Expansion Method και Επίτευξη Ευτυχίαςτης Ντορέτας Αγγελάτου Ραυτοπούλου, Σύμβουλος PdC
Στην παρούσα εργασία θα αναφερθώ στην ευτυχία που όλοι μας αναζητάμε. Σε αυτό το συναίσθημα που όταν νιώθουμε ότι υπάρχει όλα είναι δυνατόν να συμβούν. Η ζωή πάντα θα δίνει προκλήσεις και ο μόνος αντίπαλος είναι ο εαυτός μας. Ο κάθε άνθρωπος έχει μοναδικά χαρίσματα και χρειάζεται να αναγνωρίσει τις απεριόριστες δυνατότητες του.
Αν αγαπάμε τον εαυτό μας, αγαπάμε και τους ανθρώπους, βλέπουμε με άλλη ματιά τη ζωή και βιώνουμε εσωτερική ευτυχία. Κανένα άτομο ή κατάσταση δεν μπορεί να μας κάνει να νιώθουμε ευτυχισμένοι. Μόνο η αίσθηση αγάπης για τον εαυτό μας. Μέσα από την πρακτική μου σαν σύμβουλος της μεθόδου (Expansion Method) διαπίστωσα τα άμεσα αποτελέσματα στην επίτευξη της ευτυχίας που είχε στους δέκτες και θα αναφερθώ στα επόμενα κεφαλαία.
Έτσι σε συνδυασμό με τη γνώση μου σε εναλλακτικές, συμπληρωματικές θεραπείες αναγνωρίζω ένα κοινό παρονομαστή που είναι το ζητούμενο για όλους μας. Να βιώνουμε τη ζωή χωρίς περιττά βάρη και η καρδιά μας να είναι ελεύθερη να επικοινωνεί με το δικό της μοναδικό τρόπο.
Θα δείξω πώς Expansion Method με ιδιαίτερη προσέγγιση και σεβασμό στον κάθε άνθρωπο, απλότητα αλλά και αμεσότητα εργάζεται αποτελεσματικά για τη ψυχική υγεία των ανθρώπων και την ποιότητα στη ζωή τους.
Σύμφωνα με τον δρ Ουσούι, ο καθένας είναι ένας ποταμός που ρέει από το παρελθόν προς το μέλλον.
Τι είναι η Expansion και γιατί την επιλέγουμε
Η Expansion Method είναι μια συνδυαστική μέθοδος άμεσης βελτίωσης, συναισθηματικής απελευθέρωσης και αποφόρτισης. Συνδυάζει αποτελεσματικά εργαλεία από τις Σύγχρονες Επιστήμες, την Ψυχολογία και το Life Coaching. Η μέθοδος βοηθάει τον άνθρωπο να απελευθερωθεί από συναισθηματικά τραύματα και παγιωμένες πεποιθήσεις, να κατανοήσει και να αναγνωρίσει δικές του εμπειρίες και ερμηνείες. Αλλάζει και βελτιώνει την ποιότητα της ζωής του, μαθαίνει να εκφράζει τα συναισθήματά του και αρχίζει να αισθάνεται ολοκληρωμένος, ελεύθερος, ανάλαφρος και με εσωτερική ευτυχία.
Επιλέγουμε την Expansion Method γιατί είναι άμεση και αποτελεσματική. Ο δέκτης συνειδητοποιεί γρήγορα πολλές φορές από την πρώτη μέρα τις αλλαγές στον εαυτό του. Επηρεάζεται θετικά η ψυχολογία του και αναγνωρίζει πολλά από τα αρνητικά συναισθήματα που τον συνόδευαν στη ζωή του αλλά δεν τον ωφελούσαν.
Στην Expansion Method έχουμε το δικό μας «Ευαγγέλιο» που ο δέκτης βάζει σε εφαρμογή στη ζωή του.
Το πεντάπτυχο της Expansion Method
- – Σκέφτεται συνειδητά τι του συμβαίνει
- – Νιώθει τα συναισθήματά του και τα εκφράζει
- – Εκπέμπει όλο τον εσωτερικό του κόσμο
- – Δημιουργεί το δικό του σύμπαν
- – Ερμηνεύει στη δική του διάσταση τα γεγονότα και τις συμπεριφορές των ανθρώπων.
Πώς εφαρμόζεται η θεραπεία της Expansion Method
Η κάθε εφαρμογή της μεθόδου αποτελείται από δύο (2) συνεχόμενες ημέρες, με διάρκεια μιάμισης και μίας ώρας αντίστοιχα. Η προσέγγιση της Expansion Method επικεντρώνεται στον πυρήνα της προσωπικότητας και τις πυρηνικές πεποιθήσεις απελευθερώνοντας όλα εκείνα τα συναισθήματα που γίνονται εμπόδιο στον άνθρωπο για την ευτυχία του και τη ζωή που επιθυμεί.
Υπάρχει εβδομαδιαία εποπτεία από το σύμβουλο για ενδυνάμωση και στήριξη του δέκτη. Σε 21 μέρες ολοκληρώνεται ο πρώτος κύκλος της εφαρμογής και έχει τη δυνατότητα να επαναλάβει τη θεραπευτική μέθοδο με άλλες 2 ακόμα εφαρμογές πάντα σε διάστημα 21 ημερών μεταξύ τους. Με την ολοκλήρωση των τριών εφαρμογών έχει την επιλογή ο δέκτης να εκπαιδευτεί για προσωπική χρήση της μεθόδου και εφαρμογή στον εαυτό του. Έτσι θα έχει ένα σημαντικό εργαλείο, άμεσο και αποτελεσματικό που τον κάνει κυρίαρχο στη ζωή του.
