Performing Προσωπικής Βελτίωσηςτου Γιώργου Στυλιανόπουλου , Performer, Σεναριογράφος , Σκηνοθέτης , Σύμβουλος PdC
To “Performing Προσωπικής Βελτίωσης” είναι ένας συνδυασμός της τέχνης του performing (συνδυασμός χορού, εκφραστικής κίνησης και λόγου) με στοιχεία προσωπικής βελτίωσης, παρμένα τόσο από διάφορες τεχνικές εκφραστικής κίνησης, όσο και απ’την ψυχολογική μέθοδο Άμεσης Προσωπικής Βελτίωσης Expansion Μethod καθώς και την Expansion SEL
(κοινωνική συναισθηματική μάθηση).
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ PERFORMING ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ
1.1 Με απλά λόγια
Το Performing Προσωπκής Βελτίωσης (ΡΠΒ) είναι μια νέα μέθοδος per forming με στόχο την προσωπική βελτίωση του συμμετέχοντα. Δημιουργός της είναι ο Γιώργος Στυλιανόπουλος.
1.2 Τέχνη και ΡΠΒ
Η τέχνη είναι πάντα εδώ. Είναι η δυνατότητα, η προοπτική να γίνει κάτι. Να μεταμορφωθεί κάτι σε κάτι άλλο. Δεν δημιουργείται η τέχνη. Απλά υπάρχει για να την ανακαλύψουμε. Ο καλλιτέχνης παίρνει οτιδήποτε και το κάνει κάτι. Αλλά είμαστε όλοι καλλιτέχνες γιατί όλοι παίρνουμε κάτι και το μεταμορφώνουμε σε κάτι άλλο. Αυτή η μεταμόρφωση, γίνεται ακούσια και στην καθημερινότητά μας. Ακούμε τον καλλιτέχνη μέσα μας όταν δουλεύουμε με την ΡΠΒ κι ερχόμαστε σ’επικοινωνία με μια πιο παιχνι διάρικη και εκτός καθημερινών συνθηκών εκδοχή μας.
1.3 Σκοπός
Σκοπός του ΡΠΒ, είναι να βοηθήσει τον συμμετέχοντα να μεταμορφωθεί εκούσια ή μη, χρησιμοποιώντας την τέχνη της επιτέλεσης (Performing) έτσι ώστε να κατανοήσει καλύτερα τον εαυτό του και να αυτοβελτιωθεί. Για την μεγαλύτερη αποτελεσματικότητά του, έχει εμπλουτιστεί με στοιχεία παρμένα απ’την ψυχολογική μέθοδο Άμεσης Προσωπικής
Βελτίωσης Expansion Μethod καθώς και την Expansion SEL (κοινωνική συναισθηματική μάθηση) . 1
1.4 Γιατί χρησιμοποιούμε το performing για προσωπική βελτίωση
Το performing και ο χορός έχουν αποδεδειγμένα μεγάλη οφέλη για τον άνθρωπο, τόσο σε σωματικό επίπεδο όπως η διατήρηση της ευελιξίας, η ενδυνάμωση, η ευαισθητοποίηση των 8 αισθήσεων (ειδικά στην ιδιοδεκτικότητα) κ.α., όσο και σε νοητικό όπως βελτίωση της μνήμης (ειδικά της κιναισθητικής), στη “χαλαρότητα” της σκέψης, στην ελάττωση του χρόνου λήψης αποφάσεων, στη βελτίωσης της ποιότητας και της διάρκειας της συγκέντρωσης κ.α.
Αυτές οι ιδιαίτερες δυνατότητες του performing, το κάνει ιδανική πλατφόρμα για την εξάσκηση σώματος και μυαλού, για την ψυχολογική ενδυνάμωση, καθώς και την εφαρμογή – αλλά και τη δημιουργία – νέων πρακτικών αυτογνωσίας και αυτοβελτίωσης.
Ο συνδυασμός των τριών αυτών μεθόδων (ΡΠΒ, Expansion, exSEL), είναι ικανή, επομένως, να βοηθήσει τον άνθρωπο σε πολλαπλά επίπεδα και με πολλαπλούς τρόπους, αφού κατανοείται καλύτερα η χρήση του σώματος και το πως και πόσο το επηρεάζει η νόηση, ταυτόχρονα όμως εξελίσσεται η προσωπικότητα, οι κοινωνικές δεξιότητες και βελτιώνεται η ψυχολογική κατάσταση και κατανόηση του πως λειτουργεί ο συμμετέχων.
