Μαθητικές Εξετάσεις και Ψυχική ΑποφόρτισηΤης Νάνσυς Λάμπρου και της Μαριάννας Αστροδένης Φράγκακη

empty building hallway
Ο σκοπός της εργασίας μας είναι να αναδείξουμε τα οφέλη εφαρμογής της θεραπευτικής μεθόδου Expansion Method στις ομάδες γονέων, εκπαιδευτικών αλλά και των εφήβων, όσον αφορά την διαχείριση των συναισθημάτων τους κατά τις μαθητικές εξεταστικές περιόδους, με κορύφωση τις Πανελλήνιες Εξετάσεις στην Γ΄Λυκείου. Σύμφωνα με τον Deepak Chopra οι εμπειρίες μας είναι τα συναισθήματα μας. Η λύση που προτείνεται σε αυτή την εργασία είναι η αποφόρτιση τους άγχους καθώς και των συναισθημάτων που απορρέουν από αυτό.

Το άγχος αποτελεί στοιχείο της καθημερινότητας, όχι μόνο των νέων αλλά και των γονιών αυτών καθώς και των εκπαιδευτικών. Σε μια προσπάθεια βοήθειας των εφήβων γονείς και εκπαιδευτικοί ξεχνάνε τα συναισθήματα των νέων και καταβάλλονται από δικές τους επιθυμίες και προσδοκίες. Σύμφωνα με τον αμερικανό συγγραφέα αυτοβοήθειας Dale Carnegie, “Σήμερα είναι το αύριο, για το οποίο ανησυχούσαμε χθες”. Στην πλειοψηφία τους οι άνθρωποι όταν μπαίνουν στο ρόλο του γονέα αυθόρμητα και ασυνείδητα από την πρώτη ημέρα της γέννησης των παιδιών τους και πολλές φορές από τις πρώτες στιγμές της κύησης, έχουν σκιαγραφήσει το μέλλον του παιδιου μέσα στο μυαλό τους. Βάσει των δικών τους εμπειριών, αξιών, γεγονότων οι γονείς προσπαθούν αδιάκοπα να φτιάξουν το ιδανικό πλαίσιο μέσα στο οποίο το παιδί τους θα αναπτυχθεί κοινωνικά, επαγγελματικά κ.ο.κ. Όπως είναι φυσικό λοιπόν οι πεποιθήσεις, οι αξίες και οι προσδοκίες των γονέων δημιουργούν ένα περιβάλλον άγχους σε γονείς και παιδιά. Δεδομένου ότι αυτό συμβαίνει υποσυνείδητα, η διαχείριση του άγχους καθίσταται αρκετά δύσκολη τις περισσότερες φορές.

Η Expansion Method μετά από μελέτες δίνει τη λύση στην διαχείριση των συναισθημάτων. 

 

 Αποτελεί μια θεραπευτική αφάρμακος και χωρίς παρενέργειες εφαρμογή που επιτυγχάνει την αποφόρτιση του άγχους καθώς και άλλων αρνητικών συναισθημάτων που μπορούν να προκαλέσουν δυσφορία. Δεν μπορείς πάντα να ελέγχεις τι συμβαίνει έξω από εσένα. Αλλά μπορείς πάντα να ελέγχεις τι συμβαίνει μέσα σου με βάση τον Wayne Dyer. Μέσα από μια πρόσφατη εμπειρία μπορούμε να εντοπίσουμε περιοριστικές πεποιθήσεις του παρελθόντος που επαναλαμβάνουμε στην καθημερινότητα μας με διάφορους τρόπους. Αυτές οι πεποιθήσεις έχουν επιπτώσεις σε όλους τους τομείς του ατόμου, κάτι το οποίο αποτελεί μεγάλη πρόκληση. Με την expansion method όμως αναλαμβάνουμε την ευθύνη και αντικαθιστουμε αυτές τις περιοριστικές πεποιθήσεις με νέες θετικές ενδυναμωτικές, ώστε να επαναπρογραμματίσουμε την προσωπικότητα. Μαθαίνουμε να αγαπάμε τον εαυτό μας και να τοποθετούμε αγάπη εκεί όπου υπάρχει ο φόβος, μιας και η αγάπη είναι το κλειδί για να ξεκλειδώσει το υποσυνείδητο όπως αναφέρει και ο Joe Dispenza. Τα οφέλη είναι εμφανή σε όλους τους τομείς του ατόμου και βελτιώνουν ολοκληρωτικά την ποιότητα της ζωής του. Ο Deepak Chopra εξηγεί πώς λειτουργεί αυτό. Ισχυρίζεται ότι κάθε εμπειρία είναι μόνο συναισθήματα, ακόμα και μια λέξη, μια αίσθηση, ένα νόημα, καθώς και μερικές αντιλήψεις, εικόνες και σκέψεις. Όταν το ησυχάσουμε όλο αυτό, τότε είμαστε στην πηγή της εμπειρίας. Η expansion μπορεί να μας βοηθήσει να βρεθούμε στην πηγή της εμπειρίας και να δημιουργήσουμε αυτή την “ησυχία” που χρειαζόμαστε μέσα μας ώστε να σταματήσουμε να παλεύουμε με τους εαυτούς μας. Είναι επομένως σημαντικό γονείς και εκπαιδευτικοί να κατανοούν τους εαυτούς τους ώστε στη συνέχεια να βοηθήσουν και τους εφήβους.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΑΓΧΟΣ

1.1 ΟΡΙΣΜΟΣ

Ο όρος άγχος  προέρχεται από το ρήμα ἄγχω, που στην αρχαία ελληνική γλώσσα σημαίνει σφίγγω ή πνίγω. Κάποιες φορές το άγχος είναι αποτέλεσμα του στρες, το οποίο στρες είναι η φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού σε ένα νέο και απαιτητικό ερέθισμα. Όταν κάποιος νιώθει άγχος πρακτικά αισθάνεται φόβο, δηλαδή αδύναμος, αλλά σε βαθμό που εμποδίζει την ομαλή λειτουργία του οργανισμού του καθώς και την ίδια την εξέλιξη του. Όσον αφορά στο σχολικό άγχος, είναι η αντίδραση φόβου του μαθητή στην έκθεση του σε σχολικές καταστάσεις, όπως οι μαθητικές εξετάσεις. 

1.2 ΑΙΤΙΕΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΥ ΑΓΧΟΥΣ

Οι λόγοι οι οποίοι μπορεί ένας μαθητής να βιώνει άγχος μπορεί να είναι συνέπεια κάποιας σωματικής πάθησης. Ωστόσο, μπορεί να εξαρτάται από γνωστικές διεργασίες όπως, η ικανότητα του μαθητή να μελετάει αποδοτικά.  Η ακατάλληλη προετοιμασία δημιουργεί αυτό το αίσθημα φόβου και ανημπόριας. Επιπλέον, ο τρόπος αντίληψης του μαθητή και οι συναισθηματικές διεργασίες του επηρεάζουν τα ποσοστά άγχους. Στις περισσότερες φορές κρύβεται από πίσω ο φόβος της αποτυχίας. Οι μαθητές επηρεασμένοι από το κοινωνικό σύνολο, τους εκπαιδευτικούς και ειδικότερα από τους γονείς, ταυτίζουν το αποτέλεσμα των πανελληνίων με την ταμπέλα “είμαι αποτυχημένος” ή ακόμα χειρότερα “δεν αξίζω”, το οποίο καθορίζει όλη τους την μετέπειτα ζωή. Υπάρχει η αντίληψη ακόμα κατά την οποία κάποιος πρέπει να μπει στο Πανεπιστήμιο για να μπορέσει αργότερα να βρει εργασία, διαφορετικά θα καταστραφεί η ζωή του. Σε αυτό συμβάλλει πολύ η θέση των γονέων, οι οποίοι συνήθως γίνονται πιο πιεστικοί.  Ο μαθητής μπορεί επίσης να κατακλύζεται απο πεποιθήσεις τελειομανίας, οι οποίες προέρχονται από τον τρόπο ζωής που έχει υιοθετήσει από τους γονείς του. Η εθνικότητα, το φύλο, η οικονομική τάξη, το επάγγελμα των γονέων, το μορφωτικό τους επίπεδο, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις, οι εμπειρίες των γονέων, η κακοποίηση, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση,  η μεταξύ των γονέων σχέση, η χρήση ουσιών από τους γονείς, η ύπαρξη κάποιου ανήμπορου-άρρωστου μέσα στο σπίτι, μπορεί να αποτελέσουν μια επιπλέον και ίσως μόνιμη αιτία άγχους που να επιδρά στην αντίληψη της αυτοεικόνας του παιδιού. Όπως υποστηρίζει ο Charles Haddon Spurgeon “Το άγχος δεν αδειάζει το αύριο από τις λύπες του, αλλά αδειάζει το σήμερα από τη δύναμή του”. Το άγχος ωστόσο μπορεί να μεταδοθεί και από τον εκπαιδευτικό, ο οποίος επιδιώκει να συνδράμει όσο το δυνατόν περισσότερο στην επιτυχία του παιδιού και ξεχνά ότι ο έφηβος είναι παιδί και έχει συναισθήματα. 

Με βάση την ψυχαναλυτική θεωρία το άγχος εκδηλώνεται επειδή δε μπορούν να διωχθούν και να δημιουργηθούν κάποια νευρωσικά συμπτώματα⧪.

Η συμπεριφοριστική σχολή υποστηρίζει ότι το άγχος μπορεί να προκύψει από κάποια συμπεριφορά στην παιδική ηλικία, που προκάλεσε την εξάρτηση του παιδιού από τον γονέα, όπως η υπερβολικά στοργική μητέρα, η ενδοτική ή αυστηρή μητέρα και ο πατέρας με παθητική συμπεριφορά. Τέλος, σύμφωνα με την γνωσιακή σχολή το άγχος μπορεί να προέλθει από συνθήκες είτε πραγματικού είτε φανταστικού κινδύνου όπου ο μαθητής δε μπορεί να ελέγξει.

1.3 ΤΡΟΠΟΙ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ

Τα συμπτώματα του άγχους σχετικά με το συναίσθημα εκφράζονται με μία ακαθόριστη ανησυχία από κάποιον απροσδιόριστο κίνδυνο. Ο μαθητής νιώθει ότι κάτι το απειλεί, αλλά δεν ξέρει τι. Κάποιες φορές μπορεί να εκδηλωθεί με κρίση πανικού.