Ανά-γνωρίζουμε και από-φορτίζουμε Πέριο-ρισμούς
Όλη η θεραπευτική διαδικασία της μεθόδου εργάζεται πάνω στα τραύματα, εκείνες τις εμπειρίες που δημιούργησαν ένα αποτύπωμα στη ψυχή μας και παραμένουν, μας ακολουθούν σαν περιοριστικές πεποιθήσεις. Ένα τραύμα μπορεί να έχει δημιουργηθεί από την ενδομήτρια περίοδο έως και 12 ετών. Η επανάληψη του τραύματος στην ενήλικη ζωή μας έχει αυξητική ένταση και χαμηλώνει την ποιότητα της ζωής μας. Ο σύμβουλος της Expansion Method αναγνωρίζει και αποφορτίζει περιορισμούς, τους διαγραφεί από τη συναισθηματική μνήμη, μειώνει την ψυχική ένταση και βελτιώνει την ποιότητα της ζωής μας. Τα τραυματικά συναισθήματα που έχουν δημιουργηθεί στην παιδική ηλικία, παραμένουν στο σώμα του παιδιού, αποθηκεύονται στα κύτταρα του και στην ενήλικη ζωή του θα ενεργοποιηθούν από κάποιο γεγονός. Θα αντιμετωπίσουν οι άνθρωποι καταστάσεις που θα αφυπνίσουν τα τοξικά συναισθήματα και τις περισσότερες φορές δεν θα μπορούν συνειδητά να γνωρίζουν την αρχική τους αιτία. Στην Expansion Method κάνουμε ακριβώς αυτή την σύνδεση, αναβιώνει ο δέκτης τα έντονα συναισθήματα στην αφετηρία του τραύματος, (παιδική ηλικία) και γίνεται αποκρυπτογράφηση και συνειδητοποίηση αυτών των τραυμάτων. Η θεραπευτική διαδικασία έχει τον τρόπο να παρακάμπτει τις νοητικές άμυνες και ο δέκτης να αρχίζει να εκφράζει καλύτερα τα συναισθήματα του. «Όλοι αυτοί οι αμυντικοί μηχανισμοί συνοδεύονται από την απώθηση της αρχικής κατάστασης και των συναισθημάτων που προκάλεσε» (Alice Miller).
Πολλές φορές ο δέκτης μπορεί να έχει μια επιλεκτική ανάμνηση και να κρύβει σημαντικά στοιχεία (ίσως κρύβουν πολύ πόνο) και πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της θεραπείας να τα ανασύρει από τη μνήμη του. Εκεί γίνεται το θαύμα με την Expansion Method και ο δέκτης αποκτά πρόσβαση στα δικά του καλά κρυμμένα συναισθήματα. Αρχίζει να γνωρίζει τον εαυτό του, να απελευθερώνεται και να έχει πλήρη συνείδηση των συναισθημάτων του, να νιώθει μια εσωτερική ευτυχία. «Ο εαυτός μας αρχίζει να εκφράζεται, να ωριμάζει και να αναπτύσσει τη δημιουργικότητα του μόνο αφότου απελευθερωθεί» (Alice Miller).
Η θεραπεία δεν μπορεί να μας δώσει πίσω την παιδική μας ηλικία, ούτε να αλλάξει τα γεγονότα. Η συνειδητοποίηση, όμως, των συναισθημάτων μας και η κατανόηση τους μας ανοίγουν ένα καινούργιο κόσμο μπροστά μας, γεμάτο ευτυχία και δυνατότητες. Το ασυνείδητο γίνεται συνειδητό και αν όλες οι εμπειρίες της παιδικής ηλικίας αναγνωριστούν, ο δέκτης θα απαλλαγεί από όλα τα τοξικά συναισθήματα και τον «φαύλο κύκλο» τους.
Τι είναι η ευτυχία
Η πολυδιάστατη ερμηνεία της ευτυχίας έχει μια γοητεία. Μια λέξη, πολλές έννοιες, γίνεται δυσνόητη με αποτέλεσμα να μην επιτρέπει έναν μονοδιάστατο ορισμό. «Η ευτυχία είναι όταν αυτά που σκέφτεσαι, αυτά που λες και αυτά που πράττεις βρίσκονται σε αρμονία» (Μαχάτμα Γκάντι).
Ας μη συνδέουμε την ευτυχία με την ευμάρεια, το κυνήγι των υλικών αγαθών, την κοινωνική καταξίωση, το χρήμα και τη δόξα. Αποτελούμαστε από το σώμα, το πνεύμα και τη ψυχή. Το σώμα μας έχει ταυτιστεί με τις ανάγκες μας και αυτές καλύπτουμε στον καθημερινό αγώνα για την επιβίωση. Το κομμάτι της ψυχής ξεχνάμε ότι υπάρχει και εκεί έρχονται όλες οι συγκρούσεις και οι ανισορροπίες. Εκεί είναι που χρειάζεται να συνδεθούμε με το παρελθόν μας, τις μνήμες μας, να βρούμε εκείνα τα κομμάτια που χρειάζονται αποφόρτιση και απελευθέρωση. Δημιουργία καινούργιων δεδομένων. Να συνδεθούμε με τα συναισθήματα που δημιουργήθηκαν από ένα τραυματικό γεγονός και μας στερούν την ευτυχία. Στην ψυχή αποθηκεύουμε ότι έχουμε βιώσει. Αποτυπώνουμε όλη την ιστορία μας από τότε που είμασταν παιδιά. Κάθε πληροφορία υπάρχει καταγραμμένη και ανάλογα με τις διαστάσεις του τραύματος το εξωτερικεύουμε κάθε φορά που υπάρχει αφορμή. Η αιτία όμως δεν είναι στις τωρινές εμπειρίες. Είναι στο παρελθόν. Μιλάμε όλοι για την ευτυχία, αναζητάμε την ευτυχία, αναρωτιόμαστε ποιος και τι μπορεί να μας την προσφέρει. Όπως λέει και ο Πυθαγόρας «Μην ψάχνεις την ευτυχία, είναι πάντα μέσα σου».
Η ευτυχία έχει μια θηλυκή ενέργεια που φυσικά έχουν και τα δύο φύλα. Αν θυμηθούμε τους πολλαπλούς ρόλους μιας γυναίκας, θα δούμε αμέσως πόσες ποιότητες φέρει που λειτουργούν στη ζωή όλων μας. Κυοφορεί, φιλοξενεί το σπόρο εκείνο που θα προστατέψει για μήνες, θα αφουγκραστεί, θα κάνει όνειρα, σχέδια, θα έχει υπομονή και ευελιξία για συνεχόμενες αλλαγές και θα νιώσει πληθώρα συναισθημάτων. Κάπως έτσι χτίζουμε και τον εαυτό μας δημιουργώντας την εσωτερική μας ευτυχία. Τον σπόρο της ευτυχίας τον κυοφορούμε όλοι μας, από την γέννηση μας. Θα χρειαστεί στη πορεία της ζωής μας να τον «ταΐσουμε» με όλα εκείνα τα εργαλεία που θα τον κάνουν να θεριέψει. Να μεγαλώσει και να πάρει μορφή. Να μπορούμε να τον αισθανόμαστε σημαντικό κομμάτι της ύπαρξης μας, να μας πλημμυρίζει και να μας οδηγεί να βγαίνουμε από κάθε πρόκληση της ζωής νικητές! Όταν έχουμε κατακτήσει την ευτυχία αυτό αντανακλάται στους γύρω μας, επηρεάζει και παρασύρει τους άλλους στην ίδια κατάσταση. «Τα συναισθήματα και η διάθεση των ανθρώπων επηρεάζονται από τη συναισθηματική κατάσταση εκείνων με τους οποίους αλληλεπιδρούν» (Nicholas A.Christakis, MD, PhD – James H. Fowler, PhD).
