τις συσσωρευμένες παιδικές πληγές που βρίσκονται εκεί, ήταν μέσω καθοδήγησης από έναν ικανό και εκπαιδευμένο ειδικό. Το να επιδιώξει κάποιος να έχει επισκεφθεί μόνος το “σκοτάδι του υποσυνειδήτου” θεωρούταν επικίνδυνο, άγγιζε ή ακόμα και ξεπερνούσε τα όρια της τρέλας. Αλλά ακόμα κι αν έβλεπε “τους σκελετούς στην ντουλάπα”, δεν θα μπορούσε να τους βγάλει από εκεί παρά να μάθει να ζει με αυτούς…Τι άλλο λέει η επιστήμη για αυτό το θέμα; Απεριόριστη πληροφορία, από που να το πιάσει κανείς…

Πρόσκληση σε τρελό πάρτι featuring τον αρνητικά προδιαθετιμένο νου, τον εσωτερικό κριτή και τις αρνητικές υποσυνείδητες σκέψεις!

Όλοι έχουμε εμπειρία από αυτό που οι ειδικοί ονομάζουν εσωτερικό διάλογο. Η εσωτερική μας φωνή μπορεί να μας “ανεβάζει”2 (βλ. Hatzigeorgiadis et al. 2009) ή να μας “ρίχνει” με επικριτικές, απορριπτικές σκέψεις, ακόμα και σενάρια επικείμενης ή μελλοντικής κατάστροφης (βλ. Paloș, R. and Vîșcu,L. 2014). Οι αρνητικές σκέψεις μπορεί να γίνουν τόσο συχνές και επίμονες ώστε να ακούγονται μόνιμα στο πίσω μέρος του μυαλού μας. Αυτοματοποιούνται σε τέτοιο βαθμό ώστε να μην γίνονται εύκολα αντιληπτές, εφόσον συμβαίνουν στο σύνορο συνειδητού και υποσυνειδήτου. Η νέα αναβαθμισμένη μορφή αρνητικών σκέψεων ονομάζεται …Αυτόματες Αρνητικές Σκέψεις (automatic negative thoughts- ΑΝΤs). Οι αγαπημένοι μας επιστήμονες υπογραμμίζουν ότι πηγή των ΑΝΤs είναι εμπειρίες του παρελθόντος οι οποίες επηρεάζουν την επεξεργασία και την οργάνωση των τωρινών πληροφοριών 3. Αποτέλεσμα; Να μην είμαστε σε θέση να συμπεριφερθούμε με νηφαλιότητα παρά να προβάλουμε στο τώρα το παρελθόν .Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά έχουμε λέει και “αρνητικά προδιατεθειμένο εγκέφαλο”, δηλαδή δίνουμε βάρος πολύ περισσότερο σε μια αρνητική πληροφορία από μία θετική 4 (βλ. Wiki:negativity bias, Ito et al. 1998). Κι αυτό φαίνεται να ισχύει ήδη από την βρεφική ηλικία μετά το πρώτο έτος ζωής (βλ.Vaish et al. 2008). Τα βρέφη μέχρι το ένα έτος δείχνουν προτίμηση στα θετικές εκφράσεις προσώπου, φωνής, συναισθημάτων κ.α. (σελ. 12, Vaish et al. 2008). Λόγω της προστασίας που προσφέρει, είναι κατανοητό το γιατί αυτή η αυτοματοποιημένη, ίσως κι ενστικτώδης λειτουργία μπορεί να είναι χρήσιμη για τα βρέφη και τα παιδιά. Στους ενήλικες, όμως, δεν φαίνεται να χρησιμεύει ιδιαίτερα, εφόσον εκείνοι διαθέτουν ανεπτυγμένη συνείδηση με την οποία είναι σε θέση να κάνουν νηφάλιες και πληροφορημένες αξιολογήσεις, και επομένως συνειδητές, για την επικινδυνότητα ή μη ενός γεγονότος. Επιπλέον, οι Hartman και Zimberoff (2002) υποστηρίζουν ότι το έμβρυο αντιδρά στο περιβάλλον του ήδη από τη στιγμή της σύλληψής του κι ότι παρόλο που τα όργανά του ολοκληρώνονται σε αργότερο στάδιο, ξεκινούν να λειτουργούν από τον πρώτο κιόλας μήνα ζωής του. Για παράδειγμα ο πρώτος χτύπος της καρδιάς παρατηρείται γύρω στην 23η ημέρα ζωής του εμβρύου, αν και το όργανο ολοκληρώνεται πολύ αργότερα! 5,6

Απωθημένες αναμνήσεις

Ακριβώς επειδή οι τραυματικές εμπειρίες μας πληγώνουν, προκειμένου να μας προστατεύσει, ο εγκέφαλος τις απωθεί στο υποσυνείδητο. Έτσι δεν έχουμε άμεση πρόσβαση σε αυτές και μεγαλώνοντας το μόνο που μένει από το παιδικό παρελθόν είναι μερικές ευχάριστες αναμνήσεις. Ο μέσος ενήλικας δεν μπορεί να θυμηθεί γεγονότα της ζωής του μέχρι την ηλικία των τεσσάρων περίπου ετών, μια κατάσταση που ονομάζεται “παιδική αμνησία” (infantile amnesia) (reference!!)Οι τραυματικές εμπειρίες προστατεύονται καλά από το υποσυνείδητο νου εφόσον κρίνει ότι δεν είναι ασφαλές να απελευθερωθούν μια και χρησιμοποιούνται για να προστατεύουν τον άνθρωπο από οποιοδήποτε κίνδυνο. Όσο πιο τραυματική είναι η αρχική ανάμνηση, τόσο διευρύνεται το φάσμα των τωρινών καταστάσεων που μπορούν να αναγνωρισθούν ως “παρόμοιες” (σελ. 183, Loyd & Johnson).Το 90% των πεποιθήσεών μας είναι ασυνείδητες. Το σύστημα των συνειδητών πεποιθήσεών μας, που καθορίζονται από την κρίση και τη λογική μας, επηρεάζεται από το σύστημα των ασυνείδητων πεποιθήσεων, το οποίο λειτουργεί ως ένα σύστημα προστασίας που βασίζεται στο σχήμα “ερέθισμα- αντίδραση” (σελ. 183, Loyd & Johnson 2013).

Όμορφες αναμνήσεις…

Εδώ και κάποια χρόνια μπορέσαμε να αποδείξουμε, βασιζόμενοι στις νέες θεραπευτικές μεθόδους, ότι οι απωθημένες τραυματικές εμπειρίες της παιδικής μας ηλικίας αποθηκεύονται στο σώμα μας και, παρ’ όλο που παραμένουν ασυνείδητες, εξακολουθούν να επιδρούν επάνω μας ακόμα κι όταν είμαστε ενήλικες. Επιπλέον, ο έλεγχος των εμβρύων με ηλεκτρονικά μέσα έχει αποκαλύψει κάτι που προηγουμένως ήταν άγνωστο στους περισσότερους ενήλικες: το παιδί ανταποκρίνεται και μαθαίνει την τρυφερότητα, από τις πρώτες κιόλας ώρες της δημιουργίας του (σελ. 213, Miller 2003) Περίπου το 10% των αναμνήσεών μας είναι συνειδητές, πράγμα που σημαίνει ότι μπορούμε να τις ανακαλέσουμε (147, Loyd & Johnson 2013). Το 90% των αναμνήσεων στις οποίες δεν έχουμε άμεση πρόσβαση καλούνται “ασυνείδητες ή υποσυνείδητες αναμνήσεις” και είναι κωδικοποιημένες με τη μορφή εικόνων. Αυτές οι εικόνες που συνοδεύονται από κάποια εσφαλμένη πεποίθηση, όταν ανακαλούνται με αφορμή κάποιο ερέθισμα, ενεργοποιούν την στρεσογόνα αντίδραση. Μια εσφαλμένη πεποίθηση μας προκαλεί αισθήματα φόβου σε καταστάσεις κατά τις οποίες δεν θα έπρεπε να φοβόμαστε. 153