Σύμφωνα με τις βιολογικές θεωρίες τα παιδιά που βιώνουν άγχος δείχνουν συμπτώματα όπως:

  • Ανορεξία είτε κοιλιακά άλγη ή ναυτίες
  • Προβλήματα μνήμης
  • Έντονη νοραδρενεργική δραστηριότητα⧪
  • Διαταραχές ύπνου, όπως αϋπνία ή δυσυπνίες⧪
  • Δερματικά εξανθήματα
  • Μυϊκή υπερένταση
  • Απελευθέρωση της κορτιζόνης από τα επινεφρίδια.
  • Αύξηση των επιπέδων της θυρεοειδικής ορμόνης στο αίμα.
  • Απελευθέρωση ενδορφίνης από τον υποθάλαμο.
  • Ελάττωση των σεξουαλικών ορμονών
  • Διακοπή λειτουργίας του πεπτικού σωλήνα και διαταραχές διατροφής
  • Απελευθέρωση της γλυκόζης στο αίμα με ταυτόχρονη αύξηση των επιπέδων ινσουλίνης για τον μεταβολισμό
  • Αύξηση της χοληστερόλης στο αίμα κυρίως από το συκώτι
  • Διαταραχές του καρδιακού ρυθμού
  • Αυξημένη προμήθεια του αέρα
  • Πύκνωση του αίματος
  • Εφίδρωση του δέρματος
  • Όξυνση των αισθήσεων: μάτια, ακοή, αφή, γεύση, οσμή
  • Πνευματική κατάσταση του ατόμου

Παράγοντες που επιδρούν στη θεώρηση ενός ερεθίσματος ως στρεσογόνου ή μη

  • Φύλο
  • Ηλικία
  • Φυλή
  • Οικονομική κατάσταση
  • Ποιότητα της ζωής
  • Ποιότητα της φροντίδας κατά την παιδική ηλικία
  • Ύπαρξη κοινωνικής υποστήριξης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΑΓΧΟΥΣ ΣΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ

2.1 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ

Οι πανελλήνιες εξετάσεις είναι το τελικό στάδιο του εκπαιδευτικού συστήματος που χρησιμοποιεί εξεταστικοκεντρικό χαρακτήρα. Ουσιαστικά το εκπαιδευτικό σύστημα δεν στοχεύει στην σωστή τους μόρφωση αλλά προετοιμάζει τα παιδιά για το μέλλον. Από την πρωτοβάθμια έως και την τριτοβάθμια εκπαίδευση το παιδί δε βιώνει την χαρά της μάθησης αλλά πιέζεται συνεχώς με πολλές ώρες μελέτης και από τους δασκάλους και από τους γονείς. Τα πρώτα έξι χρόνια στο δημοτικό οι εκπαιδευτικοί ασχολούνται περισσότερο με τα παιδιά. Στην πορεία όμως, τα χρόνια του γυμνασίου και του λυκείου περνούν πολύ γρήγορα και οι αλλαγές που βιώνουν από την μετάβαση στην εφηβική ηλικία είναι εξαιρετικά πολλές. Από μικρή ηλικία τα παιδιά αισθάνονται ανάξιοι να πετυχαίνουν καθώς κρίνονται συνεχώς. Γίνονται ανταγωνιστικοί, φοβικοί και δεν εστιάζουν στην απόλαυση και κάποιες φορές αντιδρούν. Οι εξετάσεις διαδραματίζονται κατά την περίοδο της εφηβείας, που αποτελεί ένα μεταβατικό στάδιο σε όλα τα επίπεδα της ζωής τους, κι αυτό γιατί καλούνται να θέσουν στόχους, να πάρουν αποφάσεις για τα όνειρα τους, να επιλέξουν με ποιές ηθικές αξίες θα πορευτούν, να σχεδιάσουν το μονοπάτι της δικής τους διαδρομής στο κοινωνικό σύνολο, στον εργασιακό χώρο, στην συμπεριφορά με το άλλο φύλο και να ανεξαρτητοποιηθούν από την οικογένεια. Συμπερασματικά το παιδί βιώνει αλλαγές σε βιο-ψυχο-συναισθηματικό, γνωστικό και κοινωνικό επίπεδο. Σε μια προσπάθεια να καλύψουν τις απαιτήσεις σε όλους τους τομείς, ξεχνούν ότι είναι η δική τους μάχη, τα δικά τους όνειρα και οι δικοί τους στόχοι για να πετύχουν. Εστιάζουν στις προσδοκίες της οικογένειας, των καθηγητών, της γειτονιάς, των φίλων και δεν ζουν την στιγμή της εκπλήρωσης του ονείρου τους.  Οι αλλαγές που βιώνουν σε συνδυασμό με τις προσδοκίες των υπολοίπων αλλά και τις απαιτήσεις των εξετάσεων είναι φυσικό να προκαλέσουν άγχος στο παιδί. Ο μαθητής αντιλαμβάνεται την διαδικασία των εξετάσεων ως διαδικασία αξιολόγησης από τους γονείς, τους καθηγητές και το κοινωνικό σύνολο. Η συμπεριφορά του αλλάζει και συχνά γίνεται αντιληπτή από τους γύρω του με πιο έντονη επιθετικότητα ενώ άλλες φορές τείνει να αποσύρεται από δραστηριότητες που του παρείχαν κάποια προσωπική ευχαρίστηση. Συχνά εκδηλώνει διαταραχές στην πρόσληψη τροφής και στην κατανάλωση αλκοόλ ή άλλων ουσιών. Το άγχος που δημιουργείται δε διαμορφώνεται μόνο πριν τις εξετάσεις και κατά την διάρκεια διεξαγωγής των εξετάσεων, αλλά αφορά και στα αποτελέσματα του αργότερα καθώς και στις “ορθές” αποφάσεις για την μελλοντική του επαγγελματική αποκατάσταση. Αυτό το θέμα αποτελεί το σημαντικότερο πρόβλημα των μαθητών και για αυτό τον λόγο χρήζει σημείο έρευνας από την επιστημονική κοινότητα από το 1950. Ωστόσο, παρατηρείται ότι σε περιπτώσεις αξιολόγησης το άγχος δεν αφορά μόνο τους μαθητές, αλλά επεκτείνεται και στους γονείς και στους εκπαιδευτικούς, παρότι η διαδικασία είναι γνωστή στους δύο τελευταίους. Το άγχος του εκπαιδευτικού μπορεί να μεταδοθεί στο παιδί με αποτέλεσμα ο μαθητής να βιώνει ακόμα εντονότερο άγχος. Όσον αφορά στους γονείς, συναντάμε συχνά  δυο μοτίβα συμπεριφορών. Γονείς οι οποίοι δεν δέχονται την αποτυχία και αγχώνονται εξίσου με τα παιδιά σαν να αξιολογούνται οι ίδιοι. Επιπλέον, η επιτυχία είναι πολύ βασική και απαιτητέα καθώς αποτελεί αυτό-επιβεβαίωση ότι μεγάλωσαν σωστά το παιδί τους. Υπάρχουν και οι  γονείς οι οποίοι πασχίζουν να επιτύχει το παιδί τους προκειμένου να καταφέρει αυτά που δεν κατάφεραν οι ίδιοι. Στηρίζουν δηλαδή τις δικές τους προσδοκίες μέσα από το παιδί τους. Η επιτυχία για αυτούς σημαίνει μια συγκατάβαση στην πεποίθηση τους ότι “Αν το παιδί μου σπουδάσει θα μπορεί αύριο-μεθαύριο να βρει εργασία”. Επομένως, και στα δυο αυτά μοτίβα συμπεριφοράς του γονέα  το αποτέλεσμα του άγχους είναι υπαρκτό. Χρήζει όμως μεγάλης σημασίας όλοι να συνειδητοποιήσουν ότι οι Πανελλήνιες δεν είναι εξετάσεις ζωής, παρά μόνο κάποια αξιολόγηση που αφορά τις επιδόσεις τους παιδιού σε γνωστική επάρκεια. Μελέτες έχουν δείξει ότι περίπου ένα 20% των μαθητών αντιμετωπίζει υψηλά ποσοστά άγχους, κι ένα 16% αντιμετωπίζει μέτρια-υψηλά ποσοστά άγχους. Δυστυχώς οι περισσότεροι μαθητές το θεωρούν φυσιολογικό αγνοώντας τη δυνατότητα αποφόρτισης από το άγχος.  Σε αυτό μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά η στάση των εκπαιδευτικών και των γονέων απέναντι στο παιδί. Οι ίδιοι πρώτοι οφείλουν να επιδείξουν ηρεμία, υπομονή, κατανόηση, να στηρίξουν συναισθηματικά το παιδί με κουράγιο, να το αποδεχτούν όπως είναι και να  του συμπαρασταθούν παρέχοντας την απαιτούμενη στήριξη. Οι γονείς ωστόσο θα μπορούσαν να βοηθήσουν το παιδί να μάθει να διαχειρίζεται καλύτερα τα συναισθήματα του και τις συνθήκες διαβίωσης με την παροχή στήριξης από έναν ψυχολόγο από την εφηβική του ηλικία. Επιπλέον, καλό θα ήταν να ακούνε τις ανάγκες του εφήβου και να συζητούν μαζί του. Πολύ σημαντικό κρίνεται ιδιαίτερα για τους γονείς, να παρατηρούν την συμπεριφορά του εφήβου, να δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στα συναισθήματα του, να τον βοηθούν να εκφράσει τις σκέψεις του καθώς και τις πιθανές φοβίες του για το μέλλον. Η συνεργασία των γονέων με τους εκπαιδευτικούς ακόμα και με τους εκπαιδευτικούς των φροντιστηρίων, θα μπορούσε να συνδράμει σημαντικά στην μείωση άγχους, στη βελτίωση της απόδοσης του μαθητή αλλά και στην ίδια την ευτυχία του παιδιού. 