Δημιουργούμε άθελα μας ένα μικρό σύνολο ανθρώπων που θα αναζητήσουν τον δικό τους εαυτό. Γινόμαστε η ζωντανή απόδειξη ότι η ευτυχία υπάρχει και σαν κρίκοι μιας αλυσίδας αυτό μεταφέρεται και πολλαπλασιάζεται. Τις περισσότερες φορές θα διαπιστώσουμε ότι προσελκύουμε ανθρώπους και καταστάσεις που θα επιβεβαιώσουν την ευτυχία που νιώθουμε. Θα μοιραστούμε στιγμές ευτυχίας (έτσι λέμε συχνά, ότι η ευτυχία είναι στιγμές) μαζί τους και όλο αυτό θα μεγαλώνει. Είναι, όμως, δικό μας κομμάτι η ευτυχία μας, το έχουμε χτίσει λιθαράκι, λιθαράκι . Έχει μια πορεία ζωής με κόπο, πόνο, αμφισβήτηση, ξεβόλεμα. Ένα δρόμο μοναχικό που καθένας πορεύεται μόνος του, ολοκληρώνει και ισορροπεί το «μέσα» του. Σε πόσο όμορφο κόσμο θα ζούσαμε αν βιώναμε μια ζωή με ολόκληρα! «Κανένας πνευματικός, δάσκαλος, θεραπευτής, αφοσιωμένος σύζυγος ή παιδί δεν πρόκειται να καθαρίσει το ποτάμι σου για σενα. Μόνο εσύ μπορείς να το κάνεις» (Alberto Villondo, PhD.)
Η απόφαση είναι αυτή που μας οδηγεί στην αναζήτηση του τρόπου που θα φτάσουμε στην επίτευξη της ευτυχίας. Πολλές επιλογές υπάρχουν, ότι μας ταιριάζει και από όπου και να ξεκινήσουμε, μόνο θετικά αποτελέσματα θα φέρει. Το πρώτο βήμα είναι η αναγνώριση ότι χρειαζόμαστε κάτι να μάθουμε και κάποιον «ειδικό». Η Expansion Method έχει όλα εκείνα τα θεραπευτικά εργαλεία που θα χρειαστούμε σε προσωπικό αλλά και εκπαιδευτικό επίπεδο.
Πολλές φορές όλα μας φαίνονται «βουνό» και αδύνατον να τα πραγματοποιήσουμε. Αυτό αυτομάτως μας εμποδίζει να αισθανόμαστε ευτυχία. Ενώ αν σκεφτούμε να ξεκινήσουμε από ένα μικρό βήμα, στην πορεία κάνουμε το επόμενο, θα διαπιστώσουμε ότι δεν ήταν τόσο δύσκολη η διαδρομή. Οι στόχοι μας υλοποιούνται αβίαστα. «Πώς τα Μικρά Βήματα Εξελίσσονται σε Τεράστια Άλματα» (Robert Maurer, Ph.D).
Παρατηρούμε συχνά ότι οι άνθρωποι έχουμε διαφορετικές συναισθηματικές αντιδράσεις για την ίδια κατάσταση. Δεν είναι η κατάσταση που καθορίζει το συναίσθημα. Αυτό που χρειάζεται είναι να βγάλουμε τη δική μας «πανοπλία» και να αναγνωρίσουμε ότι υπάρχει μια αιτία που θα μας δώσει την ερμηνεία για το συναισθηματικό μας κόσμο. Αν τα προσεγγίσουμε, αρχίσουμε να τα εκφράζουμε και να τα μοιραζόμαστε, η ευτυχία που θα νιώσουμε θα πλημμυρίζει την καρδιά μας από αγάπη, χαρά, ευγνωμοσύνη, συγχώρεση, ελπίδα, ηρεμία, γαλήνη. «Δεν υπάρχει τίποτα πιο όμορφο από το φως της αυτογνωσίας» (Robert Fischer).
Το παρελθόν είναι ωφέλιμο όταν κρατάμε τη γνώση, επεξεργαζόμαστε τις πληροφορίες που απορρέουν και συνειδητά τα εφαρμόζουμε όλα στη ζωή μας. Κανένα φορτίο (αρνητικό συναίσθημα) στην αρχική του καταγραφή δεν είναι ωφέλιμο, δεν μας εξυπηρετεί και δεν θα μας επιτρέψει να βιώνουμε ευτυχία. Αν δεν αναγνωρίσουμε ότι είμαστε συμμέτοχοι στη δημιουργία της δικής μας πραγματικότητας, θα συνεχίζουμε να διατηρούμε ζωντανούς τους προσωπικούς μας εφιάλτες. «Εσύ είσαι ο δημιουργός της ζωής σου, κανένας άλλος» (Αντώνης Καλογήρου).
Πώς η Expansion Method βοηθάει στην επίτευξη της ευτυχίας
Κατά τη διάρκεια των εφαρμογών της θεραπείας ο δέκτης βελτιώνει δεξιότητες που γίνονται εργαλεία στη φαρέτρα του για να βιώνει τη ζωή όπως ακριβώς την ονειρεύεται. Η Expansion Method και οι σύμβουλοι της παρέχουν Συναισθηματική Εκπαίδευση για μεγαλύτερη κατανόηση και γνώση του πώς μπορούμε να βοηθάμε άμεσα τον εαυτό μας και τους γύρω μας. Κατά συνέπεια ότι μας περιβάλει, μας αφορά και μας επηρεάζει.
- – Γνωρίζει πρώτα τον εαυτό του. Αυτογνωσία: ποιός είμαι, ποιά είναι τα όνειρα μου, τα «θέλω» μου. Μαθαίνει ο δέκτης πού χρειάζεται να επικεντρωθεί για να έχει τη ζωή που επιθυμεί.