Μνήμες, μνήμες, δώσε μου μνήμες…

Κάθε εμπειρία που έχουμε αποθηκεύεται στη μνήμη μας φιλτραρισμένη μέσω του επιπέδου της λογικής που είχαμε κατά την περίοδο που μας συνέβη. Κατά τα πρώτα έξι χρόνια της ζωής μας, οι εμπειρίες μας καταγράφονται χωρίς να φιλτράρονται μέσα από τη λογική, συνειδητή κρίση που αναπτύσσουμε αργότερα. Οι εμπειρίες σύγχυσης των πρώτων έξι ετών, αποθηκευμένες στο υποσυνείδητο φαίνεται να παραμένουν αναλλοίωτες κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής. Όταν κάποια ή κάποιες από αυτές ενεργοποιούνται, το άτομο επιστρέφει στο επίπεδο της συνείδησης και της κρίσης της ηλικίας πχ των πέντε μηνών ή πέντε ετών, και παύει να είναι ένας ενήλικας που σκέφτεται λογικά. Επιπλέον, έχει την τάση να αποδίδει τις υπερβολικές αντιδράσεις του στις τρέχουσες συνθήκες της ζωής του μην μπορώντας να διακρίνει τη διαφορά του παρελθοντικού γεγονότος από το παροντικό. Από την οπτική του εγκεφάλου, παρακάμπτεται το τμήμα του που δρα με βάση τη λογική (ο συνειδητός, λογικός νους) και τον έλεγχο αναλαμβάνει το τμήμα που δρα αυθόρμητα (ο ασυνείδητος νους). Μία από τις λειτουργίες του είναι η ενεργοποίηση της αντίδρασης στο στρες. Αυτές οι μνήμες – κληρονομημένες και τραυματικές προ-γλωσσικής και προ-λογικής περιόδου- εξελίσσονται σε ένα σύστημα πεποιθήσεων το οποίο λειτουργεί ως ένα πρόγραμμα προστασίας που μας ακολουθεί σε όλη μας τη ζωή και βασίζεται στο σχήμα ερέθισμα – αντίδραση. Ο νους αποθηκεύει τις τραυματικές εμπειρίες υπό την κατηγορία “κίνδυνος” για να προστατεύει το βρέφος κι αργότερα το παιδί ώστε να εξασφαλίσει την ενηλικίωσή του. Εφόσον πρόκειται για σύστημα προστασίας, τα συστήματα ελέγχου του σώματος δίνουν προτεραιότητα στις οδυνηρές αναμνήσεις. Κατά την ενήλικη ζωή μας, όποτε το μυαλό μας συσχετίσει μια πραγματική ή φανταστική αφορμή με κάποιο τραύμα, ενεργοποιείται ξανά η τραυματική ανάμνηση, βιώνουμε τα συναισθήματα που είχαμε βιώσει στο παρελθόν τώρα. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται αντίδραση στο στρες;;;!!!

Στρες – άγχος, όχι πάλι!

Τι να πρωτοπεί κανείς για το φίλο μας το στρες! Είναι πανταχού παρόν και τα πάντα πληρών, κυριολεκτικά.. Σίγουρα; Ας δούμε τι λέει η επιστήμη, άλλη καλή φίλη. Η αντίδραση στο στρες (αυτό που στα αγγλικά αποκαλείται stress response) είναι μια αυτοματοποιημένη φυσική αντίδραση σε οποιαδήποτε πραγματική ή φανταστική απειλή, ή σε οποιαδήποτε κατάσταση που απαιτεί προσαρμογή στην αλλαγή (σελ. 2, Harvard Stress Management Report). Χμ, πραγματική ή φανταστική ε; Μάλιστα.. Η αντίδραση στο στρες (stress response) Το αυτόνομο νευρικό σύστημα διακρίνεται σε δύο τμήματα με αντίθετη επιρροή. Το συμπαθητικό σύστημα τονώνει το σώμα ως αντίδραση σε αυτό που ο νους ερμηνεύει ως κίνδυνο. Το άλλο του μισό, το παρασυμπαθητικό σύστημα, ηρεμεί το σώμα όταν ο κίνδυνος περάσει(σελ. 3, Harvard Stress Management Report)Συχνά, η επιρροή του στρες παραμένει ενεργοποιημένη για μια εκτεταμένη χρονική περίοδο, ή μπορεί ακόμα και να κομπάουντ, έτσι ώστε το σώμα να μην επανέλθει ποτέ πλήρως. Στις σημερινές κοινωνίες, τουλάχιστον τις δυτικές, οι στρεσογόνοι παράγοντες στοιβάζονται ο ένας πάνω στον άλλο σε ένα εκρηκτικό κοκτέιλ με λίγο μποτιλιάρισμα, προθεσμίες παντός τύπου- στην εργασία, στο σπίτι, οικονομικές υποχρεώσεις και ένα πλήθος άλλων προκλήσεων που υπερχειλίζουν τις ημέρες μας, αντί να μας προσπερνούν γρήγορα, σαν ένα άγριο ζώο που τελικά μας αφήνει ήσυχους. Σαν αποτέλεσμα το συμπαθητικό σύστημα συχνά παραμένει σε λειτουργία πολύ μετά αφού θα έπρεπε να έχει παραδώσει τα ηνία στο παρασυμπαθητικό σύστημα (σελ. 3-4, Harvard Stress Management Report). Τι προκαλεί αυτό το χρόνιο, όπως ονομάζεται, στρες στο σώμα και την ψυχολογία μας; Σοκ και δέος! Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες εδώ. Απλά θα πω ότι δρα στον οργανισμό όπως ένα ύπουλο εθιστικό δηλητηριάκι, το οποίο σε μικρές δόσεις δεν έχει αντιληπτές επιπτώσεις. Μακροχρόνια, όμως, έχει τόσες αρνητικές συνέπειες που κανείς δεν θα σκεφτεί ότι εκείνο το “καθημερινό τρεξιματάκι να τα προλάβω όλα” οφείλεται για τις πολλές και διαφορετικές ασθένειες, πολλές από αυτές αυτοάνοσες (σίγουρα;) και, ουφ, απειλητικές για την ίδια τη ζωή 8… Οι αυτόματες αρνητικές σκέψεις (automatic negative thoughts- ΑΝΤs) κι εμφανίζονται ακάλεστες, και φαίνεται συντηρούν τη χρόνια αντίδραση στο στρες9. (βλ. Stress and Internal Self Talk). Κεφάλι – σώμα / νους – καρδιά / αρσενικό – θηλυκό Το στρες επηρεάζει το σώμα τουλάχιστον μέχρι το επίπεδο του DNA, ενεργοποιώντας ή απενεργοποιώντας γονίδια (βλ. Gaynor 2015), ενώ η επιρροή του μπορεί να αποτυπωθεί στο DNA μόνιμα και έτσι να κληρονομηθεί στις επόμενες γενιές (βλ. Coghlan 2013). Αντίστοιχα, έρευνες δείχνουν ότι η μείωση του στρες είναι δυνατόν να αποκαθιστά τμήματα του DNA που έχουν υποστεί βλάβες (heartmath reference???)

ΤΙ; Υπάρχει και υποσυνείδητο στρες?!