 

2.2. Η ΚΑΜΠΥΛΗ ΑΓΧΟΥΣ YERKES-DODSON

Προκειμένου ο μαθητής να έχει εξισορροπημένη ψυχολογική κατάσταση αλλά και καλύτερες μαθησιακές επιδόσεις, το επίπεδο άγχους δεν πρέπει να είναι ούτε χαμηλό, ούτε υψηλό.  Σύμφωνα με το νόμο Yerkes-Dodson ή την Υπόθεση του Ανεστραμμένου U (Inverted U Hypothesis) το παραδίπλα γράφημα δείχνει το άγχος σε σχέση με την επίδοση του μαθητή μέσα από την καμπύλη του Gauss, Γερμανός μαθηματικός. Τα χαμηλά επίπεδα άγχους δείχνουν ότι το άτομο δεν ενδιαφέρεται για την επίδοσή του κι αυτό γιατί βιολογικά ο άνθρωπος που δεν έχει καθόλου άγχος, δεν έχει διάθεση να κάνει το οτιδήποτε. Στην περίπτωση όμως που το άγχος αρχίζει να αυξάνεται, ο μαθητής γίνεται πιο αποδοτικός. Όταν φτάσει σε μέτριο επίπεδο ο μαθητής αντιλαμβάνεται ότι η κατάσταση στην οποία βρίσκεται είναι σημαντική, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η συγκέντρωση του και οι γνωστικές του λειτουργίες. Υπό αυτές τις συνθήκες ο μαθητής έχει την μεγαλύτερη δυνατή επίδοση.  Στην περίπτωση όμως, που το άγχος ξεπεράσει αυτά τα επίπεδα ο μαθητής γίνεται αντιπαραγωγικός, αντιδρά στην προσπάθεια του να ξεαγχωθει με αποτέλεσμα να καταλήξει να αγχωθεί περισσότερο. Αυτό σημαίνει ότι το σώμα του βρίσκεται σε υπερδιέγερση και αντιδρά με αυξημένους καρδιακούς παλμούς, ίλιγγο και κάποιες φορές μπορεί να προκληθεί ακόμα και κρίση πανικού. Συμπερασματικά τόσο το ελάχιστο, όσο και το υπερβολικό άγχος δεν οδηγούν στη μέγιστη επίδοση. Για να αποκτήσει ο μαθητής τα άριστα επίπεδα άγχους δεν πρέπει να στοχεύει στη μέγιστη δυνατή απόδοση αλλά σε ένα στάδιο πριν από αυτήν, ώστε να μη βρεθεί σε υπερδιέγερση και για να μπορεί να αντιμετωπίσει πιθανές ενδεχόμενες κρίσεις. 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΟΤΙΒΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ

3.1 ΜΟΤΙΒΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ

Η αρχή της κορύφωσης του άγχους ξεκινάει με την εισαγωγή των παιδιών στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όπου παράλληλα ξεκινάει ένα πλάνο προετοιμασίας των Πανελληνίων. 

Οι γονείς που έχουν σχέση με επιστημονικά επαγγέλματα έχουν εμπλακεί στις εξετάσεις των παιδιών τους από πολύ νωρίς, αναλαμβάνοντας πολλές φορές οι ίδιοι την εκπαίδευση των παιδιών τους. Παίρνουν ένα βιβλίο, κάθονται δίπλα στα παιδιά και έτσι χάνουν τον ρόλο τους. Ο έφηβος ουσιαστικά χάνει τον γονέα του.

Η επαγγελματική αποκατάσταση των παιδιών επιτείνει το άγχος των γονέων. H εκπαίδευση έχει συνδεθεί περισσότερο με την απόκτηση μιας καλής εργασιακής θέσης στην κοινωνία παρά με την ουσιαστική αξία που έχει η γνώση και η παιδεία. Αυτή η έντονη ανησυχία των γονέων έχει σαν αποτέλεσμα να έχουν πολλές απαιτήσεις  από τα παιδιά. Κάποιες φορές γίνονται πιεστικοί, ίσως και επικριτικοί, δε δέχονται την αποτυχία και ξεχνούν τα συναισθήματα και τις πραγματικές ανάγκες των παιδιών. Πολλές φορές ξεχνάνε ότι ήταν κι οι ίδιοι κάποτε παιδιά.   

Πολύ συχνά κάνουν το λάθος να συγκρίνουν το παιδί με κάποιο άλλο, αλλά και να χρησιμοποιούν εις βάρος του παιδιού απειλές όπως “Αν δεν περάσεις στο Πανεπιστήμιο δεν έχει διακοπές”. Επιπλέον, κάποιες φορές προβάλουν τις δικές τους επιθυμίες και προσδοκίες. Κάποιοι άλλοι γονείς έχουν ήδη χτίσει το μέλλον του παιδιού τους στο μυαλό τους και δεν θα επιτρέψουν σε αυτά τα μικρά πλάσματα, που ακόμα δεν έχουν εμπειρία και γνώση, να επιλέξουν γιατί νιώθουν και πιστεύουν “πως πάντα οι γονείς έχουν δίκιο και τα γνωρίζουν όλα”.

 Επιπλέον, πολλές φορές παρατηρούμε την αποστροφή και την αδιαφορία των γονέων, που προέρχεται από συμπεριφορές των παλαιότερων πατριαρχικών οικογενειών. Ακόμη και η αδιαφορία, όπως και οι περιπτώσεις όπου οι γονείς δεν αξιοποιούν τον ελεύθερο χρόνο τους με το παιδί λειτουργούν ανασταλτικά στη δημιουργία άγχους του. Το παιδί εγκλωβίζεται στην απαισιοδοξία, θεωρεί ότι δεν αξίζει και νιώθει υπεύθυνο για την έλλειψη προσοχής από τους γονείς του. 

Η συναισθηματική πίεση που νιώθουν οι γονείς για την εκπλήρωση των εκπαιδευτικών υποχρεώσεων που δημιουργούνται για το παιδί, όπως η πληρωμή των φροντιστηρίων,  καθώς και τα έξοδα που θα προκύψουν στην περίπτωση που το παιδί περάσει σε κάποια σχολή μακριά από το σπίτι, οδηγεί τους γονείς στο να περιοριορίζουν τον έφηβο στην επιλογή ανώτερου εκπαιδευτικού ιδρύματος προκειμένου να επιτύχει την ένταξη του σε σχολή κοντά στην πατρική εστία.

3.2 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΜΟΤΙΒΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ

Στα πλαίσια κάλυψης των δικών τους προσδοκιών οι γονείς, καταφέρνουν να μπερδέψουν τους νέους, οι οποίοι όχι μόνο καλούνται να πάρουν το διαβατήριο για μια καλύτερη ζωή μέσω των εξετάσεων, αλλά και να ενηλικιωθούν. Η δυνατότητα ανεξαρτητοποίησης και αυτονομίας των εφήβων εξαρτάται κυρίως από την ανατροφή που έδωσαν οι γονείς στο παιδί. Αρκετές φορές όμως δεν έχουν δοθεί τα κατάλληλα ψυχικά εφόδια από τους γονείς. Ωστόσο, συναντούμε γονείς που κατά την διάρκεια ανατροφής του παιδιού δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη των δεξιοτήτων του ή ακόμα χειρότερα δεν έχουν παρατηρήσει την κλίση του παιδιού. Αυτό έχει άμεση επίδραση το παιδί να μη θέτει στόχους ή να μη μπορεί να τους πραγματοποιήσει ή να είναι μπερδεμένο και να μη γνωρίζει τί θέλει να κάνει. Η ανασφάλεια των επιλογών τους είναι αποτέλεσμα και της επικριτικής στάσης των γονέων. Περιπτώσεις όπου οι γονείς δεν επιτρέπουν στο παιδί να παίρνει πρωτοβουλίες είτε να αποφασίζει για τον εαυτό του συμβάλλουν καθοριστικά στην αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση του. Η επίβλεψη, η καθοδήγηση και ο έλεγχος του γονέα στο παιχνίδι, στο διάβασμα, στις απλές καθημερινές επιλογές όπως η ένδυση, η τροφή αλλά και στα πιο σημαντικά θέματα όπως οι ανθρώπινες σχέσεις δεν αφήνουν τα περιθώρια ανάπτυξης εμπιστοσύνης στον εαυτό τους. Ένα τέτοιο πλαίσιο συμπεριφορών δεν ευδοκιμεί την ανάπτυξη της προσωπικής ευθύνης του νέου. Τελικά αποδεικνύεται ότι οι φοβίες των γονέων είναι αυτές που δίνουν τις απαντήσεις για την συμπεριφορά των νέων. Αν οι γονείς έχουν μάθει να διαχειρίζονται τις επιτυχίες και αποτυχίες τους, θα διδάξουν το ανάλογο και στο παιδί τους. Σε αυτό παίζει ρόλο το κατά πόσο οι ίδιοι εμπιστεύονται τον εαυτό τους. Επομένως, το μέλλον των παιδιών δεν κρίνεται από τις πανελλήνιες εξετάσεις. Η ετοιμότητα του παιδιού για αυτονομία επηρεάζεται από τον τρόπο που μεγαλώνει κάποιος το παιδί του. Ας πάρουμε για παράδειγμα την περίπτωση του Τόμας Έντισον. Όταν ήταν μικρός ήθελε να ασχοληθεί με τους ανθρώπους, οι οποίοι όμως το θεωρούσαν διανοητικά ασταθή και λόγω αυτού εκδιώχθηκε από το σχολείο. Αν όμως η μητέρα του δεν αναλάμβανε την ευθύνη της σωστής ανατροφής δε θα ήταν ο επιστήμονας που ξέρουμε σήμερα. Πίστεψε ότι η ανατροφή του έπρεπε να διαμορφωθεί από αυτήν, για αυτό και ξεκίνησε να τον ενθαρρύνει σε κάθε του βήμα ώστε να προωθήσει το ταλέντο του.

Πόσο εύκολο είναι όμως οι γονείς να παραμείνουν αντικειμενικοί, ουδέτεροι και έξω από τις δικές τους φοβίες, τις ανασφάλειες και τις προσδοκίες; Πως ο γονέας θα καταφέρει να θέσει ως βάση ανατροφής τις δεξιότητες, τις επιθυμίες και τους στόχους του παιδιού του; 

Η έως τώρα εμπειρία μας πάνω στο συγκεκριμένο θέμα επιβεβαιώνει ότι ο γονέας θα εμπλακεί. Τα συναισθήματα του άγχους και του φόβου για τυχόν αποτυχία των παιδιών, θα εγείρουν δικές τους τραυματικές εμπειρίες και για να “σώσουν” το παιδί τους θα εμπλακούν. Εν κατακλείδι η βαρύτητα δίνεται στην αύξηση του IQ των παιδιών, ίσως διότι οι άνθρωποι δεν έχουν αντιληφθεί τα ουσιαστικά οφέλη που θα υπάρξουν στη ζωή τους και στην πρόοδο τους αν θέσουν ως στόχο τους την αύξηση της Συναισθηματικής Νοημοσύνης. 