- -Αναγνωρίζει τα συναισθήματα του, αρχίζει να τα εκφράζει, να έχει συνειδητά τον έλεγχο του εαυτού του ειδικά σε συγκρουσιακές καταστάσεις. Αυτή η δεξιότητα είναι η Διαχείριση Συναισθημάτων.
- – Σημαντικό κομμάτι για την ευτυχία μας είναι να γνωρίζουμε τι είναι αυτό που μας ενθουσιάζει, ποιός είναι ο λόγος που ξυπνάμε το πρωί και τι θέλουμε να καταφέρουμε στη μέρα μας και κατ’επέκταση στη ζωή μας. Τι μας κάνει χαρούμενους και ευτυχισμένους. Ποιά είναι η κινητήριος δύναμη για να έχουμε όλη την ενέργεια που απαιτείται για να πετύχουμε τους στόχους μας. Να γνωρίζουμε λοιπόν τα Κίνητρα μας.
- – Αναπτύσσουμε Κοινωνικές Δεξιότητες. Αισθανόμαστε το μοίρασμα και την αγάπη των ανθρώπων γύρω μας, δημιουργούμε φίλους και σχέσεις καρδιάς, με ουσία και κατανόηση. Όλη αυτή την ομορφιά της ζωής που μας κάνει να αισθανόμαστε ότι «ανήκουμε», ότι δεν είμαστε μόνοι.
- – Και τέλος, ένα μεγάλο ρόλο στη ζωή μας έχει η βελτίωση της Ενσυναίσθησης. Η κατανόηση και η αποδοχή των ανθρώπων που συναναστρεφόμαστε, η ματιά μας για τα κίνητρα τους και το λόγο κάποιων συμπεριφορών τους.
Έτσι λοιπόν όταν έχουμε ολοκληρώσει θεραπείες, ο δέκτης βιώνει μεγάλες αλλαγές που έχουν γίνει σε όλη του την προσωπικότητα, επομένως στην ποιότητα της ζωής του. Αισθάνεται ότι κατακτά μια μοναδική ευτυχία που στην πραγματικότητα είναι ο δικός του εσωτερικός κόσμος.
Ο ρόλος της Expansion Method με τον COVID-19
Σε κάθε εποχή η διαχείριση των συναισθημάτων μας είναι όλος ο ψυχικός μας κόσμος. Αυτός που καθορίζει την ποιότητα της ζωή μας, την ισορροπία μας, τη διάθεση μας, άρα και το αίσθημα της ευτυχίας.
Σε μια χρονιά (2020, χρονιά επιδημίας) επιπλέον φορτισμένη συναισθηματικά από την εμφάνιση του covid-19, αισθανθήκαμε ευάλωτοι και εκτεθειμένοι. Χάσαμε όσα θεωρούσαμε δεδομένα και δημιουργήθηκε μια σύγχυση στη ζωή μας. Τα τοξικά συναισθήματα σε αντίξοες συνθήκες μεγαλώνουν σε ένταση και η διαχείριση τους γίνεται αδύνατη. Αποτέλεσμα είναι η λήψη όχι ορθών αποφάσεων και μια ζωή σε χάος. Οι απρόσμενες αλλαγές μας έκαναν πολλές φορές να νιώσουμε ότι ξεπερνάγαμε τα όρια της αντοχής και της ανοχής μας. Αρχίσαμε να ζούμε στο φόβο για την υγεία μας, στο θυμό για όσα αποφασιζόντουσαν για εμάς χωρίς εμάς, στην αποστροφή για τους συνανθρώπους μας παρερμηνεύοντας την προστασία μας, σε μια αναστάτωση για την αλλαγή στην καθημερινότητα μας, στη λύπη και μελαγχολία για όσα χάσαμε.
Εδώ λοιπόν η θεραπευτική μέθοδος της Expansion Method έκανε το θαύμα της. Έχοντας εφαρμόσει τη θεραπεία σαν εκπαιδευόμενη σύμβουλος, διαπίστωσα πως οι άνθρωποι που τη δέχθηκαν, διαχειρίστηκαν τελείως διαφορετικά τη ζωή τους. Ενεργοποίησαν και ανέπτυξαν όλα τα θετικά τους συναισθήματα, αφού είχαν αφήσει πίσω τους, τραύματα, τοξικότητα και ερμηνείες του παρελθόντος. Αποτέλεσμα είχε, να βλέπουν προοπτική στις αλλαγές, ευκαιρίες στη διαφορετική καθημερινότητα. Εκτίμησαν τα οφέλη και τις δυνατότητες που παρουσιάστηκαν με την καινούργια κατάσταση, αγάπησαν τον εαυτό τους και άρχισαν να έχουν ενδιαφέρον για καινούργια πράγματα. Έζησαν όλη την ιδιαίτερη εποχή έχοντας ηρεμία και αισιοδοξία για το μέλλον.
Η θεραπευτική μέθοδος της Expansion Method δεν χρειάζεται πάνω από 3 εφαρμογές για να φθάσει ο κάθε απλός άνθρωπος να λύσει τα περισσότερα θέματα του και να βιώνει μια ζωή με ευτυχία.
Περιπτω-σιολογία
Η πορεία μιας θεραπείας
Θα αναφερθώ στη θεραπεία γυναίκας, 48 ετών, με ειδικότητα νοσηλεύτριας, χήρα με ένα αγόρι στην εφηβεία και μια μεγαλύτερη κόρη παντρεμένη εκτός Αθηνών. Έχει χειρουργηθεί για καρκίνο του μαστού και παίρνει αγωγή με ορμόνες, με αποτέλεσμα να προσθέσει βάρος. Η θεραπεία ξεκίνησε μετά το τέλος της καραντίνας, σε ιδιαίτερα φορτισμένη εποχή. Είχε κάνει ψυχοθεραπεία και κάποια σεμινάρια αυτογνωσίας, γεγονός που την έκανε να είναι ανοιχτή σε τρόπους βελτίωσης του εαυτού της.
1η θεραπευτική εφαρμογή
Την πρώτη μέρα της εφαρμογής προσδιορίζουμε το λόγο για τον οποίο έχει έρθει σε εμάς και τι είναι αυτό που την απασχολεί. Δεν την καθοδηγούμε αλλά με απλές ερωτήσεις εκφράζει και ξεδιπλώνει τις ανάγκες της. Σε αυτό το σημείο προσδιορίζουμε το στόχο που θέλει να πετύχει με την ολοκλήρωση της θεραπείας.