Σύμφωνα με τον Dr Loyd υπάρχει ένας ακόμα τύπος στρες το οποίο δεν σχετίζεται με την αυτοματοποιημένη φυσική αντίδραση σε πραγματικές ή φανταστικές απειλές: “είναι ένα στρες βαθιά ριζωμένο μέσα μας, το οποίο δεν συνδέεται με τις συνθήκες της ζωής μας. Αυτού το είδους στρες είναι σχεδόν αδύνατον να εντοπιστεί, αλλά ακόμη κι αν εντοπιστεί είναι δύσκολο να το θεραπεύσουμε” (σελ. 44, Loyd & Johnson 2013)

“Τα συναισθήματα μου, αυτά τα άγνωστα” ή αλλιώς “όλα καλά, λέμε”

Από την οπτική της ψυχοφυσιολογίας (γουάου!), τα συναισθήματα είναι κεντρικά στην εμπειρία του στρες. Αυτό που αισθανόμαστε στην πραγματικότητα όταν λέμε ότι είμαστε αγχωμένοι είναι αγωνία, ερεθισμό, frustration, έλλειψη ελέγχου, έλλειψη ελπίδας. Στην ουσία του το στρες είναι συναισθηματική unease, η εμπειρία της οποίας κυμαίνεται από χαμηλής έντασης συναισθήματα unresτ μέχρι έντονο εσωτερικό turmoil. Τα συναισθήματα υπό την επίρροια του στρες μπορούν να εμφανιστούν ως αντίδραση σε εξωτερικές προκλήσεις ή γεγονότα, κι επίσης από το συνεχόμενο εσωτερικό διάλογο και στάσεις του νου. Επαναλαμβανόμενα αισθήματα ανησυχίας, αγωνίας, θυμού, κριτικής, απέχθιας, ανυπομονησίας, overwhelm και αυτο-αμφισβήτισης, συχνά καταναλώνουν ένα μεγάλο τμήμα της ενέργειάς μας και θολώνουν την καθημερινή εμπειρία της ζωής. Επιπλέον, συναισθήματα, που είναι πολύ περισσότερα από απλές σκέψεις, ενεργοποιούν τις φυσιολογικές αλλαγές που περιλαμβάνει η αντίδραση στο στρες. Οι μελέτες του Ινστιτούτου HeartMath δείχνουν ότι μια αμιγώς νοητική δραστηριότητα όπως το να ανακαλεί κανείς γνωστικά μια παρελθούσα κατάσταση δεν έχει το ίδιο αποτέλεσμα στις φυσιολογικές διαδικασίες όσο το να εμπλέκει στην ανάκληση και τα συναισθήματα που σχετίζονται με την ανάμνηση. Με άλλα λόγια, το να ξανανιώθω το αίσθημα θυμού που προκλήθηκε από την ανάμνηση έχει μεγαλύτερη επίδραση από το απλά να σκεφτώ για αυτό. Our research shows a purely mental activity such as cognitively recalling a past situation that provoked anger does not produce nearly as profound an effect on physiological processes as actually engaging the emotion associated with that memory. In other words, reexperiencing the feeling of anger provoked by the memory has a greater effect than thinking about it.[51, 52]

Κύτταρα- η αποθήκη των αναμνήσεων

Ένα μεγάλο και σημαντικό ερώτημα που δεν έχει λάβει ομόφωνη απάντηση από την επιστημονική κοινότητα είναι το που αποθηκεύονται οι μνήμες στο σώμα. Έχοντας δώσει το σκήπτρο του βασιλείου του σώματος στον εγκέφαλο θεωρούμε ότι εκεί τοποθετείται ο σκληρός δίσκος του σώματος. Από την άλλη, χρησιμοποιώντας κοινή λογική, εφόσον όλα τα προγράμματα που τρέχει ο οργανισμός είναι γραμμένα στο DNA στον πυρήνα του κάθε κυττάρου, δεν είναι παράλογο να σκεφτούμε ότι οι μνήμες καταγράφονται εκεί. Goetinck, Ambrose Sue. 2004. A cell forgets. 20/10/2004, The Dallas Morning News Σε όλο το φυσικό κόσμο, οι επιστήμονες ανακαλύπτουν ότι δεν χρειάζεται να έχεις εγκέφαλο για να έχεις μνήμη. Οι οργανισμοί, ήδη από τους πιο απλούς, πχ μονοκύτταροι, καταγράφουν τις εμπειρίες τους στο DNA τους. Ίσως εκεί να βρίσκεται το κλειδί και η διαφορά της ζωής και του θανάτου (Goetinck 2004). Υπάρχουν διάφοροι τρόποι αποθήκευσης των εμπειριών στα κύτταρα. Κάθε κύτταρο στο σώμα βασίζεται σε ένα σετ οδηγιών για τις λειτουργίες που χρειάζεται να κάνει κάθε στιγμή. Υπάρχουν χημικά markers, κάτι σαν post-it κολλημένα κατευθείαν πάνω στα γονίδια ή στις πρωτεΐνες που καλύπτουν τα γονίδια, τα οποία σηματοδοτούν στα κύτταρα να χρησιμοποιήσουν συγκεκριμένα γονίδια. Επομένως αυτά τα χημικά μάρκερς βοηθούν το κύτταρο να θυμηθεί ποια γονίδια χρειάζεται να χρησιμοποιήσει. (Goetinck 2004)Ποιος όμως λέει στα χημικά μάρκερς ποια γονίδια να ενεργοποιήσουν και ποια να απενεργοποιήσουν και πότε; (Goetinck 2004)Πειράματα σε ποντίκια έδειξαν ότι ο τρόπος που φέρεται η μητέρα στα παιδιά της καταγράφεται στα γονίδιά τους και επηρεάζει το ψυχολογικό τους προφίλ για όσο ζουν. Για παράδειγμα, όσο λιγότερο γλύφει η μητέρα τα νεογέννητα, τόσο πιο φοβισμένα γίνονται ως ενήλικες. Οι επιστήμονες εντόπισαν το γονίδιο που βοηθά τον εγκέφαλο να εντοπίζει τις ορμόνες του στρες ρυθμίζει τα επίπεδα του φόβου. Φαίνεται ότι το γλείψιμο αλλάζει τους χημικούς markers που σχετίζονται με το συγκεκριμένο γονίδιο κι ότι αποτελούν ένα χρόνιο αρχείο του πως η μητέρα φέρθηκε στα νεογέννητα. (Goetinck 2004)Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι κάποια χημικά markers εμφανίζονται και ξεκινούν να χρησιμοποιούν ακριβώς μετά τη σύλληψη. Καθώς το έμβρυο αναπτύσσεται, τα κύτταρα αναλαμβάνουν διαφοροποιημένους εξειδικευμένους ρόλους- κάποια γίνονται δέρμα, άλλα μυς ή κόκκαλα. Οι χημικοί μάρκερς διαβεβαιώνουν ότι, για παράδειγμα, τα νέα κύτταρα της καρδιάς θα θυμούνται να παίζουν τον ίδιο ρόλο όσο ζουν. (Goetinck 2004)Αλλά μερικές συμβαίνει τα κύτταρα να παραπληροφορούνται. Εξωτερικές επιρροές- ίσως μια διατροφή χαμηλής αξίας, οι τοξίνες του περιβάλλοντος, η ψυχολογική μας κατάσταση κα- μπορούν να μετατρέψουν ένα υγιές και φιλήσυχο κύτταρο σε ένα εξαγριωμένο εισβολέα, ένα καρκινικό κύτταρο. Το ειρηνικό κύτταρο επαναπρογραμματίζεται με στρατηγικά τοποθετημένους χημικούς markers που το κάνουν να πολλαπλασιάζεται εκτός ελέγχου. (Goetinck 2004)“Καθώς μεγαλώνουμε σε ηλικία, οι μάρκερς ποικίλουν και διαβρώνουν και αυτό μπορεί να οδηγεί στην εμφάνιση ασθενειών όπως καρδιακή νόσος, υψηλή πίεση και διαβήτης. Θα μπορούσε οι ασθένειες του γήρατος να είναι το αποτέλεσμα παραπλανημένων κυττάρων που ξέχασαν πως να είναι ζωτικά και υγιή.” Andrew Feinberg, cancer biologist στο John Hopkins University School of Medicine στη Βαλτιμόρη των ΗΠΑ.(Goetinck 2004)