Οι γονείς στις περιόδους των εξετάσεων χρειάζεται όσο ποτέ άλλοτε, να σταθούν επαρκώς στο ρόλο τους και να επιστρατεύσουν τους δύο βασικούς μηχανισμούς κατά τον Winnicott: Το κράτημα (holding), να υπάρχει μια αγκαλιά συνεχώς διαθέσιμη για να ασφαλίζει, όποτε το χρειάζεται ο έφηβος, και το καθρέφτισμα (mirroring), του πραγματικού εαυτού του εφήβου (true self) καθώς και την αποδοχή του από τους γονείς χωρίς καμία διάθεση κριτικής. Οι γονείς θα καταφέρουν να κρατήσουν, καθρεφτίσουν τον πραγματικό εαυτό του εφήβου και να τον αποδεκτούν εφαρμόζοντας την θεραπευτική μέθοδο της  Expansion Method 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Η EXPANSION ΚΑΙ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ

4.1 EXPANSION METHOD

Ο σύγχρονος άνθρωπος αντιμετωπίζει πληθώρα από καθημερινά συναισθηματικά προβλήματα που οφείλονται στο ψυχικό φορτίο που έχει επωμιστεί από τα πυρηνικά του χρόνια⧪. Η Expansion Method είναι μια συνθετική, συνδυαστική, εκπαιδευτική μέθοδος άμεσης  προσωπικής  βελτίωσης.  Προσφέρει  Αποφόρτιση  Τραύματος, Επαναπρογραμματισμό Πεποιθήσεων και Κοινωνική Συναισθηματική Μάθηση σε μια θεραπευτική  εφαρμογή.  Χρησιμοποιώντας  ως  έναυσμα  μια  έντονη  σύγχρονη τραυματική εμπειρία αποκαλύπτει τα πρωταρχικά πυρηνικά συναισθήματα, δηλαδή τα συναισθήματα από τον πυρήνα της προσωπικότητας, από την ηλικία 0 έως 12 ετών που την επιφορτίζουν (μετάθεση  συναισθήματος)  και  τα  αποφορτίζει  από  τη  βάση  της προσωπικότητας. Στη συνέχεια βοηθά να επαναπρογραμματιστεί η προσωπικότητα εφαρμόζοντας μια θετική πεποίθηση εκεί που υπάρχει αρνητική με ένα πρόγραμμα 21 ημερών με προαιρετική παρακολούθηση– εποπτεία. Μέθοδος άμεσης επίλυσης προβλημάτων με ταυτόχρονη ανάπτυξη δεικτών EQ και ποιότητας ζωής. Τρεις θεραπείες σε μία: Ψυχοθεραπεία, Life Coaching, Ενδυνάμωση. Συνθέτει  επιτυχώς  στοιχεία,  τεχνικές,  πρακτικές  και  θεωρίες  από  όλες  τις ψυχολογικές  προσεγγίσεις:  Ψυχαναλυτική,  Συμπεριφοριστική,  Προσωποκεντρική,  Ανθρωπιστική, Συστημική και Γνωστική όπως και Συμβουλευτική.

ΣΤΑΔΙΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΗΣ EXPANSION METHOD 

Οι τρεις (+1) φάσεις της Expansion Method: 

Κατανόηση 

Αποφόρτιση

Επαναπρογραμματισμός 

(+1)Προαιρετική παρακολούθηση

  1. Κατανόηση: Παρακάμπτει μακροχρόνιες πρακτικές και αποκαλύπτει την αρχή της πυρηνικής πεποίθησης, την πρωταρχική περιοριστική εμπειρία (μια εμπειρία από μικρότερη ηλικία που ένιωσε τοξικά συναισθήματα) που την επιφορτίζει, μέσα σε μερικά λεπτά. 
  2. Αποφόρτιση: Απελευθερώνει μόνιμα τα τοξικά συναισθήματα της πρωταρχικής περιοριστικής εμπειρίας από τον πυρήνα της προσωπικότητας με έναν δημιουργικό συστημικό οραματισμό. 
  3. Επαναπρογραμματισμός: Δημιουργεί νέες θετικές πεποιθήσεις και τις τοποθετεί στις θέσεις των παλιών με ένα συνδυαστικό πρόγραμμα 21 ημερών.  

4.2 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ EXPANSION

Μετά από καταγεγραμμένες έρευνες έχει διαπιστωθεί ότι η expansion 

  • βοηθά στην λύση καθημερινών προβλημάτων της ζωής, 
  • αυξάνει την αισιοδοξία, 
  • αποφορτίζει ψυχικά τραύματα
  • βελτιώνει τις ανθρώπινες σχέσεις, 
  • μειώνει το άγχος και το στρές, 
  • βελτιώνει συνθήκες όπως οι κρίσεις πανικού, 
  • μειώνει τον θυμό, 
  • αυξάνει τη συναισθηματική νοημοσύνη
  • βοηθάει στην απόκτηση αυτογνωσίας του ατόμου
  • εκπαιδεύει στην διαχείριση των συναισθημάτων και της έκφρασης τους
  • βοηθάει στην εύρεση προσωπικών κινήτρων
  • αυξάνει  την ενσυναίσθηση πρός τον συνάνθρωπο
  • ανακουφίζει σε περιπτώσεις πένθους
  • βελτιώνει τους δείκτες ευτυχίας
  • βοηθάει σε θέματα εκφοβισμού (bullying)
  • μπορεί να συντελέσει στην βελτίωση ύπνου
  • βελτιώνει την ποιότητα της ζωής του ατόμου

4.3 ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ Η EXPANSION

Σύμφωνα με το θεώρημα της Expansion ο κάθε άνθρωπος εκπέμπει μια προσωπική δόνηση που δημιουργεί το Σύμπαν του. Σύμπαν νοείται η τρισδιάστατη πραγματικότητα που αντιλαμβάνεται ο καθένας. Οι σκέψεις δημιουργούν τα συναισθήματα, τα οποία με την σειρά τους δημιουργούν την δόνηση που εκπέμπεται στο Σύμπαν. Στη συνέχεια τα συναισθήματα συντονίζουν, συγκροτούν την ύλη, δηλαδή τον τρισδιάστατο κόσμο και τον ερμηνεύουν με την λογική με τρόπο που μπορούν να κατανοήσουν. Τα συναισθήματα επομένως είναι υπεύθυνα καθόλη την διάρκεια της ζωής μας για οτιδήποτε βιώνουμε. 

Η Expansion εργάζεται με τις εμπειρίες, όπου δημιουργήθηκε κάποια περιοριστική πεποίθηση⧪ που συντελούν στην δόμηση της προσωπικότητας. Στις περιπτώσεις που το τοξικό συναίσθημα δεν εκφράζεται, αποθηκεύεται. Αυτά τα συναισθήματα με την επανάληψη τους δημιουργούν ένα μοτίβο συμπεριφοράς. Το μοτίβο συμπεριφοράς είναι υπεύθυνο για την δημιουργία μιας περιοριστικής πεποίθησης. Για παράδειγμα, αν η μικρή Αριάδνη όποτε νιώθει ότι την παραμελούν (μοτίβο συμπεριφοράς), κάνει μια αταξία και η μητέρα της την μαλώνει, τότε εκείνη νιώθει υποσυνείδητα ότι δεν αξίζει (περιοριστική πεποίθηση) και για αυτό η μαμά την μαλώνει. Αυτή την πεποίθηση όμως, η Αριάδνη όσο μεγαλώνει την αναβιώνει σε όλους τους τομείς της ζωής της (στο Σύμπαν της). Αυτό συμβαίνει γιατί στις μικρές ηλικίες δεν υπάρχει λογική, παρά μόνο συναίσθημα. Η πεποίθηση που δημιουργείται εκείνη την στιγμή αποθηκεύεται στο υποσυνείδητο της Αριάδνης κι εκείνη συντονίζει και συγκροτεί την πραγματικότητα της πιστεύοντας ότι δεν αξίζει. Σύμφωνα με τον Επίκτητο, στωικός φιλόσοφος, “Ταράττει τους ανθρώπους ου τα πράγματα, αλλά τα περί των πραγμάτων δόγματα” δηλαδή οι άνθρωποι ταράζονται όχι από αυτά που συμβαίνουν, αλλά από την άποψή τους γι’ αυτά που συμβαίνουν. Η expansion διορθώνει το μοτίβο συμπεριφοράς και η περιοριστική πεποίθηση παύει να υπάρχει. Στην θέση της τοποθετούνται νέες πεποιθήσεις οι οποίες επαναπρογραμματίζουν την προσωπικότητα. Συμπερασματικά, η Expansion μπορεί να δομήσει ξανά την προσωπικότητα του καθενός.

4.4. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ EXPANSION METHOD ΣΕ ΓΟΝΕΙΣ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ

Η προσωπικότητα του γονέα έχει τις δικές του πηγές εμπειριών, αξιών, γνώσεων. Αυτό σημαίνει πως “κουβαλάει” και άθελά του μεταλαμπαδεύει με συνειδητό ή ασυνείδητο τρόπο κομμάτια του στα παιδιά του. Παράλληλα τις περισσότερες φορές ο γονέας δεν έχει ενσυναίσθηση ώστε να αποδεχτεί, κατανοήσει, αγκαλιάσει το παιδί του ως ανεξάρτητο άτομο. 

Εδώ έρχεται η εφαρμογή της μεθόδου να λειάνει, θεραπεύσει και ενώσει τους δυο αυτούς κόσμους. Τοξικές εμπειρίες ήρθαν στην πορεία της ζωής του να ενισχύσουν εκείνη την πρωταρχική εμπειρία, προκαλώντας ένα μοτίβο συμπεριφοράς που επαναλαμβάνεται. 