Η δέκτρια μας μιλάει για την τωρινή εμπειρία της. Είναι η εκταφή του συζύγου της που πυροδοτεί πολλά συναισθήματα που δεν μπορεί να διαχειριστεί. Το γεγονός αυτό της ξυπνάει το αίσθημα της ανασφάλειας, νιώθει άγχος και στρες. «Τι θα γίνει ο μικρός μου γιος;» Αισθάνεται ανήμπορη και λόγω της κατάστασης της υγείας της έχει μεγάλη ανησυχία, «δεν μπορώ να προσφέρω, να σταθώ στα πόδια μου».
Καταγράφουμε όλα τα συναισθήματα που απορρέουν και στη περίπτωση μας ήταν φόβος, απόγνωση, άγχος, λύπη, θλίψη, στεναχώρια, μοναξιά, απογοήτευση, αναστάτωση, απελπισία. Τα κατανοεί και περνάμε στη σύνδεση με μια πρωταρχική εμπειρία, μια εμπειρία των παιδικών της χρόνων. Ανασύρει μια μνήμη από την ηλικία των εννέα ετών με τον μεθυσμένο πατέρα της και την μητέρα να μην μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό της στην συγκεκριμένη κατάσταση. «Κλαίω και υποστηρίζω τη μαμά μου». Αισθάνεται έντονη ανασφάλεια και χωρίς προστασία. Διαπιστώνουμε τις συναισθηματικές ομοιότητες με την τωρινή εμπειρία. Ο στόχος που έχουμε καθορίσει είναι να μειώσουμε το άγχος και το στρες.
Στη συνέχεια μέσω ενός δημιουργικού συστημικού οραματισμού θα αποφορτίσει όλα τα συναισθήματα της πρωταρχικής εμπειρίας. Απελευθερώνει όσα την περιορίζουν και αρχίζει να νιώθει ηρεμία, αγάπη, ανακούφιση, αποδοχή και συγχώρεση.
Την δεύτερη μέρα της θεραπευτικής εφαρμογής μαθαίνει πώς μέσα από μικρές καθημερινές στιγμές για 21 μέρες θα μπορέσει να δημιουργήσει καινούργιες συνήθειες και να κάνει επαναπρογραμματισμό στη ζωή της, αγαπώντας τον εαυτό της και προσφέροντας του ανταμοιβές, δώρα και φροντίδα.
Στις εβδομαδιαίες εποπτείες για ανασκόπηση, ενδυνάμωση και συναισθηματική εκπαίδευση, ήταν εμφανής η αλλαγή στη διάθεση της, άρχισε να έχει πιο υγιείς σχέσεις και ο στόχος της έχει κατακτηθεί.
2η θεραπευτική εφαρμογή
Γνωρίζοντας η δέκτρια τη διαδικασία της θεραπείας αισθάνεται άνετα, περιμένει με χαρά να τη δεχθεί και ανυπομονεί για μεγαλύτερη βελτίωση. Έχει νιώσει ήδη τα οφέλη στη ζωή της από την πρώτη εφαρμογή και διαχειρίζεται καλύτερα τον εαυτό της. Ξεκινώντας την αναγνώριση της καινούργιας εμπειρίας, βιώνει έντονα συναισθήματα που της δημιουργούν βάρος στη καρδιά και το ίδιο συμβαίνει στη σύνδεση με την πρωταρχική εμπειρία, «νιώθω στεναχώρια και βάρος στην καρδιά».
Μετά το τέλος των 21 ημερών έχει πετύχει το στόχο της, είναι ήρεμη, πιο σίγουρη για τον εαυτό της και αισιόδοξη για το μέλλον. Θα αναφέρω ότι την 2η εβδομάδα στην εποπτεία είπε: «Είχα στιγμές κατάθλιψης με τα φάρμακα και τη ζέστη αλλά το αντιμετωπίζω διαφορετικά». Προγραμμάτισε ασχολίες που τις άρεσαν, οργάνωσε μικρές ευχάριστες στιγμές με φίλους και άρχισε να παρακολουθεί σεμινάρια. Άλλο ένα γεγονός που την έκανε χαρούμενη εκείνο το διάστημα ήταν όταν ο γιατρός της ανακοίνωσε ότι σε λίγες εβδομάδες θα κόψει τα χάπια για την ινομυαλγία.
3η θεραπευτική εφαρμογή
Πριν την ξεκινήσει και μέσα από ένα ερωτηματολόγιο που μετράμε την συναισθηματική κατάσταση (θα το δούμε αναλυτικά παρακάτω) τα αποτελέσματα είναι θεαματικά. Αισθάνεται σίγουρη για τον εαυτό της και εμπιστεύεται την μέθοδο για να φθάσει όσο πιο μακριά γίνεται.
Εργαζόμαστε σε ένα ακόμα θέμα της και στα πρωταρχικά συναισθήματα βιώνει την εγκατάλειψη «δεν έχει ενδιαφερθεί κανένας για μένα», την απόρριψη «δεν βρίσκω κανέναν στο σπίτι», την αδικία, την ταπείνωση. Βρίσκεται σε σύγχυση σαν μικρό κορίτσι και το αποθηκεύει με το αίσθημα της ενοχής. Αισθάνεται στο σήμερα ότι κάνει λάθος χειρισμούς και δεν βάζει όρια. «Δεν ακούγομαι» είπε η δέκτρια σε σχέση με το γιο της. Έτσι ο στόχος μας γίνεται η μείωση στο αίσθημα της ενοχής.
Στη διάρκεια των 21 ημερών άρχισε να έχει ήρεμη διάθεση παρά τα οικονομικά της θέματα, είχε αποκτήσει άλλη δυναμική στις σχέσεις της «δεν μένω στις καταστάσεις, τα σκέφτομαι αργότερα, κάνω διάλογο με το γιο μου», αναφέρει ότι αισθανόταν ανάλαφρη και άρχισε να βλέπει με άλλη οπτική τη ζωή. Ξεκινάει ένα πρόγραμμα γιόγκα στο Ίδρυμα Νιάρχος.