Επιγενετική επιρροή

Η επιστήμη της επιγενετικής έρχεται να επιβεβαιώσει ότι ναι μεν κληρονομούμε γενετικό υλικό από τους προγόνους, αλλά οι συνθήκες της ζωής μας μπορούν να το επηρεάσουν, δημιουργώντας νέες καταγραφές σε αυτό, οι οποίες μπορεί να κληρονομηθούν στις επόμενες γενεές. Για παράδειγμα, ο αλκοολικός παππούς καταστρέφοντας το συκώτι του, δημιουργεί καταγραφή στο DNA του για ευαισθησία και δυσλειτουργία του οργάνου, η οποία κληρονομείται στα παιδιά του, τα εγγόνια του κ.ο.κ. παρόλο που οι απόγονοι μπορεί να μην έχουν πιει σταγόνα αλκοόλ. Από την άλλη η ίδια η συμπεριφορά του αλκοολισμού είναι δυνατόν να κληρονομηθεί καθώς στα γονίδια δεν περιλαμβάνονται μονάχα πληροφορίες για τη λειτουργία των οργάνων, αλλά και για τις συναισθηματικές και συμπεριφορικές καταστάσεις του ανθρώπου. “Σόι παέι το βασίλειο”, λοιπόν, και, βέβαια, “αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα”! (Για μια πιο λογοτεχνική και δραματική περιγραφή αυτής της διαδικασίας, διάβασε την Ασκητική του Καζαντζάκη…)Οι κυτταρικές μνήμες είναι κωδικοποιημένες μέσα στο DNA κάθε κυττάρου. Το κληρονομημένο γενετικό υλικό δεν αφορά μονάχα σε χαρακτηριστικά του φυσικού σώματος αλλά και στις κυτταρικές μνήμες των γονιών και των προγόνων. (σελ.159-160, Loyd & Johnson 2013).Crystalemail, Jonathan D., Glanzmanemail, L. 2013. A biological perspective on memory. Current Biology, Volume 23, Issue 17Stuart Wolpert. 2011. Can traumatic memories be erased? 27/4//2011 UCLA Newsroom http://newsroom.ucla.edu/releases/can-traumatic-memories-be-erased-202146 Πόλεμος και ειρήνη, ή, αλλιώς, ασθένεια και υγεία. H επίδραση του στρες σε κυτταρικό επίπεδο (σελ. 69 Loyd & Johnson)Ο μηχανισμός ελέγχου της ίασης στο σώμα μας είναι πιθανότατα η κυτταρική μνήμη. Η υγεία ενός οργανισμού εξαρτάται από το είδος των κυτταρικών του αναμνήσεων. Ένας άνθρωπος, ένα ζώο ή ένα φυτό με καταστροφικές κυτταρικές μνήμες αναγκάζεται να αγωνίζεται ακόμη κι όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές. “Οι κυτταρικές μνήμες είναι σαν αυτοκόλλητα χαρτάκια σημειώσεων που υπαγορεύουν στο κύτταρο τι να κάνει. Όμως, όταν υπάρχουν επιβλαβείς κυτταρικές μνήμες, τα αυτοκόλλητα χαρτάκια δίνουν στο κύτταρο λανθασμένες οδηγίες.” (132, Loyd & Johnson)Σύμφωνα με τον Δρ Bruce Lipton αυτές οι λανθασμένες οδηγίες είναι οι εντολές που θέτουν τα κύτταρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης χωρίς να υπάρχει πραγματικός κίνδυνος. Κι αυτό που πυροδοτεί την στρεσογόνα αντίδραση είναι οι εσφαλμένες πεποιθήσεις οι οποίες αποτελούν ένα τμήμα των κυτταρικών μνήμων. 132 Όταν είμαστε υπό την επίδραση του στρες, τα κύτταρα κυριολεκτικά κλείνουν, σταματούν όλες τις λειτουργίες εκτός από αυτές που είναι απαραίτητες για την επιβίωσή μας. Δημιουργείται μέσα στα κύτταρα ένα τοξικό περιβάλλον το οποίο εμποδίζει την ανάπτυξη και την ανανέωσή τους. Τα κύτταρα που παραμένουν ανοιχτά, μπορούν να αναπτύσσονται και να θεραπεύονται και είναι κυριολεκτικά απρόσβλητα από τη νόσηση.’ Οταν ο οργανισμός βρίσκεται σε κατάσταση στρες, αναστέλλει όλες τις λειτουργίες οι οποίες δεν είναι απολύτως απαραίτητες για την άμεση επιβίωσή μας, όπως η λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Υπό συνθήκες χρόνιου στρες, το ανοσοποιητικό σύστημα υπολειτουργεί μόνιμα με αποτέλεσμα τη νόσηση (σελ. 138, Loyd & Johnson 2013).

Το ανοσοποιητικό σύστημα φαίνεται να οργανώνει τη θεραπευτική διαδικασία που επιτελείται στον οργανισμό κάθε ανθρώπου για την αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας (σελ. 40, Loyd & Johnson 2013). Το αίτιο που απενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα και οφείλεται για το 95% τουλάχιστον των ασθενειών και των παθήσεων είναι το στρες. Παρόλ’ αυτά, η νόσηση είναι μόνο μία από τις εκδηλώσεις του στρες. Το στρες επηρεάζει τον άνθρωπο και συναισθηματικά, αφαιρώντας του τη δυνατότητα να νιώσει τη χαρά που προσφέρουν το γεγονός ότι είναι ζωντανός και ότι περιβάλλεται από αγαπημένα πρόσωπα.

Nerurkar, A. 2015. What a happy cell looks like. The Atlantic 10 Feb 2015 accessed on 5/3/2016 Το ανοσοποιητικό σύστημα έχει δύο βασικές λειτουργίες:μία που καταπολεμά τις μολύνσεις από ιούς, και μία που καταπολεμά τις βακτηριακές μολύνσεις και προκαλεί φλεγμονές. Η ισορροπία μεταξύ αυτών των δύο λειτουργιών είναι δυνατόν να επηρεαστεί από αυτά που μας συμβαίνουν. Αρνητικές εμπειρίες, όπως μια κακή διάγνωση υγείας, κατάθλιψη, PTSD, χαμηλή κοινωνικο-οικονομική θέση, σχετίζονται με αυξημένη δραστηριότητα των φλεγμονωδών γονιδίων στα ανοσοποιητικά κύτταρα. Έρευνες έδειξαν ότι διαφορετικές κοινωνικές και ψυχολογικές εμπειρίες οι οποίες δημιουργούν αίσθημα απειλής ή αβεβαιότητας μπορούν να προκαλέσουν αντίστοιχη αντίδραση στα ανοσοποιητικά μας κύτταρα. Δηλαδή όταν στρεσαριζόμαστε εμείς, στρεσάρονται και τα κύτταρά μας και δρων αναλόγως.