Στην 1η φάση της εφαρμογής της Expansion Method (κατανόηση) ο σύμβουλος θα βοηθήσει μέσω ερωτήσεων τον δέκτη του (γονέα ή εκπαιδευτικό ή έφηβο) να ανακαλύψει την αρχή της περιοριστικής πεποίθησης από τα πυρηνικά του χρόνια. Στη 2η φάση (αποφόρτιση) ακολουθεί ο συστημικός δημιουργικός οραματισμός⧪, όπου αποφορτίζονται όλα τα τοξικά συναισθήματα από την πρωταρχική εμπειρία.  Με την απελευθέρωση των τοξικών συναισθημάτων επιτυγχάνεται η ουδετεροποίηση της εμπειρίας. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η εμπειρία εξακολουθεί να υπάρχει στην μνήμη δεν είναι όμως ενοχλητική στα συναισθήματα. Μέσα στον οραματισμό ο γονέας/ εκπαιδευτικός / το παιδί αντικαθιστά τα τοξικά συναισθήματα της πρωταρχικής εμπειρίας με τα συναισθήματα της αγάπης, της αποδοχής και της ευγνωμοσύνης. Στη 3η φάση (επαναπρογραμματισμό) ο γονέας / εκπαιδευτικός / έφηβος καλούνται μέσα από ασκήσεις 21 ημερών να δημιουργήσουν νέες ενδυναμωτικές πεποιθήσεις στη θέση των παλαιών αρνητικών πεποιθήσεων. Ο λόγος που χρησιμοποιούνται αυτές οι ενδυναμωτικές πεποιθήσεις είναι για να αντιληφθεί το υποσυνείδητο μας ότι αξίζουμε την αγάπη. Βγάζοντας τον φόβο, γίνεται ένα βήμα πρός την αγάπη. Η αγάπη είναι το κλειδί για την συναισθηματική του ενδυνάμωση. Με αυτό τον τρόπο αποκτούν περισσότερη αυτογνωσία, διαχειρίζονται καλύτερα τα συναισθήματα τους και τις φοβίες τους, αρχίζουν να εκφράζουν τα πραγματικά θέλω τους, αντιλαμβάνονται και συνδέονται  με τους άλλους καλύτερα.

 Συμπερασματικά, η μεθοδολογία στοχεύει στο να εκπαιδεύσει γονείς, εκπαιδευτικούς και νέους αυξάνοντας παράλληλα την ενσυναίσθησή τους, ώστε να μάθουν να εκφράζονται και να διαχειρίζονται καλύτερα τα συναισθήματα τους καθώς και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητα τους, όπως οι πανελλήνιες εξετάσεις. 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

5.1  ΔΟΜΗΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΠΑΙΔΙΩΝ

 

Η δόμηση της προσωπικότητας μας πραγματοποιείται σε διάφορα στάδια από την γέννα μέχρι την ενηλικίωση μας. Στα βρεφικά χρόνια το μωρό μαθαίνει πώς λειτουργεί το σώμα του και αποκτά ανθρώπινη εμπειρία. Μέχρι 7-9 μηνών δε μπορεί να συγκροτήσει σύμπαν γύρω του γιατί δε μπορεί να κατανοήσει πώς λειτουργεί. Αυτό σημαίνει ότι δε μπορεί να σκεφτεί γιατί δεν έχει δημιουργήσει ακόμα υλικές εμπειρίες ώστε να νιώσει συναισθήματα που θα το βοηθήσουν να κατανοήσει αυτό που βιώνει. Ο εγκέφαλος δεν έχει αναπτυχθεί αρκετά για να δημιουργηθούν οι εμπειρίες, η νόηση. Κάθε φορά που βιώνει ένα αρνητικό συναίσθημα δεν μπορεί να το κατανοήσει, το σωματοποιεί υπό την μορφή ασθένειας. Όπου υπήρχαν δυνατότητες μπαίνει φόβος και γίνεται τραυματική περιοριστική εμπειρία.

 Στα παιδικά χρόνια, το παιδί πηγαίνει στο νηπιαγωγείο όπου είναι η πρώτη του επαφή με την κοινωνία για αυτό και λέγεται πρώτη διεύρυνση. Εκεί το παιδί αρχίζει να συγκρίνει τον εαυτό του με τα άλλα παιδιά κι επίσης συγκρίνει τους γονείς του με τους άλλους. Επιπρόσθετα σε αυτό, στην περίπτωση που έρθει ένα αδερφάκι, το παιδί αρχίζει και συγκρίνει τον εαυτό του με το αδερφάκι που τραβά την προσοχή των γονιών του περισσότερο.

Στα εφηβικά χρόνια είναι η δεύτερη διεύρυνση, όπου ο έφηβος έρχεται αντιμέτωπος με την σεξουαλικότητα του. Σε αυτό το στάδιο αλλάζει ο τρόπος αντίληψης του παιδιού για τους γύρω του. Προετοιμάζονται τα παιδιά για να γονιμοποιήσουν, να κάνουν οικογένεια και να αποκοπούν από την υπάρχουσα. Η κοινωνία μας μπορεί να θεωρεί λάθος από τόσο μικρή ηλικία την ανεξαρτητοποίηση και την γονιμοποίηση, όμως το σώμα του εφήβου αυτό ορίζει σαν πραγματικότητα. Αυτός είναι και ο λόγος που οι έφηβοι γίνονται αντιδραστικοί. Η φυσιολογία του σώματος το θεωρεί λογικό να αντιδρά ο έφηβος, απλά η ενήλικη λογική δεν το δέχεται. Στα επόμενα χρόνια όπου ο έφηβος γίνεται ενήλικος πλέον, αναλαμβάνει να δομήσει ξανά τον τρόπο που βλέπει τον κόσμο, παίρνοντας ευθύνες στα χέρια του και αποκτώντας νέες εμπειρίες διαφορετικές που ήταν έως τώρα υπό την προστασία των γονέων του.

Η κάθε εμπειρία διαχωρίζεται στο συναισθηματικό και στο λογικό κομμάτι. Εντοπίζοντας την εμπειρία που ένα παιδί αποκτά μια περιοριστική πεποίθηση, μπορεί με την Expansion να σβήσει το συναισθηματικό κομμάτι της εμπειρίας, που το περιορίζει και να επαναπρογραμματίσει την προσωπικότητα του θέτοντας νέες ενδυναμωτικές πεποιθήσεις. Με αυτό τον τρόπο οι έφηβοι μπορούν να απαλλαχθούν από τις πεποιθήσεις και τις προσδοκίες των γονέων τους, διορθώνοντας τα μοτίβα συμπεριφοράς που τους περιόριζαν μέχρι και σήμερα. Με τον επαναπρογραμματισμό  οι έφηβοι παίρνουν την ευθύνη και αναλαμβάνουν να δώσουν στον εαυτό τους αυτά που ήθελαν από τους γονείς τους.

 

5.2 ΔΟΜΗΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΓΟΝΕΩΝ

Μέσα από την Expansion μπορεί ο γονιός να βοηθήσει τον εαυτό του και παράλληλα να βοηθά και το παιδί του. Αυτό σημαίνει ότι από την θεραπευτική εφαρμογή του γονέα, χωρίς να χρειαστεί να κάνει κάτι παραπάνω ο γονιός, το παιδί μπορεί να ανακουφιστεί. π.χ. Τσακώνεται το ζευγάρι μέσα στο σπίτι και την άλλη μέρα το μωρό βγάζει εξάνθημα. Οι πρώτες ασθένειες είναι τα συναισθήματα που βιώνει το μωρό και δε μπορεί να τα εκφράσει. Κάνοντας Expansion στο ζευγάρι τα εξανθήματα φεύγουν από το μωρό. Όποιο συναίσθημα δεν εκφράζεται, αποθηκεύεται. Σε όσο πιο μικρή ηλικία συμβαίνει κάτι, τόσο λιγότερο νοητική ικανότητα έχει το παιδί, ώστε να αντιδράσει και να το εκφράσει. 

Διορθώνοντας το μοτίβο συμπεριφοράς, δηλαδή μια κατάσταση που επαναλαμβάνεται και στην οποία ο γονιός γίνεται πάλι το μικρό παιδί που νιώθει κάποιο συναίσθημα όπως π.χ. ότι δεν αξίζει άρα δε χρειάζεται να πετύχει στην ζωή του, παίρνει την ευθύνη του εαυτού του και δίνει στον εαυτό του όλα αυτά που χρειαζόταν να ακούσει όταν ήταν ο ίδιος μικρό παιδί. Διώχνει τα τοξικά συναισθήματα που τον ταλαιπωρούν μια ζωή και δίνει το δικαίωμα στον εαυτό του για αυτο-συγχώρεση και δημιουργεί ξανά μέσα του χώρο για αγάπη, αποδοχή και ευγνωμοσύνη. Τα συναισθήματα αυτά αναβιώνουν μέσα από τον επαναπρογραμματισμό της προσωπικότητας. Κάνοντας Expansion ο γονιός μπορεί να αποξηλώσει περιοριστικές πεποιθήσεις και προσδοκίες του παρελθόντος και στην θέση αυτών να τοποθετήσει ενδυναμωτικές πεποιθήσεις. Μέσα από ένα σύστημα ασκήσεων εγκαθιδρύει στο υποσυνείδητο του το νέο τρόπο σκέψης και αντιμετώπισης της πραγματικότητας του. Με την αποφόρτιση καταφέρνει να σβήσει το συναισθηματικό κομμάτι της εμπειρίας που τον ταλαιπωρούσε και με τις ασκήσεις δίνει τις απαντήσεις που χρειάζεται καλύπτοντας το λογικό κομμάτι της εμπειρίας. Με αυτό τον τρόπο καταφέρνει να αλλάζει τον τρόπο που αντιμετωπίζει τις καταστάσεις στην ζωή του. Αλλάζει την εστίαση του στα πράγματα με αποτέλεσμα να βιώνει μια άλλη καθημερινότητα. Αρχίζει να απολαμβάνει πραγματικά τις στιγμές του και δεν τον απασχολούν πλέον πράγματα που τον ενοχλούσαν πρίν. Βρίσκει νόημα στο κάθε τι που κάνει και γεμίζει με χαρά για όλα αυτά που τώρα είναι ευγνώμων στην ζωή του, ενώ πριν δεν μπορούσε καν να αναγνωρίσει.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

6.1 ΛΥΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

Το άγχος των εξετάσεων ταλαιπωρεί τους μαθητές όχι μόνο κατά την διάρκεια των εξετάσεων, αλλά και κατά την προετοιμασία καθώς και μετά το πέρας αυτής. Έτσι, υπάρχουν σκέψεις και συμπεριφορές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά το βέλτιστο ώστε να μπορέσει να μειώσει το άγχος του  για όλες τις φάσεις. 