Θα αναφερθώ στη θεραπεία γυναίκας, 48 ετών, με ειδικότητα νοσηλεύτριας, χήρα με ένα αγόρι στην εφηβεία και μια μεγαλύτερη κόρη παντρεμένη εκτός Αθηνών. Έχει χειρουργηθεί για καρκίνο του μαστού και παίρνει αγωγή με ορμόνες, με αποτέλεσμα να προσθέσει βάρος. Η θεραπεία ξεκίνησε μετά το τέλος της καραντίνας, σε ιδιαίτερα φορτισμένη εποχή. Είχε κάνει ψυχοθεραπεία και κάποια σεμινάρια αυτογνωσίας, γεγονός που την έκανε να είναι ανοιχτή σε τρόπους βελτίωσης του εαυτού της.
1η θεραπευτική εφαρμογή
Την πρώτη μέρα της εφαρμογής προσδιορίζουμε το λόγο για τον οποίο έχει έρθει σε εμάς και τι είναι αυτό που την απασχολεί. Δεν την καθοδηγούμε αλλά με απλές ερωτήσεις εκφράζει και ξεδιπλώνει τις ανάγκες της. Σε αυτό το σημείο προσδιορίζουμε το στόχο που θέλει να πετύχει με την ολοκλήρωση της θεραπείας.
Η δέκτρια μας μιλάει για την τωρινή εμπειρία της. Είναι η εκταφή του συζύγου της που πυροδοτεί πολλά συναισθήματα που δεν μπορεί να διαχειριστεί. Το γεγονός αυτό της ξυπνάει το αίσθημα της ανασφάλειας, νιώθει άγχος και στρες. «Τι θα γίνει ο μικρός μου γιος;» Αισθάνεται ανήμπορη και λόγω της κατάστασης της υγείας της έχει μεγάλη ανησυχία, «δεν μπορώ να προσφέρω, να σταθώ στα πόδια μου».
Καταγράφουμε όλα τα συναισθήματα που απορρέουν και στη περίπτωση μας ήταν φόβος, απόγνωση, άγχος, λύπη, θλίψη, στεναχώρια, μοναξιά, απογοήτευση, αναστάτωση, απελπισία. Τα κατανοεί και περνάμε στη σύνδεση με μια πρωταρχική εμπειρία, μια εμπειρία των παιδικών της χρόνων. Ανασύρει μια μνήμη από την ηλικία των εννέα ετών με τον μεθυσμένο πατέρα της και την μητέρα να μην μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό της στην συγκεκριμένη κατάσταση. «Κλαίω και υποστηρίζω τη μαμά μου». Αισθάνεται έντονη ανασφάλεια και χωρίς προστασία. Διαπιστώνουμε τις συναισθηματικές ομοιότητες με την τωρινή εμπειρία. Ο στόχος που έχουμε καθορίσει είναι να μειώσουμε το άγχος και το στρες.
Στη συνέχεια μέσω ενός δημιουργικού συστημικού οραματισμού θα αποφορτίσει όλα τα συναισθήματα της πρωταρχικής εμπειρίας. Απελευθερώνει όσα την περιορίζουν και αρχίζει να νιώθει ηρεμία, αγάπη, ανακούφιση, αποδοχή και συγχώρεση.
Την δεύτερη μέρα της θεραπευτικής εφαρμογής μαθαίνει πώς μέσα από μικρές καθημερινές στιγμές για 21 μέρες θα μπορέσει να δημιουργήσει καινούργιες συνήθειες και να κάνει επαναπρογραμματισμό στη ζωή της, αγαπώντας τον εαυτό της και προσφέροντας του ανταμοιβές, δώρα και φροντίδα.
Στις εβδομαδιαίες εποπτείες για ανασκόπηση, ενδυνάμωση και συναισθηματική εκπαίδευση, ήταν εμφανής η αλλαγή στη διάθεση της, άρχισε να έχει πιο υγιείς σχέσεις και ο στόχος της έχει κατακτηθεί.
2η θεραπευτική εφαρμογή
Γνωρίζοντας η δέκτρια τη διαδικασία της θεραπείας αισθάνεται άνετα, περιμένει με χαρά να τη δεχθεί και ανυπομονεί για μεγαλύτερη βελτίωση. Έχει νιώσει ήδη τα οφέλη στη ζωή της από την πρώτη εφαρμογή και διαχειρίζεται καλύτερα τον εαυτό της. Ξεκινώντας την αναγνώριση της καινούργιας εμπειρίας, βιώνει έντονα συναισθήματα που της δημιουργούν βάρος στη καρδιά και το ίδιο συμβαίνει στη σύνδεση με την πρωταρχική εμπειρία, «νιώθω στεναχώρια και βάρος στην καρδιά».
Μετά το τέλος των 21 ημερών έχει πετύχει το στόχο της, είναι ήρεμη, πιο σίγουρη για τον εαυτό της και αισιόδοξη για το μέλλον. Θα αναφέρω ότι την 2η εβδομάδα στην εποπτεία είπε: «Είχα στιγμές κατάθλιψης με τα φάρμακα και τη ζέστη αλλά το αντιμετωπίζω διαφορετικά». Προγραμμάτισε ασχολίες που τις άρεσαν, οργάνωσε μικρές ευχάριστες στιγμές με φίλους και άρχισε να παρακολουθεί σεμινάρια. Άλλο ένα γεγονός που την έκανε χαρούμενη εκείνο το διάστημα ήταν όταν ο γιατρός της ανακοίνωσε ότι σε λίγες εβδομάδες θα κόψει τα χάπια για την ινομυαλγία.
3η θεραπευτική εφαρμογή
Πριν την ξεκινήσει και μέσα από ένα ερωτηματολόγιο που μετράμε την συναισθηματική κατάσταση (θα το δούμε αναλυτικά παρακάτω) τα αποτελέσματα είναι θεαματικά. Αισθάνεται σίγουρη για τον εαυτό της και εμπιστεύεται την μέθοδο για να φθάσει όσο πιο μακριά γίνεται.
Εργαζόμαστε σε ένα ακόμα θέμα της και στα πρωταρχικά συναισθήματα βιώνει την εγκατάλειψη «δεν έχει ενδιαφερθεί κανένας για μένα», την απόρριψη «δεν βρίσκω κανέναν στο σπίτι», την αδικία, την ταπείνωση. Βρίσκεται σε σύγχυση σαν μικρό κορίτσι και το αποθηκεύει με το αίσθημα της ενοχής. Αισθάνεται στο σήμερα ότι κάνει λάθος χειρισμούς και δεν βάζει όρια. «Δεν ακούγομαι» είπε η δέκτρια σε σχέση με το γιο της. Έτσι ο στόχος μας γίνεται η μείωση στο αίσθημα της ενοχής.