Αμέσως γεννιέται η ερώτηση: τι μπορούμε να κάνουμε για να προωθήσουμε ενεργά την έκφραση πιο ωφέλιμων γονιδίων στο ανοσοποιητικό μας σύστημα, δηλαδή εκείνων που αυξάνουν τα επίπεδα της αντι-ιικής δρασης έναντι εκείνων που προκαλούν φλεγμονές; Φαίνεται ότι τα θετικά συναισθήματα που προκύπτουν κάνοντας δραστηριότητες που μας ευχαριστούν δεν είναι αρκετά προς αυτή την κατεύθυνση, αν στη ζωή μας δεν έχουμε αίσθημα σκοπού και κατεύθυνσης, αν δεν νιώθουμε μέρος σε κάτι μεγαλύτερο από τον εαυτό μας που να έχει νόημα για εμάς.

Στον νέο τομέα του γονιδιώματος νου-σώματος υπάρχουν ευρήματα ότι τα τελομερή, που είναι προστατευτικά καπελάκια στο τελείωμα του DNA τα οποία σχετίζονται με τη βιωσιμότητα των κυττάρων κι επομένως του οργανισμού, επηρεάζονται από τη συναισθηματική μας κατάσταση.Το χρόνιο άγχος μπορεί να μειώσει το μήκος των τελομερών, ενώ ηρεμιστικές δραστηριότητες να υποστηρίζουν τη διατήρηση του μήκους τους.

Η εμπειρία που έχεις σήμερα θα επηρεάσει τη μοριακή σύνθεση του σώματός σου για τις επόμενες 80 ημέρες, εφόσον τόσο χρόνο παραμένει στο σώμα η μέση πρωτεΐνη που συντίθεται από το σώμα σου σήμερα. Επομένως ας σχεδιάσουμε την ημέρα μας ανάλογα με τη επιδίωξή μας.

Νευρικό σύστημα, δείκτης του πως ζούμε τη ζωή μας. Παρασυμπαθητικό δίνει δυνατότητα για θεραπεία κι αειζωία, συμπαθητικό για ασθένεια και θνητότητα. Αλλά δεν μπορούμε να φτάσουμε τη θεραπεία αν πρώτα δεν σταυρωθούμε και αναγεννηθούμε ανανεωμένοι.

Νευρικό σύστημα που χρειάζεται “επειγόντως” αλλαγή;

Πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι το νευρικό μας σύστημα είναι απαρχαιωμένο και δεν εξυπηρετεί πλέον τον σύγχρονο άνθρωπο, αντίθετα του δημιουργεί προβλήματα εφόσον όντας σε διαρκή κατάσταση στρες δεν του επιτρέπει να έχει νηφάλια αντιμετώπιση των εξωτερικών ερεθισμάτων. Επιπλέον, το σώμα δεν έχει χρόνο να αυτοθεραπευτεί αποκαθιστώντας εσωτερικά προβλήματα.(βλ. O’ Connor, R. 2006).

Ενσωμάτωση

https://psychology.clas.asu.edu/sites/default/files/Unifying.pdfpsychological processes are influenced by thε body, including body morphology, sensory systems, and motor systems. Βrains are for guiding interaction with the world, and that interaction is mediated by the body. Philosophy of embodimentIn essence embodiment as an idea binds two worlds of substance and spirit (or culuture, thought of as intentional objects and phenomena), contrary to a duality long posited by notables like Descartes. The core idea looks to find the biological substrate not as a vessel, but as the being itself. The mind and spirit are not a sublimation of the biology, but are a method of its workings. Thus body and mind are fused into a single being – the only distinction between matter and person being the way of observing the being.http://psychology.wikia.com/wiki/EmbodimentAcross the modalities, whatever the psychological problem, the answer is sought in mental understanding, left-brain strategies and verbally communicated content. The implicit assumption is that the avenue towards psychological health leads via the consciousness of the reflective mind, and pathology resides in the irrationality of physical and emotional impulses. Soth., Michael. 2010. The return of the repressed body – not a smooth affair. The Psychotherapist. Winter 2010-11. pp. 19-21 http://www.body-psychotherapy.org.uk/documents/the_psychotherapist_winter_2010_11_extract.pdfhttp://www.nova.edu/ssss/QR/QR15-1/lussier-ley.pdfhttp://www.yale.edu/acmelab/articles/MeierSchnallSchwarzBargh2012TOPICS.pdf

Αυτοθεραπεία

Ο ρόλος του εγκεφάλου

Ο εγκέφαλος θεωρείται ο ρυθμιστής του ανθρώπινου σώματος. Πρόκειται για ένα εκπληκτικά θαυμάσιο όργανο με αντίστοιχες ιδιότητες. Βασικό δομικό στοιχείο του είναι οι νευρώνες, έχει περισσότερους νευρώνες από τα άστρα του σύμπαντος! Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι χρησιμοποιούμε μονάχα το 3% των δυνατοτήτων του εγκεφάλου μας. Ο ρόλος του μυαλού είναι να δημιουργεί συνοχή μεταξύ των πεποιθήσεών μας και της πραγματικότητας που εμπορευόμαστε (Forester 2013).Ο εγκέφαλος αποτελείται από δύο μισά, το αριστερό και το δεξί ημισφαίριο. Το αριστερό είναι περισσότερο γνωστικό, ευθύ, συγκεκριμένο, επιστημονικό, μαθηματικό, διαχωριστικό. Το δεξί είναι περισσότερο δημιουργικό, associative, κοσμικό, πνευματικό, ευαίσθητο, διαισθητικό, συνθετικό. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι το αριστερό ημισφαίριο παρουσιάζει αρσενικές ποιότητες και το δεξί θηλυκές. Tα δύο ημισφαίρια είναι σχεδόν εντελώς διαχωρισμένα. Επειδή επεξεργάζονται πληροφορίες διαφορετικά, τα ημισφαίρια σκέφτονται διαφορετικά πράγματα, νοιάζονται για διαφορετικά πράγματα, και τολμώ να πω ότι έχουν πολύ διαφορετικές προσωπικότητες. Το δεξί ημισφαίριο έχει να κάνει με την τωρινή στιγμή. Είναι για το «εδώ και τώρα». Το δεξί μας ημισφαίριο σκέφτεται με εικόνες και μαθαίνει κιναισθητικά, μέσω της κίνησης του σώματός μας. Πληροφορίες, με τη μορφή ενέργειας, ρέουν ταυτόχρονα μέσω όλων των αισθητηρίων συστημάτων μας και μετά εκρήγνυνται σε αυτό το τεράστιο κολάζ του πώς η παρούσα στιγμή φαίνεται, πώς η παρούσα στιγμή μυρίζει και τι γεύση έχει, τι αίσθηση έχει και πώς ακούγεται. Είμαι ένα ενεργειακό ον, συνδεδεμένο με την ενέργεια γύρω μου μέσω της συνείδησης του δεξιού μου ημισφαιρίου. Είμαστε ενεργειακά όντα που συνδέονται το ένα με το άλλο μέσω της συνείδησης του δεξιού μας ημισφαιρίου, σαν μια ανθρώπινη οικογένεια. Και εδώ ακριβώς, αυτή τη στιγμή, είμαστε αδέρφια σε αυτό τον πλανήτη, εδώ, για να κάνουμε τον κόσμο καλύτερο. Και αυτή τη στιγμή είμαστε τέλειοι, είμαστε ακέραιοι και είμαστε όμορφοι. 04:55 Το αριστερό μου ημισφαίριο – το αριστερό μας ημισφαίριο – είναι ένα πολύ διαφορετικό μέρος. Το αριστερό μας ημισφαίριο σκέφτεται γραμμικά και μεθοδικά. Το αριστερό μας ημισφαίριο έχει να κάνει με το παρελθόν και με το μέλλον. Το αριστερό μας ημισφαίριο είναι σχεδιασμένο να παίρνει αυτό το τεράστιο κολάζ της τωρινής στιγμής και να διαλέγει λεπτομέρειες, λεπτομέρειες και περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με αυτές τις λεπτομέρειες. Μετά κατηγοριοποιεί και οργανώνει όλες αυτές τις πληροφορίες, τις συσχετίζει με όλα αυτά που έχουμε μάθει στο παρελθόν και προβάλλει στο μέλλον όλες τις δυνατότητές μας. Το αριστερό μας ημισφαίριο σκέφτεται λεκτικά. Είναι αυτός ο συνεχής εγκεφαλικός διάλογος που συνδέει εμένα και τον εσωτερικό μου κόσμο με τον εξωτερικό κόσμο. Είναι αυτή η φωνούλα που μου λέει, “Ει, πρέπει να θυμηθείς να πάρεις μπανάνες γυρίζοντας σπίτι. Τις χρειάζομαι το πρωί.”05:52 Είναι αυτή η υπολογιστική νοημοσύνη που μου υπενθυμίζει πότε πρέπει να πλύνω τα ρούχα μου. Αλλά κυρίως, είναι εκείνη η φωνούλα που μου λέει, “Εγώ είμαι. Εγώ είμαι”. Και μόλις το αριστερό μου ημισφαίριο μου πει “Εγώ είμαι”, γίνομαι ξεχωριστή. Γίνομαι ένα μοναδικό ον, ξεχωριστό από την ενεργειακή ροή γύρω μου και ξεχωριστό από εσάς. Άρα ποιοι είμαστε; Είμαστε η ζωτική δύναμη του σύμπαντος, με χειρωνακτική επιδεξιότητα και με δύο γνωστικά μυαλά. Έχουμε τη δύναμη να διαλέξουμε, στιγμή προς στιγμή, ποιοι και πώς θέλουμε να είμαστε στον κόσμο. Εδώ και τώρα μπορώ να μεταπηδήσω στη συνείδηση του δεξιού μου ημισφαιρίου, όπου είμαστε εμείς. Είμαι η ζωτική δύναμη του σύμπαντος. Είμαι η ζωτική δύναμη των 50 τρισεκατομμυρίων όμορφων μοριακών ιδιοφυών που σχηματίζουν τη μορφή μου, ένα με ό,τι υπάρχει. Ή, μπορώ να διαλέξω να μεταβώ στη συνείδηση του αριστερού μου ημισφαιρίου, όπου γίνομαι ένα ξεχωριστό άτομο. Χωριστό από τη ροή, χωριστό από εσάς. Είμαι η Δρ. Τζιλ Μπόλτι Τέηλορ:διανοούμενη, νευροανατόμος. Αυτοί είναι οι “εμείς” μέσα σε μένα. Εσείς ποιόν θα διαλέγατε; Ποιόν διαλέγετε; Και πότε; Πιστεύω ότι όσο περισσότερο χρόνο ξοδεύουμε στο να διαλέγουμε να λειτουργήσουμε το κύκλωμα της εσωτερικής ηρεμίας του δεξιού μας ημισφαιρίου, τόσο περισσότερη γαλήνη θα προβάλλουμε στον κόσμο και τόσο πιο ειρηνικός θα είναι ο πλανήτης μας. (Bolte Taylor 2008)The emotional life of your brain Davidson