Όπως έχει πει κι ο Ben Fletcher, βρετανός ψυχολόγος,

“Η μέθοδος για να μειώσουμε το στρες δεν είναι να μειώσουμε τις απαιτήσεις, αλλά να αυξήσουμε την υποστήριξη.” 

Η πιο άμεση τεχνική υποστήριξης για τη διαχείριση άγχους είναι η Expansion. Με την Expansion o έφηβος μπορεί να εντοπίσει περιοριστικές πεποιθήσεις απο εμπειρίες σε μικρότερη ηλικία, να αποφορτίσει το άγχος και όλα τα συναισθήματα που συνδέονται με την περιοριστική εμπειρία από το παρελθόν και να δομήσει ξανά την προσωπικότητα του. Ο επαναπρογραμματισμός μπορεί να τον βοηθήσει στην θέση του φόβου να βάλει αγάπη, αποδοχή, ευγνωμοσύνη για τον εαυτό του και να πιστέψει στις δυνάμεις του. Όλη η ενέργεια που διοχέτευε πρίν στο άγχος μετά την εφαρμογή θα μπορεί να την εξωτερικεύει σε δημιουργικότητα, εξέλιξη, επιτυχία και γενικότερα θετικές καταστάσεις. Σε αυτή την φάση της εφαρμογής ο έφηβος επαναλαμβάνει καθημερινά κάποιες θετικές δηλώσεις – εκφράσεις οι οποίες υποσυνείδητα αντικαθιστούν τις παλαιότερες που ήταν περιοριστικές. Ασχολείται με διαφορετικά πράγματα τα οποία παίρνουν το μήνυμα στο υποσυνείδητο ότι κάνει αλλαγές. Επιπλέον, δείχνει αγάπη πρός τον εαυτό του και τους άλλους, παίρνει δώρα, φροντίζει για τον εαυτό του και για τους άλλους. Απλές καθημερινές πράξεις που συνηγορούν στο να βοηθήσουν τον έφηβο να βάλει αγάπη εκεί που υπήρχε πρίν φόβος, δηλαδή περιορισμός. Ακόμη, τηρεί βιβλίο επιτευγμάτων ή ευγνωμοσύνης που ενισχύει την αυτοεκτίμηση του και αυξάνει την αυτοπεποίθηση του. Τέλος, μαθαίνει να δίνει χώρο στην γνώμη των άλλων και να συγχωρεί τον εαυτό για ότι νομίζει ότι έχει κάνει λάθος. Εστιάζοντας επομένως σε τρόπους που αυξάνουν την δύναμη του αποκτά περισσότερη πίστη και εφόδια για να υλοποιεί τις επιθυμίες και τους στόχους του.

Μια προληπτική λύση που θα μπορούσε να στηρίξει τον κάθε έφηβο ώστε να ασχοληθεί με τον εαυτό του είναι οι συνεδρίες με έναν ψυχολόγο. Θα μπορούσαν οι γονείς προκειμένου να στηρίξουν τον νέο από νωρίς, να απευθυνθούν σε έναν ψυχολόγο από την έναρξη της εφηβείας του. Με αυτό τον τρόπο θα μπορούσε το παιδί να ανεξαρτητοποιηθεί ευκολότερα, να επιλέξει το μέλλον του και να μάθει να παίρνει την ευθύνη των πράξεων του μεγαλώνοντας.

Κατά την διάρκεια των πανελληνίων αλλά και γενικότερα πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η συμπεριφορά των γονέων απέναντι στο παιδί, δηλαδή αν είναι υποστηρικτικοί ή όχι απέναντι του. Καλό είναι να προετοιμάσουν τον έφηβο για κάθε ενδεχόμενο, ακόμη και την περίπτωση της αποτυχίας. Οφείλουν να μεταδώσουν το μήνυμα ότι η αποτυχία είναι κομμάτι της ζωής και πώς δεν επηρεάζεται όλη του η σταδιοδρομία από αυτό. Χρήζει σημασίας οι γονείς να δείξουν αγάπη και αποδοχή, να ενθαρρύνουν τον έφηβο, να τον επαινούν για την προσπάθεια του και να δείξουν πίστη στις ικανότητές, δεξιότητες και την κλίση του ακόμη κι αν επιλέξει εναλλακτικές οδούς για το μέλλον του. Τέλος, σημαντικό είναι, στην περίοδο των εξετάσεων, να επικρατεί ήρεμο κλίμα μέσα στο σπίτι χωρίς εντάσεις και φασαρία για την διευκόλυνση της μελέτης του εφήβου, αλλά και την κατανόηση της αγωνίας του ακόμη κι αν υπάρχουν στιγμές που αλλάζει συμπεριφορά. Παράλληλα σε αυτό θα μπορούσε να προστεθεί και η φρασεολογία που χρησιμοποιούν οι γονείς απέναντι στο παιδί. Δεν είναι βοηθητικό να χρησιμοποιούν εκφράσεις, όπως: “δεν πειράζει εάν δεν τα πας καλά”, “σιγά τώρα μην αγχώνεσαι, δε χάθηκε και ο κόσμος” αλλά αντί αυτού να του δίνουν δύναμη και κουράγιο με φράσεις όπως “θα τα πας μια χαρά, αφού έχεις κάνει τόσο καλή προετοιμασία” και να του υπενθυμίζουν παρελθοντικές επιτυχίες.

Η θέση του εκπαιδευτικού είναι αρκετά λεπτή και κάποιες φορές μπορεί να μην είναι σύμφωνη και με την διαπαιδαγώγηση που έχει λάβει το παιδί από το σπίτι του. Έτσι πολλές φορές καλούνται να στηρίξουν τα παιδιά όταν αντιλαμβάνονται ότι φέρνουν προβλήματα από το σπίτι στο σχολείο. Δυστυχώς όμως όσο ένα παιδί μεγαλώνει, ειδικά από το γυμνάσιο και μέχρι την λήξη του λυκείου οι απαιτήσεις των εκπαιδευτικών αυξάνονται και ξεχνούν ότι τα παιδιά εκείνη την περίοδο είναι αντιμέτωπα με πολλές αλλαγές στην ζωή τους. Εστιάζουν την προσοχή τους στον εκπαιδευτικό τομέα και παραμερίζουν τα συναισθήματα των παιδιών. Ο κάθε εκπαιδευτικός είτε έχει ο ίδιος παιδιά είτε όχι θα έπρεπε να επιμορφώνεται σε θέματα συναισθηματικής μάθησης. Ένα μεγάλο μέρος της ημέρας, το μεγαλύτερο θα μπορούσαμε να πούμε, τα παιδιά είναι στο σχολείο. Οι εκπαιδευτικοί θα έπρεπε να μην ξεχνούν τις ανάγκες των παιδιών και να μην τα επιφορτίζουν με την δική τους αγωνία για τις εξετάσεις. 

6.2 ΛΥΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ – ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

Ο κάθε γονέας κουβαλάει από τις δικές του εμπειρίες αντιλήψεις παλαιότερων γενεών που δεν συγχρονίζονται με το κλίμα της τωρινής εποχής ως προς την διαπαιδαγώγηση του παιδιού. Τις περισσότερες φορές είναι θύματα των επιλογών τους καθώς αδυνατούν να γνωρίζουν ποιά είναι η καταλληλότερη συμπεριφορά απέναντι στον έφηβο. Μια απόλυτα λογική συμπεριφορά καθώς δεν έχει υπάρξει κανενός είδους εκπαίδευση στο κομμάτι της γονεϊκότητας. Για να στηρίξουν το παιδί και ιδιαίτερα στην περίοδο των εξετάσεων που είναι πιο δύσκολη για το παιδί, χρειάζεται πρώτα να στηρίξουν το ίδιο τους τον εαυτό. Μπορούν να πετάξουν από πάνω τους τις πεποιθήσεις που τους έχουν στοιχειώσει από παλαιότερες γενιές, να αναδιαμορφώσουν την προσωπικότητα τους με τα δικά τους πιστεύω και να σταθούν υποστηρικτικά στον έφηβο. Με την Εxpansion μαθαίνουν να ακούν καλύτερα, να αγαπούν τον εαυτό τους, να συγχωρούν αυτά που πιστεύουν ότι έχουν κάνει λάθος, να συγχωρούν τους γύρω τους, να αυξάνουν την αυτοεκτίμηση και τον αυτοσεβασμό τους, να θέτουν όρια, να σκέφτονται τα πράγματα κι από την πλευρά των άλλων, να επιβραβεύουν τον εαυτό τους, να είναι ικανοποιημένοι με αυτόν και να πιστεύουν σε αυτόν, να συμπαραστέκονται σε άλλους, να εκτιμούν τον χρόνο τους και ότι έχουν και να νιώθουν πιο ευγνώμονες με περισσότερη πληρότητα στην ζωή τους. “Το μεγαλύτερο όπλο εναντίον του στρες είναι η ικανότητά μας να διαλέγουμε μια σκέψη αντί για μια άλλη” σύμφωνα με τον William James.

Το ίδιο φυσικά ισχύει και για τους εκπαιδευτικούς. Συνομιλήσαμε με την εκπαιδευτικό Θεοδώρα Γκέλη για να εξετάσουμε την πλευρά των συναισθημάτων των εκπαιδευτικών σε σχέση με το εκπαιδευτικό τους καθήκον και να βρούμε έναν τρόπο να στηρίξουμε το έργο τους. Παρακάτω παραθέτουμε μια συνέντευξη μαζί της.

-Ποιά τα συναισθήματα του εκπαιδευτικού όσον αφορά την τέλεση των καθηκόντων του στη σημερινή εποχή;

-Οι απαιτήσεις του εκπαιδευτικού συστήματος όσον αφορά τις υποχρεώσεις των εκπαιδευτικών είναι αρκετά υψηλές με αποτέλεσμα να τους δημιουργούν άγχος. Το άγχος αυτό αν δε γνωρίζει ο εκπαιδευτικός να το διαχειρίζεται, δυστυχώς μεταβιβάζεται στα παιδιά. Οι εκπαιδευτικοί αποτελούν έναν δεύτερο γονέα για το παιδί με αρκετά μεγάλες ευθύνες, καθώς καλούνται να καλύψουν και το γνωστικό αντικείμενο αλλά και να κατανοήσουν τα συναισθήματα του εφήβου.