Στη διάρκεια των 21 ημερών άρχισε να έχει ήρεμη διάθεση παρά τα οικονομικά της θέματα, είχε αποκτήσει άλλη δυναμική στις σχέσεις της «δεν μένω στις καταστάσεις, τα σκέφτομαι αργότερα, κάνω διάλογο με το γιο μου», αναφέρει ότι αισθανόταν ανάλαφρη και άρχισε να βλέπει με άλλη οπτική τη ζωή. Ξεκινάει ένα πρόγραμμα γιόγκα στο Ίδρυμα Νιάρχος.
Αποτελέσματα θεραπευτικής εφαρμογής
Βλέπουμε με την ολοκλήρωση των τριών θεραπευτικών εφαρμογών θεαματικά αποτελέσματα στη ζωή της δέκτριας. Στο τέλος της πρώτης θεραπείας τα αποτελέσματα έχουν αρχίσει να φαίνονται «τα διαχειρίζομαι όλα διαφορετικά και νιώθω ήρεμη». Προχωράει στη 2η εφαρμογή όπου βλέπουμε ένα «άλμα» στους δείκτες και στη διάθεση της. Ότι προγραμματίζει το ολοκληρώνει, βρίσκει χρόνο για τον εαυτό της και αισθάνεται όμορφα. Ακόμα και τις ημέρες που η ψυχική της διάθεση πέφτει μπορεί να το διαχειριστεί διαφορετικά «βλέπω αλλιώς τα πράγματα». Και ερχόμαστε στο τέλος της 3ης θεραπείας. Οι δείκτες χαμηλώνουν λίγο και έχει βρει τον εαυτό της. Η θεραπευτική διαδρομή έχει ολοκληρωθεί και εκείνη είναι πιο συνειδητοποιημένη. Συγκεκριμένα:
- Αισθάνεται χαρά και ικανοποίηση για τη ζωή.
- Οργανώνει και δεσμεύεται για δραστηριότητες και ασχολίες.
- Νιώθει περισσότερη αγάπη γύρω της, μοιράζεται στιγμές με αγαπημένους και έχει καλύτερη επικοινωνία με το γιο της.
- Έχει βρει νόημα στη ζωή της με εθελοντική εργασία και εκπαίδευση για την ίδια.
- Γίνεται επίμονη για τους στόχους της, τους υλοποιεί, κάτι που τη γεμίζει χαρά και ικανοποίηση.
- Τα αποτελέσματα της υγείας της θεαματικά «τον νίκησα», μιλώντας για τον καρκίνο.
- Η ζωή της σε καινούργια δεδομένα.
- Η δύναμη της εσωτερική.
- Η ευτυχία δική της υπόθεση.
- Αποφασίζει να εκπαιδευτεί στη μέθοδο που την ωφέλησε και της άλλαξε τη ζωή. Να πάρει ολοκληρωμένες γνώσεις για να προσφέρει το ίδιο σε άλλους.
Στην Expansion Method χρησιμοποιούμε συμπληρωματικά ένα αξιόπιστο εργαλείο που μας δίνει συγκεκριμένα και μετρήσιμα αποτελέσματα όσον αφορά τους δείκτες ευτυχίας. Το εργαλείο αυτό ονομάζεται Perma Test και είναι το Τεστ Ευτυχίας.
Ο δέκτης απαντά πριν και μετά από κάθε εφαρμογή της θεραπείας στο ερωτηματολόγιο του Perma test. Ενημερώνεται για τα αποτελέσματα και έχει εικόνα σε συγκεκριμένους τομείς της ζωής του πόσο βελτιώθηκαν. Όσο υψηλότερο τοις εκατό (100) είναι το ποσοστό, τόσο μεγαλύτερη βελτίωση διαπιστώνουμε. Αντιστρόφως με τα Αρνητικά Συναισθήματα και τη Μοναξιά που όσο μικραίνει το ποσοστό επι τοις εκατό (100), τόσο περισσότερο έχουμε φθάσει σε απελευθέρωση και αποφόρτιση συναισθημάτων.
Οι δείκτες του Τεστ Ευτυχίας
Οι δείκτες που μετράει το Perma Test είναι οι εξής:
- Θετικά συναισθήματα: Πόση χαρά και ικανοποίηση νιώθεις για τη ζωή σου
- Δέσμευση: Πόσο ευτυχισμένο σε κάνει η καθημερινότητα (εργασία, ασχολίες)
- Σχέσεις: Πόση αγάπη, στήριξη, αναγνώριση νιώθεις ότι έχεις
- Ουσία: Πόσο αισθάνεσαι ότι βρίσκεσαι στο μονοπάτι που σε οδηγεί στο σκοπό της ζωής σου
- Επίτευξη: Πόσο πετυχαίνεις τους στόχους σου και το απολαμβάνεις
- Υγεία: Πόσο ικανοποιημένος είσαι από την υγεία σου
Αποτελέσματα Τεστ Ευτυχίας από την περιπτωσιολογία
Α | Β | Γ | Δ | |
Θετικά Συναισθήματα | 47/100 | 73/100 | 97/100 | 93/100 |
Δέσμευση | 50/100 | 70/100 | 93/100 | 90/100 |
Σχέσεις | 37/100 | 57/100 | 90/100 | 83/100 |
Ουσία | 57/100 | 80/100 | 100/100 | 93/100 |
Επίτευξη | 53/100 | 77/100 | 90/100 | 87/100 |
Υγεία | 23/100 | 30/100 | 87/100 | 77/100 |
Αρνητικά Συναισθηματα | 70/100 | 37/100 | 30/100 | 23/100 |
Μοναξιά | 20/100 | 70/100 | 30/100 | 40/100 |
ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ | 48/100 | 71/100 | 94/100 | 89/100 |
Δείκτες ερωτηματολογίου Perma Test -Τεστ Ευτυχίας
Α. Απαντήσεις πριν ξεκινήσει την 1η θεραπεία
Β. Απαντήσεις μετά το τέλος της πρώτης θεραπευτικής εφαρμογής
Γ. Απαντήσεις στο τέλος της 2ης θεραπευτικής εφαρμογής
Δ. Απαντήσεις στο τέλος της 3ης θεραπευτικής εφαρμογής
Συμπεράσματα
Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι όταν οι άνθρωποι έχουν κάνει μια εσωτερική προσωπική διαδρομή, βελτιώνουν όλους τους τομείς της ζωής τους. Μπορεί αυτό να είναι στην εργασία, στις προσωπικές ή φιλικές σχέσεις, στο ρόλο του γονέα, στη δέσμευση για επίτευξη στόχων. Έτσι καταφέρνουν να κατακτήσουν και την ευτυχία. Το λόγο που ξυπνούν με ένα χαμόγελο στα χείλη και τους δίνει φτερά να πετάνε σε κάθε κατάσταση. Έχουν βρει την ουσία της ζωής. Η απόφαση είναι η αρχή, «το ήμισυ του παντός» και μόνο εμείς μπορούμε να την πάρουμε. Όπως και η δέκτρια που ανέφερα που ήταν 100% παρούσα στη πορεία των θεραπευτικών εφαρμογών, συνεργάσιμη, συνεχώς να ανοίγεται, να εμπιστεύεται, να ξεδιπλώνει μνήμες και συναισθήματα. Με αυτόν το τρόπο βοήθησε τον εαυτό της να βάζει σε «τάξη» τις σκέψεις και τα συναισθήματα της, να κατανοεί τους άλλους και τη δικιά τους θέση, συμπεριφορά και να ερμηνεύει τις καταστάσεις αλλιώς.