Αρχετυπικό θηλυκό

Δεξί ημισφαίριο, δημιουργικό, θρεπτικό, ενσωματωμένο, καλλιτεχνικό, κυκλικό, συναισθηματικό, χαοτικό, μουσικό, λυρικό, απρόβλεπτο όπως ο ωκεανός, ρευστό, υγρό, χρωματιστό, συνδετικό, associative, μαλακό, φροντιστικό, διαισθητικό, επικοινωνιακό, χωρίς σύνορα, ανοιχτό, receptive, χωρικό, καμπυλωτό, αισθησιακό, σχετίζεται με την ευχαρίστηση, την παράδοση, το χορό, τη Βασίλισσα, την Πριγκίπισσα, τη μητέρα που τρώει τα παιδιά της, την αδελφή, τη θεά, το άγνωστο, το μυστήριο, το απρόβλεπτο. Σχετίζεται με αυτό καθ’αυτό το σώμα, εφόσον το σώμα προέρχεται ως ύλη σε αρχετυπικό επίπεδο από τη Μητέρα Γη και στο επίπεδο του κάθε ανθρώπου από τη φυσική του μητέρα. Το θηλυκό δεν χρειάζεται μετρήσεις, είναι ενσωματωμένο, νιώθει, πρόκειται για το τμήμα μας που συνδέεται, που αγαπά.“Δεν πρόκειται να αγαπήσω το σώμα μου, μέχρι να …” αρσενική οπτική προσανατολισμένη σε ένα στόχο του οποίου η πραγμάτωση ανήκει στο μέλλον“Χρειάζεται να αγαπάς το σώμα για να μπορείς να το γνωρίσεις. Αγάπησε το όπως ήδη είναι” θηλυκή προσέγγιση

Αρχετυπικό αρσενικό

Αριστερό ημισφαίριο, λογικό, γραμμικό, εστιασμένο, ευθύ, σαφές, στοχευμένο, διανοητικό, σκληρό, ηρωικό, έχει να κάνει με τον προορισμό, την καθαρότητα, το σύστημα, την ιεραρχία, την προστασία, τα σύνορα, την τάξη, τη δέσμευση, τη δύναμη της θέλησης, την πληροφορία, την επιστήμη, τους αριθμούς, την ποσοτικοποίηση, τον ανταγωνισμό, τη διείσδυση, την επίλυση προβλημάτων, τη στυτικότητα, τη μοναδικότητα, τον πόλεμο, τη μάχη, τους μυς, τα μέταλλα, την επιβίωση, τον Βασιλιά, τον Πρίγκιπα, τον Πατέρα, τον Πολεμιστή. Πατέρας Ουρανός

Ανακτώντας το Ιερό Αρσενικό

Το Ιερό Αρσενικό είναι το πνεύμα, είναι το αμετάβλητο κομμάτι μας, που υπάρχει για πάντα, που είναι εστιασμένο, unwavering. Δες Module 1- Section 7- Part 2 Psychobiology of Soul Lessons σελ. 7 σημειώσεων

Ανακτώντας το Ιερό Θηλυκό

Το Ιερό Θηλυκό είναι το σώμα και η ψυχή, το κομμάτι μας που είναι εσωτερικό, μεταβλητό, ρευστό. Η ψυχή εξελίσσεται και εν ελίσσεται, αλλάζει, κινείται. Στις δυτικές κοινωνίες υποβιβάζουμε και περιορίζουμε το θηλυκό σε “νεαρές, όμορφες, λεπτές γυναίκες”. Φοβόμαστε, επιτιθόμαστε, ασκούμε κριτική στις θηλυκές ποιότητες, προσπαθούμε να τις κάνουμε “πιο αρσενικές”. Ισότητα δεν σημαίνει ομοιότητα, όταν επιδιώκουμε την ομοιότητα εξουδετερώνουμε τις αρσενικές και τις θηλυκές ποιότητες. Το θηλυκό είναι πανέμορφα αισθηματικό, έχει βαθιά καρδιά, ρέει, είναι απίθανα απρόβλεπτο. Το θηλυκό απεχθάνεται την έντονη κριτική και ανθίζει όταν το τιμούν, το αναγνωρίζουν, praise. Στη Γη όλοι μας έχουμε ιδιαίτερη σχέση με το θηλυκό εφόσον όλοι είμαστε παιδιά της, μέσα από την φυσική μας μητέρα. Όταν το θηλυκό δεν λαμβάνει τα παραπάνω, συρρικνώνεται, γεμίζει φόβο και αποκτά αρσενικές ποιότητες για να προστατευτεί. Δεν μπορεί να νιώσει αγάπη, γιατί είναι αποκομμένο από τα συναισθήματά του, με εξαίρεση αυτά που σχετίζονται με την έλλειψη υποστήριξης από το αρσενικό. Η ανάκτηση του θηλυκού σημαίνει να σταματήσουμε να πιέζουμε το σώμα, να το πολεμούμε, να το αδυνατίζουμε, να το τιμωρούμε με εξαντλητικές ασκήσεις, να καταπιέζουμε τα συναισθήματά του. Σημαίνει να δημιουργήσουμε ένα κόσμο μέσω της στρατηγικής: “Χαλάρωσε, άνοιξε και παραδώσου! ”Το θηλυκό σχετίζεται πάντα με την ενσωμάτωση