-Πού πιστεύετε ότι οι εκπαιδευτικοί χρειάζεται να στραφούν ώστε να βοηθήσουν τους εαυτούς τους και κατά συνέπεια και τους εφήβους;

-Οι εκπαιδευτικοί έρχονται καθημερινά αντιμέτωποι με την μελαγχολία που σκιαγραφείται στα μάτια των παιδιών. Δυστυχώς, υπάρχουν αρκετά θλιμμένα πρόσωπα μέσα στις τάξεις. Για να μπορέσουν να βοηθήσουν αυτά τα παιδιά να κινητοποιηθούν, χρειάζεται να δουλεύουν μαζί τους ως coaches. Είναι μείζονος σημασίας να αποτινάξουν από πάνω τους την παλαιότερη εκπαιδευτική μέθοδο που έχουν διδαχθεί, να σταματήσουν να έχουν απαίτηση αριστείας από τα παιδιά και να επιδιώκουν την ευτυχία τους. Δεν χρειάζεται να είναι όλοι οι μαθητές άριστοι. Δεν πρέπει να συνδέουμε την επιτυχία των παιδιών με δικό μας κατόρθωμα. Δυστυχώς τα βιώματα από τις πατριαρχικές οικογένειες τους αλλά και το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα δεν χτίζουν προσοδοφόρο έδαφος  για ανάπτυξη συναισθηματικής νοημοσύνης. Αν βελτιώσουν την συναισθηματική νοημοσύνη τους, θα μπορέσουν πιο εύκολα να διαχειριστούν το αγχωτικό περιβάλλον αλλά και θα κατανοήσουν βαθύτερα τα συναισθήματα των νέων. Στην προσπάθεια να καλύψουν το εύρος της ύλης που τους δίνεται πολλές φορές ξεχνάνε άθελά τους ότι οι έφηβοι έχουν κι αυτοί συναισθήματα και πόσο μάλλον ότι βιώνουν αρκετές εσωτερικές αλλαγές στην εφηβεία. Οφείλουν λοιπόν πρώτα να αναγνωρίσουν τα δικά τους συναισθήματα, να μάθουν να τα διαχειρίζονται αλλά και να τα επικοινωνούν.

-Πιστεύετε ότι οι νέοι εκπαιδευτικοί είναι πιο εύκολο να εφαρμόσουν ενα διαφορετικό ύφος στην εκπαίδευση;

-Όχι, δυστυχώς παρατηρώ ότι οι νέοι εκπαιδευτικοί είναι ακόμα πιο αυστηροί με περισσότερο παγιωμένες πεποιθήσεις.

-Μήπως φταίει το γεγονός ότι οι νέες γενιές μεγάλωσαν κι ακόμα ζουν σε ένα περιβάλλον με οικονομική κρίση και με γονείς που βίωσαν πολέμους;

-Σίγουρα αυτό έπαιξε το ρόλο του στο να είναι πιο ευάλωτοι συναισθηματικά. Επιπλέον όμως έχουν αυξηθεί πολύ και οι υποχρεώσεις των εκπαιδευτικών.

-Πότε θεωρείται σωστή χρονική στιγμή να ασχοληθεί ο εκπαιδευτικός με την συναισθηματική νοημοσύνη του και πότε οι γονείς και τα παιδιά;

-Θεωρώ ότι ο εκπαιδευτικός χρειάζεται από την αρχή της καριέρας του να εκπαιδεύεται πάνω σε θέματα συναισθηματικής νοημοσύνης. Μάλιστα θα ήταν προτιμότερο να ενταχθεί μέσα στην βασική του εκπαίδευση. Όσον αφορά στους γονείς κρίνεται αναγκαίο από την στιγμή που κάποιος θα γίνει γονιός αλλά θα ήταν ακόμα καλύτερα αν το έκανε πριν την γέννηση του παιδιού. Η ιδανική λύση είναι να επενδύσει στον εαυτό του για την δική του στήριξη. Αυτό αργότερα θα αποτελέσει όπλο στην διαπαιδαγώγηση του παιδιού. Όσον αφορά στα παιδιά, θα ήταν δόκιμο η συναισθηματική νοημοσύνη να διδάσκεται ως μάθημα στα σχολεία. Επιπροσθέτως, η συνδρομή ενός ψυχολόγου κατά την διάρκεια της εφηβείας θα βοηθήσει αρκετά το παιδί, αλλά παράλληλα και τους γονείς και εκπαιδευτικούς.

-Πώς θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε τους εκπαιδευτικούς που αρνούνται να βοηθηθούν;

-Οι εκπαιδευτικοί που αρνούνται την βοήθεια είναι επειδή δε γνωρίζουν τα ευεργετήματα αυτής. Από την στιγμή που δε γνωρίζουν τη συναισθηματική νοημοσύνη είναι επόμενο να μην διαπαιδαγωγούν και ανάλογα τα παιδιά. Θα πρέπει λοιπόν να γίνει μια προσπάθεια από την πλευρά του κράτους να αποκεντρώσει το χαρακτήρα του εκπαιδευτικού συστήματος και να δώσει ελευθερία κινήσεων στους εκπαιδευτικούς. Πρέπει να υπάρξει ανάλογη μέριμνα να εκπαιδευτούν οι εκπαιδευτικοί και μετά να αλλάξει το καθεστώς των επιλογών του καθενός, όπως γίνεται και στην Σουηδία. Για να δημιουργηθούν πρότυπα σχολεία χρειάζεται διάχυση γνώσης και εμπειρίας. αυτό μπορεί να ξεκινήσει μόνο από άτομα που έχουν ήδη γνώσεις πάνω στο κομμάτι της συναισθηματικής νοημοσύνης. 

-Πώς θα μπορούσε επιχειρηματικά να ενταχθεί η συναισθηματική νοημοσύνη στα σχολεία;

-Η συναισθηματική νοημοσύνη θα μπορούσε να ενταχθεί με την σύμπραξη των εκπαιδευτικών, που γνωρίζουν ήδη τη συναισθηματική νοημοσύνη και ενός φορέα που θα έχει λάβει έγκριση από το κράτος. Οι εκπαιδευτικοί από μόνοι τους δεν έχουν στήριξη για αυτό χρειάζεται να εφαρμοστεί κεντρικά.

-Πώς πιστεύετε ότι θα μπορούσαμε να προσελκύσουμε τους εκπαιδευτικούς σε αυτό το μονοπάτι της μετάβασης;

-Αυτό για να υλοποιηθεί επιχειρηματικά χρειάζεται ένα δέλεαρ πρός τους εκπαιδευτικούς. Μια ιδέα θα ήταν, με την παρακολούθηση των σεμιναρίων συναισθηματικής νοημοσύνης να αποκτούν κάποιο πιστοποιητικό παρακολούθησης, που θα τους πριμοδοτεί για εξέλιξη στην καριέρα τους. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι μέσα από αυτή την διαδικασία δε θα τους κερδίσουμε όλους αλλά έστω οι 2 στους 3 είναι αρκετοί προκειμένου να ασχοληθούν εκτενέστερα με την αγωγή της συναισθηματικής νοημοσύνης. Αν μπει η συναισθηματική νοημοσύνη στα σχολεία όλοι θα βοηθηθούν.     

Για αυτό το λόγο χρειάζεται η Expansion Method ώστε να τους στηρίξει. Με την Expansion, γονείς και εκπαιδευτικοί, μπορούν να αποφορτίσουν την καθημερινότητα τους βλέποντας με άλλο μάτι την ζωή. Η Expansion μπορεί να τους βοηθήσει να μειώσουν το άγχος αλλά και να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους. Μέσω της διαδικασίας αποκτούν αυτεπίγνωση, αυτοέλεγχο, αισιοδοξία και ενδιαφέρον στην καθημερινότητα και κάνουν επιλογές που συμφωνούν με το εσωτερικό τους νόημα. Η διαδικασία με την οποία αντιλαμβάνονται και διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους αλλάζει τον τρόπο που αντιλαμβάνονται τον κόσμο τους γύρω. Αποκτούν καλύτερες επικοινωνιακές ικανότητες, συνεργάζονται καλύτερα και παίρνουν πιο υπεύθυνες αποφάσεις. Μπορούν να κατανοήσουν τον έφηβο καλύτερα και να συζητήσουν μαζί τους προβληματισμούς του για το μέλλον του. Μέσα από αυτή την διαδικασία μπορούν να αλλάξουν ακόμα τα κριτήρια τους, να θέσουν άλλους στόχους, να βρουν διαφορετικά ενδιαφέροντα, μέχρι και να επαναξιολογήσουν το αξιακό τους σύστημα. Επομένως, χρειάζεται γονείς και εκπαιδευτικοί να εκπαιδευτούν πάνω στην συναισθηματική νοημοσύνη. Ωστόσο,  η συνεργασία γονέων και εκπαιδευτικών θα μπορούσε να λειτουργήσει καταλυτικά. Είναι σημαντικό να υπάρχει κοινή γραμμή στον τρόπο αντιμετώπισης των εφήβων. Αν οι εκπαιδευτικοί παρέχουν συναισθηματική στήριξη στον εαυτό τους, οι μαθητές θα είναι πιο συγκεντρωμένοι και λιγότερο αγχωτικοί. 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Το άγχος των εξετάσεων είναι μια παγιωμένη κατάσταση που  επηρεάζει εφήβους, γονείς  και εκπαιδευτικούς στον τομέα της εκπαίδευσης και κατ’ επέκταση  σε όλους τους τομείς της ζωής τους. Ο έφηβος βιώνει διάφορα αρνητικά συναισθήματα κατά την  περίοδο των πανελληνίων τα οποία εμποδίζουν την απόδοση του.  Γονείς και εκπαιδευτικοί καλούνται να  παρέχουν στήριξη. Προκειμένου να μπορέσει να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει και οι ίδιοι οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να έχουν κάποια στήριξη. Η Expansion μπορεί να στηρίξει και τις  τρεις αυτές ομάδες, επιτυγχάνοντας μέγιστα αποτελέσματα στην μείωση του άγχους, στην διαχείριση και στην κατανόηση των συναισθημάτων, στην αύξηση των δεικτών συναισθηματικής νοημοσύνης  και γενικότερα στην βελτίωση ποιότητας της ζωής τους. Εάν κρίνουμε από τα αποδεδειγμένα οφέλη της μεθόδου, τα οποία έχουν καταγεγραφεί σε μελέτες μετά από έρευνα,  θεωρούμε ότι η συστηματική εφαρμογή της Expansion Method σε γονείς, εκπαιδευτικούς και παιδιά θα επιφέρει ανατρεπτική αλλαγή στην συναισθηματική  κατάσταση τους,  γι’ αυτό το λόγο προτείνουμε να γίνει σχετική έρευνα . 