Η θεραπευτική μέθοδος της Expansion Method βοηθάει τον άνθρωπο να απελευθερώσει και να αποφορτίσει τα τοξικά συναισθήματα που τον περιορίζουν από την παιδική ηλικία μέχρι την ενήλικη ζωή του και να βιώνει τη ζωή του γεμάτος αγάπη, αποδοχή και συγχώρεση, ευγνωμοσύνη για όσα έχει και να νιώθει εσωτερική ευτυχία. Η Expansion Method δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, να βιώσουν τις αλλαγές στην καθημερινότητα τους. Ο δρόμος ανοίγεται μπροστά τους και έχουν μια άλλη οπτική για τη ζωή.
Επίλογος
Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι όταν οι άνθρωποι έχουν κάνει μια εσωτερική προσωπική διαδρομή, βελτιώνουν όλους τους τομείς της ζωής τους. Μπορεί αυτό να είναι στην εργασία, στις προσωπικές ή φιλικές σχέσεις, στο ρόλο του γονέα, στη δέσμευση για επίτευξη στόχων. Έτσι καταφέρνουν να κατακτήσουν και την ευτυχία. Το λόγο που ξυπνούν με ένα χαμόγελο στα χείλη και τους δίνει φτερά να πετάνε σε κάθε κατάσταση. Έχουν βρει την ουσία της ζωής. Η απόφαση είναι η αρχή, «το ήμισυ του παντός» και μόνο εμείς μπορούμε να την πάρουμε. Όπως και η δέκτρια που ανέφερα που ήταν 100% παρούσα στη πορεία των θεραπευτικών εφαρμογών, συνεργάσιμη, συνεχώς να ανοίγεται, να εμπιστεύεται, να ξεδιπλώνει μνήμες και συναισθήματα. Με αυτόν το τρόπο βοήθησε τον εαυτό της να βάζει σε «τάξη» τις σκέψεις και τα συναισθήματα της, να κατανοεί τους άλλους και τη δικιά τους θέση, συμπεριφορά και να ερμηνεύει τις καταστάσεις αλλιώς.
Η θεραπευτική μέθοδος της Expansion Method βοηθάει τον άνθρωπο να απελευθερώσει και να αποφορτίσει τα τοξικά συναισθήματα που τον περιορίζουν από την παιδική ηλικία μέχρι την ενήλικη ζωή του και να βιώνει τη ζωή του γεμάτος αγάπη, αποδοχή και συγχώρεση, ευγνωμοσύνη για όσα έχει και να νιώθει εσωτερική ευτυχία. Η Expansion Method δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, να βιώσουν τις αλλαγές στην καθημερινότητα τους. Ο δρόμος ανοίγεται μπροστά τους και έχουν μια άλλη οπτική για τη ζωή.
Ευχαριστίες
Ευχαριστώ το δάσκαλο μου, δημιουργό και εμπνευστή της μεθόδου Expansion Method Αργύρη Στραβελάκη-Μάρδα, για τις γνώσεις του, την υποστήριξη του και κυρίως για την ιδιαίτερη ματιά του και αγάπη του για τον άνθρωπο. Ευχαριστώ όλους τους συμπορευτές σε αυτό το ταξίδι που κι εκείνοι έγιναν δάσκαλοι με το δικό τους τρόπο. Μια χρονική περίοδος δύσκολη για τη ζωή όλων που μου έδωσε την ευκαιρία να γίνει πιο δημιουργική η χρονιά μου. Μια χρονιά που απόλαυσα όλη τη διαδρομή με ανθρώπους που με πάθος, αγάπη, επιμονή και δέσμευση μοιραστήκαμε υπέροχες «πλούσιες» στιγμές. Νιώθω ευτυχία και ευγνωμοσύνη!
Ευχή μου να κάνω όσα αγαπώ, να έχω δίπλα μου όσους αγαπώ, να είμαι ευτυχισμένη. Το ίδιο και ακόμα περισσότερα εύχομαι για όλους τους ανθρώπους.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Καλογήρου Α. (2020), Οι κουκκίδες δημιουργούν τη ζωή που ζεις, Αθήνα: Εκδόσεις Η δυναμική της επιτυχίας
- Φίσερ Ρ. (2012), Ο ιππότης με τη σκουριασμένη πανοπλία, Αθήνα: Εκδόσεις Οpera
- Christakis N.A. & Fowler J.H. (2010), Συνδεδεμένοι, Αθήνα: Εκδόσεις Κάτοπτρο
- Maurer R. (2008), Καιζέν: Μικρά βήματα για μεγάλα πράγματα, Αθήνα: Εκδόσεις Φυτράκη
- Miller A. (2010), Οι φυλακές της παιδικής μας ηλικίας, Αθήνα: Εκδόσεις ΡΟΕΣ
- Villoldo A. (2009), Courageous Dreaming, Εκδόσεις: Hay House