Ο σύγχρονος άνθρωπος

Το δυτικό μοντέλο του τρόπου ζωής του ανθρώπου δίνει έμφαση και καλλιεργεί από μικρή ηλικία το αριστερό ημισφαίριο και τις αρσενικές ποιότητες. Από την οπτική της συμμετοχής του σώματος, η τυπική κρατική εκπαίδευση, που οι περισσότεροι από εμάς λάβαμε, περιλαμβάνει, ήδη από το πρωτοβάθμιο επίπεδο, πολλές ώρες σε μια καρέκλα με μικρά διαλείμματα για παιχνίδι και 2-3 ώρες αθλοπαιδιών την εβδομάδα. Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση δε, όλα συμβαίνουν μπροστά από ένα τετράδιο, έναν υπολογιστή και ένα θρανίο. Η καλλιέργεια των δεξιοτήτων που εμπίπτουν στο δεξί τμήμα του εγκεφάλου δεν αποτελεί προτεραιότητα, αντιθέτως καθώς μεγαλώνουμε θεωρείται αδυναμία να δρα κανείς με τις ποιότητες που περιλαμβάνει. Δεδομένου ότι το 50% του ανθρώπινου πληθυσμού στη Γη ζουν σε πόλεις και εργαζόμενοι σε γραφεία, μπορεί να κανείς να αισθανθεί την έκταση αυτού του μοντέλου ανθρώπου. Επίσης, παρόλη την ευρεία πολιτισμική ποικιλία, σχεδόν όλοι οι κάτοικοι του πλανήτη επιθυμούν να ζουν σύμφωνα με το δυτικό τρόπο ζωής.Νους- αρσενικός & Σώμα – θηλυκό;Ο διαχωρισμός αυτός είναι αποτέλεσμα της αρχετυπικής αποκοπής του σώματος από το κεφάλι. Ο εγκέφαλος είδαμε ότι έχει δύο αλληλοσυμπληρωματικά ημισφαίρια, ενώ έχει εκπαιδευτεί ώστε να εκφράζει τις αρσενικές ποιότητες κατά προτεραιότητα. Το σώμα παρουσιάζεται ως περισσότερο θηλυκό, εφόσον προέρχεται από τη Μητέρα Γη. Στη νέα ισορροπημένη κατάσταση που καθρεφτίζει η αναγέννηση των αρχετύπων, στο σώμα είναι επίσης ισορροπημένες οι θηλυκές κι αρσενικές ενέργειες κι αυτό θα εκφράζεται και στο επίπεδο του κάθε οργάνου, όχι μονάχα του εγκεφάλου. Ο Μarc David του Ινστιτούτου για την Ψυχολογία της Βρώσης Institute for Eating Psychology προτείνει ότι η θεραπεία συμβαίνει όταν υπάρχει σύγκλιση και ισορροπία μεταξύ του αριστερού και του δεξιού ημισφαιρίου του εγκεφάλου. “Όταν το αρσενικό και το θηλυκό βρίσκεται σε ειρήνη, ο κόσμος βρίσκεται σε ειρήνη.” (Διαλέξεις, Μοdule 2)Hemispheric dominance in the human brain naturally alternates in circles that are approximately 2.5 hours in length. At two times, during each day, hemispheric dominance is balanced between left and right- sunrise and sunset. At these times learning is maximised, mood is more balanced, wisdom and creativity are emphasised and a sense of well-being is more naturally produced. (Marc David)

Λίγη γιουνγκιανή oρολογία κι όποιος αντέξει

Παρόλο που μπορεί αρχικώς να παρουσιάζεται κουραστικό, αυτό το τμήμα θέτει πολύ ενδιαφέρουσες εννοιολογικές βάσεις για να μπορέσουμε να συννενοηθούμε, καθώς αναφερόμαστε στις διάφορες έννοιες που θα μας είναι χρήσιμες στη συνέχεια, όπως ασυνείδητο, υποσυνείδητο, συνείδηση, αρχέτυπα10 κτλ. Αλήθεια, ποιος είναι ο ελάχιστος αριθμός γιουνγκιανών εννοιών που είναι απαραίτητος για να συν-εννοηθούμε σε αυτή την εργασία; Πάμε να δούμε…

Αχ, ψυχούλα μου

Ας ξεκινήσουμε με κάτι απλό, την έννοια της ψυχής για παράδειγμα… Σύμφωνα με τον Jung, η ψυχή είναι η ολότητα των ψυχολογικών διαδικασιών, τόσο του συνειδητού, όσο και του ασυνειδήτου, έννοιες που αναλύονται αμέσως παρακάτω. Από εδώ και πέρα αντί για ψυχή θα χρησιμοποιώ την έννοια άνθρωπος ή ανθρώπινη ύπαρξη. Κι αυτό γιατί η ψυχή είναι μια πολύπλοκη και πολυσυζητημένη έννοια η οποία κατά κάποιο τρόπο αγνοεί την έννοια του σώματος και της ενσωμάτωσης (θα αναφερθούμε σε αυτή την έννοια εκτενέστερα σε αρκετά σημεία παρακάτω, οπότε υπομονή). Ενώ ο άνθρωπος όπως τον βιώνουμε από πρώτο χέρι είναι και σώμα και ψυχή και πνεύμα και νους και καρδιά και και και… Συνεχίζουμε:

Τα βαθιά νερά του συλλογικού ασυνειδήτου…

Η έννοια του ασυνειδήτου περιλαμβάνει το συλλογικό ασυνείδητο και το ατομικό ασυνείδητο, ή εφεξής, υποσυνείδητο. Στο ασυνείδητο ανήκουν όλα τα ψυχικά φαινόμενα τα οποία στερούνται την ποιότητα της συνείδησης. Το συλλογικό ασυνείδητο ένα “δομικό στρώμα της ανθρώπινης ύπαρξης*11 που περιέχει ολόκληρη την πνευματική κληρονομιά της ανθρώπινης εξέλιξης” υπό τη μορφή των αρχετύπων και είναι κοινό σε όλους.

…και το υπερφύαλο(;) ατομικό ασυνείδητο.

Το συλλογικό ασυνείδητο εκφράζεται εκ νέου με κάθε μέλος της ανθρωπότητας ως ατομικό ασυνείδητο ή υποσυνείδητο 12. Όμως τι μπορεί να περιλαμβάνει το ατομικό ασυνείδητο; Ο Jung υποστηρίζει ότι αποτελείται από “χαμένες μνήμες, τραυματικές ιδέες που είναι καταπιεσμένες (ξεχασμένες σκοπίμως), υποσυνείδητες αντιλήψεις, δηλαδή αισθητηριακές αντιλήψεις που δεν είναι αρκετά δυνατές ώστε να γίνουν συνειδητές, και τέλος, περιεχόμενα που δεν είναι ακόμα ώριμα για συνειδητοποίηση”13. Ουφ…

Τα …αρχέγονα αρχέτυπα κι οι θεοί βοηθοί.