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Θελουμε να ευχαριστήσουμε από καρδιάς τον δάσκαλό μας Αργύρη Σ. Μάρδα που με την καθοδήγηση και την βοήθειά του, πρωτίστως αλλάξαμε πετώντας τις περιοριστικές πεποιθήσεις που ταλάνιζαν τις ζωές μας και δεύτερον που μας έδειξε εμπιστοσύνη ώστε να βοηθήσουμε συνανθρώπους που έχουν την διάθεση να αποδεσμευτούν από τα τοξικά τους συναισθήματα. Είμαστε περήφανες που μπορούμε να προσφέρουμε ηρεμία, αισιοδοξία, αγάπη και άπειρα θετικά συναισθήματα σε πληττόμενες ομάδες μέσω της Δράσης του Ελληνικού Κέντρου Συναισθημάτων. 

Ακόμα θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε την εκπαιδευτικό Θεοδώρα Γκέλη, όλους τους συνεργάτες του κέντρου, τους επόπτες μας και τους συνοδοιπόρους μας. 

                                                       Με ευγνωμοσύνη και Αγάπη.

                                                          Αστροδένη – Νάνσυ

ΑΠΟΔΟΣΗ ΟΡΩΝ

⧪δυσυπνίες=ορίζεται η δυσκολία του παιδιού να πάει για ύπνο, να παραμείνει κοιμισμένο ή αντίθετα να έχει υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας για περισσότερο από 1 μήνα . 

⧪έντονη νοραδρενεργική δραστηριότητα= δραστηριότητα κατά την οποία αυξάνεται η ντοπαμίνη στον οργανισμό.

⧪νευρωσικά συμπτώματα= διαταραχές όπου το άτομο έχει μία εσωτερική διαμάχη, κρυφές επιθυμίες ή ανάγκες που έρχονται σε σύγκρουση με τη συνείδησή του. 

⧪σύγχυση= όταν κάποιος πάει κόντρα σε μια κατάσταση, δηλαδή όταν συμβαίνει κάτι και δεν το αποδέχεται αλλά αντιδράει π.χ. κάτι συνέβη και θύμωσε.

⧪πυρηνικά χρόνια=τα χρόνια κατά τα οποία διαμορφώνεται ο πυρήνας της προσωπικότητας ενός ατόμου.

⧪συστημικός δημιουργικός οραματισμός=οραματισμός που εστιάζει στο σύστημα της δημιουργίας της προσωπικότητας.

⧪περιοριστική πεποίθηση=κάτι που με έχω πείσει ότι ισχύει και το οποίο με περιορίζει να κάνω κάτι.

ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ

  1. https://www.gnomikologikon.gr/catquotes.php?categ=0180
  2. https://enallaktikiagenda.gr/10-apofthegmata-meiwsoume-stress-agxos/
  3. Online speech at https://awakeningwithspiritsummit.com/
  4. http://ikee.lib.auth.gr/record/134510/files/GRI-2014-12535.pdf
  5. http://www.mednet.gr/archives/2005-6/544per.html
  6. https://www.iatronet.gr/ygeia/psyxiki-ygeia/article/26630/nevrwsi-ti-einai-kai-poso-tin-epivarynei-to-agxos.html
  7. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%B3%CF%87%CE%BF%CF%82 
  8. https://www.onmed.gr/ygeia-psyhikh/story/300279/agchos-stres-poia-einai-i-diafora
  9. https://meallamatia.gr/agchos-kai-panellinies/
  10. https://www.gnomikologikon.gr/authquotes.php?auth=1827
  11. https://www.eleftheriadis.edu.gr/i-efimerida-mas/ekpaideutika/25-provlhma-sxolikou-agxous.html
  12. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%B3%CF%87%CE%BF%CF%82 
  13. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%B3%CF%87%CE%BF%CF%82 
  14. http://dasta.ionio.gr/liaison/pages/symb_text_exam_stress 
  15. https://sciencearchives.wordpress.com/2012/05/10/%CF%84%CE%BF-%CE%AC%CE%B3%CF%87%CE%BF%CF%82-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B5%CE%BE%CE%B5%CF%84%CE%AC%CF%83%CE%B5%CF%89%CE%BD-%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-%CE%BC%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CF%84%CE%AD%CF%82/ 
  16. https://sciencearchives.wordpress.com/2012/05/10/%CF%84%CE%BF-%CE%AC%CE%B3%CF%87%CE%BF%CF%82-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B5%CE%BE%CE%B5%CF%84%CE%AC%CF%83%CE%B5%CF%89%CE%BD-%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-%CE%BC%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CF%84%CE%AD%CF%82/ 
  17. https://www.humanadvanced.com/agchos-stin-zoi-mas-ke-exeretiki-kampili-yerkes-dodson/ 
  18. https://sciencearchives.wordpress.com/2011/05/14/%ce%ac-%cf%8d-%ce%ac-alph/
  19. http://dide.gre.sch.gr/ssngre/index.php?option=com_content&view=article&id=12:%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AE%CE%BD%CE%B9%CE%B5%CF%82-%CE%B5%CE%BE%CE%B5%CF%84%CE%AC%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CE%BF%CE%B4%CE%B7%CE%B3%CE%AF%CE%B5%CF%82-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CE%B3%CE%BF%CE%BD%CE%B5%CE%AF%CF%82&catid=9&Itemid=10 
  20. https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/frontend/file/lib/default/data/2867091/theFile 
  21. https://www.psychologynow.gr/arthra-psyxologias/sxoleio/eksetaseis/5275-panellinies-eksetaseis-empistosynis.html 
  22. https://www.academia.edu/37358364/Parents_are_the_biggest_obstacle_to_their_future_success 
  23. https://www.gnomikologikon.gr/authquotes.php?auth=240 
  24. http://dasta.ionio.gr/liaison/pages/symb_text_exam_stress 
  25. https://www.gnomikologikon.gr/authquotes.php?auth=7130 
  26. https://www.eyelevelathens.gr/blog/66-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%87%CE%B5%CE%AF%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D-%CF%83%CF%84%CF%81%CE%B5%CF%82 
  27. http://dasta.ionio.gr/liaison/pages/symb_text_exam_stress 
  28. https://www.gnomikologikon.gr/authquotes.php?auth=376
  1. https://www.gnomikologikon.gr/catquotes.php?categ=0180
  2. https://enallaktikiagenda.gr/10-apofthegmata-meiwsoume-stress-agxos/
  3. Online speech at https://awakeningwithspiritsummit.com/
  4. http://ikee.lib.auth.gr/record/134510/files/GRI-2014-12535.pdf
  5. http://www.mednet.gr/archives/2005-6/544per.html
  6. https://www.iatronet.gr/ygeia/psyxiki-ygeia/article/26630/nevrwsi-ti-einai-kai-poso-tin-epivarynei-to-agxos.html
  7. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%B3%CF%87%CE%BF%CF%82 
  8. https://www.onmed.gr/ygeia-psyhikh/story/300279/agchos-stres-poia-einai-i-diafora
  9. https://meallamatia.gr/agchos-kai-panellinies/
  10. https://www.gnomikologikon.gr/authquotes.php?auth=1827
  11. https://www.eleftheriadis.edu.gr/i-efimerida-mas/ekpaideutika/25-provlhma-sxolikou-agxous.html
  12. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%B3%CF%87%CE%BF%CF%82 
  13. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%B3%CF%87%CE%BF%CF%82 
  14. http://dasta.ionio.gr/liaison/pages/symb_text_exam_stress 
  15. https://sciencearchives.wordpress.com/2012/05/10/%CF%84%CE%BF-%CE%AC%CE%B3%CF%87%CE%BF%CF%82-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B5%CE%BE%CE%B5%CF%84%CE%AC%CF%83%CE%B5%CF%89%CE%BD-%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-%CE%BC%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CF%84%CE%AD%CF%82/ 
  16. https://sciencearchives.wordpress.com/2012/05/10/%CF%84%CE%BF-%CE%AC%CE%B3%CF%87%CE%BF%CF%82-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B5%CE%BE%CE%B5%CF%84%CE%AC%CF%83%CE%B5%CF%89%CE%BD-%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-%CE%BC%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CF%84%CE%AD%CF%82/ 
  17. https://www.humanadvanced.com/agchos-stin-zoi-mas-ke-exeretiki-kampili-yerkes-dodson/ 
  18. https://sciencearchives.wordpress.com/2011/05/14/%ce%ac-%cf%8d-%ce%ac-alph/
  19. http://dide.gre.sch.gr/ssngre/index.php?option=com_content&view=article&id=12:%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AE%CE%BD%CE%B9%CE%B5%CF%82-%CE%B5%CE%BE%CE%B5%CF%84%CE%AC%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CE%BF%CE%B4%CE%B7%CE%B3%CE%AF%CE%B5%CF%82-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CE%B3%CE%BF%CE%BD%CE%B5%CE%AF%CF%82&catid=9&Itemid=10 
  20. https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/frontend/file/lib/default/data/2867091/theFile 
  21. https://www.psychologynow.gr/arthra-psyxologias/sxoleio/eksetaseis/5275-panellinies-eksetaseis-empistosynis.html 
  22. https://www.academia.edu/37358364/Parents_are_the_biggest_obstacle_to_their_future_success 
  23. https://www.gnomikologikon.gr/authquotes.php?auth=240 
  24. http://dasta.ionio.gr/liaison/pages/symb_text_exam_stress 
  25. https://www.gnomikologikon.gr/authquotes.php?auth=7130 
  26. https://www.eyelevelathens.gr/blog/66-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%87%CE%B5%CE%AF%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D-%CF%83%CF%84%CF%81%CE%B5%CF%82 
  27. http://dasta.ionio.gr/liaison/pages/symb_text_exam_stress 
  28. https://www.gnomikologikon.gr/authquotes.php?auth=376
Πώς μπορώ να σας βοηθήσω;

Επικοινωνήστε μαζί μας και θα σας καλέσουμε άμεσα!

Επικοινωνία

Θες να δεις την παρουσίαση της εργασίας στην Ημερίδα μας;

Πάτα εδώ