Τα αρχέτυπα είναι αρχέγονα, δομικά στοιχεία της ανθρώπινης ύπαρξης*. Παρουσιάζονται σαν ιδέες και εικόνες, σαν οτιδήποτε που γίνεται περιεχόμενο της συνείδησης. Δεν πρόκειται για κληρονομημένες ιδέες, αλλά για κληρονομημένες πιθανότητες ιδεών! Επίσης δεν είναι κατακτήσεις ατομικές, αλλά σε όλους κοινές, όπως γίνεται φανερό από την πανταχού παρούσα εκδήλωσή τους στην ανθρώπινη εμπειρία.

Μα καλά δεν έχεις καμία συνείδηση;

Η ατομική συνείδηση (εφεξής απλά “συνείδηση”) είναι ένα επικοιδόμημα το οποίο βασίζεται κι απορρέει από το ασυνείδητο. Η συνείδηση δεν αυτοδημιουργείται- πηγάζει από άγνωστα βάθη. Στην παιδική ηλικία ξυπνά σταδιακά και καθόλη τη διάρκεια της ζωής εγείρεται κάθε πρωί εκ του ύπνου από μία ασυνείδητη κατάσταση. Είναι σαν ένα παιδί που γεννιέται καθημερινά από τη αρχέγονη μήτρα του ασυνειδήτου… Όχι μόνο επηρεάζεται από το ασυνείδητο, αλλά διαρκώς αναδύεται μέσα από αυτό με τη μορφή αμέτρητων αυθόρμητων ιδεών και ξαφνικών εκλάμψεων σκέψης.[“The Psychology of Eastern Meditation,” CW 11, par. 935.]14

Ακολουθεί το πασίγνωστο και καλόβολο “εγώ”

Το εγώ αποτελεί το κεντρικό οικοδόμημα στο πεδίο της συνείδησης. Ο Jung υπογράμμισε ότι η γνώση του εγώ συχνά μπερδεύεται με την αυτογνωσία:Οποιοσδήποτε που έχει και την ελάχιστη συνείδηση του εγώ θεωρεί δεδομένο ότι γνωρίζει τον εαυτό του. Αλλά το εγώ γνωρίζει μονάχα τα δικά του περιεχόμενα, όχι το ασυνείδητο και το περιεχόμενό του. Οι άνθρωποι μετρούν την αυτογνωσία τους σε σχέση με το τι ο μέσος άνθρωπος στο κοινωνικό τους περιβάλλον γνωρίζει για τον εαυτό του, αλλά όχι από τα πραγματικά ψυχικά δεδομένα τα οποία στην πλειοψηφία τους είναι κρυμμένα από αυτούς. Από αυτή την οπτική, η ψυχή λειτουργεί σαν το σώμα, του οποίου την φυσιολογική και ανατομική δομή ο μέσος άνθρωπος γνωρίζει πολύ λίγο επίσης.[“The Undiscovered Self,” CW 10, par. 491.]

Αυτός, αυτός, αυτός ο Εαυτός…

Πρόκειται για το αρχέτυπο της ολότητας και το ρυθμιστικό κέντρο της ψυχής· μια υπερπροσωπική δύναμη η οποία υπερβαίνει το εγώ. Ο εαυτός δεν είναι μονάχα το κέντρο, αλλά επίσης ολόκληρη η διάμετρος, η οποία αγκαλιάζει το συνειδητό και το υποσυνείδητο. Είναι το κέντρο αυτής της ολότητας, ακριβώς όπως το εγώ είναι το κέντρο της συνείδησης. Μπορεί επίσης να θεωρηθεί “το θεϊκό μέσα μας”. Ο εαυτός παρουσιάζεται σαν ένα παιχνίδι του φωτός και της σκιάς, εντούτοις συλλαμβάνεται σαν μια ολότητα και ενότητα στην οποία τα αντίθετα είναι ενωμένα.

Η κυρία Αυτοπραγμάτωση

Η αυτοπραγμάτωση είναι μια διαδικασία η οποία ενημερώνεται από την αρχετυπική ιδεά της ολότητας, η οποία με τη σειρά της εξαρτάται από τη ζωτική σχέση μεταξύ του εγώ και του ασυνειδήτου. Ο στόχος δεν είναι να υπερβεί κάποιος την προσωπική του ψυχολογία, το να γίνει τέλειος, αλλά να εξοικειωθεί με αυτή. Επομένως, η αυτοπραγμάτωση αφορά σε μια αυξανόμενη επίγνωση της μοναδικής ψυχολογικής πραγματικότητας, συμπεριλαμβανομένων των προσωπικών δυνάμεων και περιορισμών, και την ίδια στιγμή μια βαθύτερη εκτίμηση της ανθρωπότητας γενικά. Η διαδικασία της αυτοπραγμάτωσης, συνειδητά επιδιωκόμενη, οδηγεί στην πραγμάτωση του εαυτού σαν μια ψυχική πραγματικότητα μεγαλύτερη του εγώ. Επομένως η αυτοπραγμάτωση είναι θεμελιωδώς διαφορετική από τη διαδικασία να γίνεται κάποιος απλά συνειδητός. Ο Jung υποστηρίζει ότι οι διαδικασίες που επιτελούνται στο ασυνείδητο, αντισταθμίζουν το εγώ εμπεριέχοντας όλα τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για την αυτο-διαχείριση της ψυχής ως σύνολο (βλ. Σημ.8, λήμμα ασυνείδητο)

Η στενή σχέση ατομικού ασυνειδήτου και υποσυνειδήτου

Αν και ο Jung δεν αναφέρεται στην έννοια του υποσυνειδήτου, χρειάζεται να ερευνήσουμε τη σχέση του με το ατομικό υποσυνείδητο. Εμπειρικά νιώθω ότι το υποσυνείδητο είναι ακριβώς αυτό, κάτω από το συνειδητό, το πιο κοντινό τμήμα του ασυνειδήτου στο συνειδητό. Αποτελείται από τις ερμηνείες που έχει δώσει το εγώ στις διάφορες τραυματικές εμπειρίες που μας έχουν συμβεί. Το υποσυνείδητο παίζει σε δυο ταμπλό ταυτόχρονα εφόσον είναι και μια ζώνη-εμπόδιο ανάμεσα στο συνειδητό και ασυνείδητο, αλλά και ο μόνος δρόμος προς το ασυνείδητο. Μπορεί κανείς είτε να διασχίσει το υποσυνείδητο αποφασιστικά, είτε να κάνει τις διακοπές του εκεί- βραχύβιες ή χρόνιες, όλα με σημαντικές συνέπειες!

Η “αρχαία” ελληνική μυθολογία τα έχει πει όλα, αλλά κωδικοποιημένα- καλά ξεμπερδέματα!

Σύμφωνα με τον Jung, τα αρχέτυπα είναι οι μνήμες των αρχαίων εμπειριών του ανθρωπίνου είδους, που αναδύονται μέσα από τα όνειρα, τα σύμβολα και τους μύθους. Μια κρίση στη ζωή του ανθρώπου ανοίγει την πύλη προς το συλλογικό ασυνείδητο και φέρνει στην επιφάνεια μια βαθιά αλήθεια κρυμμένη από τη συνείδηση, καθώς το βιώνει σαν μια συγκινησιακή κατάσταση έξω από τον έλεγχό του. Τα ξεχασμένα αρχέτυπα οδηγούν οικογένειες, ομάδες ανθρώπων και λαούς να αναβιώνουν τραυματικά συναισθήματα και να αναπαράγουν τις τραυματικές εμπειρίες, που σε συνειδητό επίπεδο προσπαθούν να αποφύγουν. (Χατζηνικολάου 2015)

H Μέδουσα