Η Expansion SEL είναι μια μέθοδος κοινωνικής και συναισθηματικής μάθησης που βοηθάει στο να βελτιώσουμε τη συμπεριφορά μας, στη μείωση του στρες, σε καλύτερες σχέσεις μέσω της αυτογνωσίας, της αυτοδιαχείρισης, της βελτίωσης των κοινωνικών δεξιοτήτων και ευαισθησίας, καθώς και στην υπεύθυνη λήψη αποφάσεων.
1.5 Για ποιους είναι
Η μέθοδος αυτή απευθύνεται τόσο σε μικρά παιδιά, όσο και σε ενήλικες και υπερήλικες.
Αφορά εξίσου κάποιον που έχει επαγγελματική γνώση της κίνησης και κάποιον που δεν έχει κάποια ιδιαίτερη σχέση με το σώμα του. Ένα βασικό συστατικό χρειάζεται: η θέληση για αυτοβελτίωση!
1.6 Πόσο διαρκεί
Τμήματα εφαρμογής της μεθόδου γίνονται συνέχεια. Αλλά, δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη χρονική διάρκεια για τη μέθοδο αυτή, επειδή η δυνατότητα για αυτοβελτίωση είναι απεριόριστη. Το για πόσο χρόνο είναι καθαρά προσωπική επιλογή. Εξαρτάται από το που θέλει να πάει κανείς, τι θέλει να βελτιώσει, σε τι βάθος είναι διατεθημένος να βουτήξει και φυσικά το χρόνο που έχει διαθέσιμο.
Αν υπάρχει θέληση, πάντα υπάρχει τρόπος!
1.7 Τι διαφορετικό έχει
Ως μέθοδος εμπνευσμένη απ’την τέχνη, σε ταξιδεύει στην αυτοβελτίωση μ’έναν πρωτότυπο και δημιουργικό τρόπο.
Επίσης, μπορείς να δεις άμεσα αποτελέσματα, τόσο όσο αφορά την αυτογνωσία, όσο και την αυτοβελτίωση, κάτι που γίνεται εμφανές ακόμα και στην καθημερινότητά σου.
Τέλος, προσπαθεί αντί να “πατήσει” σε όλα όσα ξέρουμε, να ανοίξει άλλες προοπτικές, να δώσει το έδαφος για νέα μονοπάτια. Πως; Οι
συμμετέχοντες έρχονται σ’επαφή με την κιναισθησία, την ιδιοδεκτικότητα, την ενδοδεκτικότητα, καθώς και το πως κωδικοποιεί/ αποκωδικοποιεί το σώμα και το μυαλό τα ερεθίσματα που δέχεται.
1.8 Με λιγότερο απλά λόγια: μια ακτινογραφία
Είναι μια ψυχοκινητική μέθοδος βασισμένη σε συγκεκριμένες αρχές, για να μπορέσει ο καθένας να συναντήσει/γνωρίσει τον εαυτό του και να αυτοβελτιωθεί. Αυτό γίνεται μέσω της απαλοιφής όλων των στοιχείων που μας αποσπούν την προσοχή, που μας μπερδεύουν, που μας μπλοκάρουν,
για μπορέσω να είμαι παρόν, στο εδώ και στο τώρα. Στο ποιος πραγματικά είμαι αυτή τη στιγμή. Έτσι ώστε να αναγνωρίζω καλύτερα τι γίνεται γύρω μου και μέσα μου. Όμως, πως αυτοπεριορίζομαι και ετεροπεριορίζομαι (πως με περιορίζουν οι άλλοι); Είτε απ’τις πεποιθήσεις μου, είτε απ’τις πεποιθήσεις των άλλων και της κοινωνίας. Όταν το συνειδητοποιήσουμε αυτό, ανοίγει η πόρτα μέσα μου της δυναμικής για αλλαγή και προσωπική εξέλιξη.
Στον πυρήνα της μεθόδου αυτής, υπάρχει ένα σύνολο αρχών/ ιδεών οι οποίες βασίζονται στην παραδοχή πως ο εαυτός μπορεί να κατανοηθεί, να υπάρξει μόνο σε σχέση με κάτι/κάποιους άλλους ή και τον εαυτό του. Ως άλλους εννοούμε φίλους, γνωστούς, οικογένεια, τη σχέση μας, τα παιδιά μας, αλλά και το φυσικό περιβάλλον, την κοινωνία, οτιδήποτε πέρα απ’τους ανθρώπους.
Οπότε τι είναι ο εαυτός, οι άλλοι, και η σύνδεση μας μ’αυτούς; Είναι μια ερώτηση που απαντιέται απ’τον 3ο κανόνα της σύγχρονης επιστήμης, δηλαδή πως εσύ είσαι πάντα συνδεδεμένος με την ενέργεια/ το σύμπαν, είστε ένα. Το πως είσαι συνδεδεμένος είναι το στοιχείο το οποίο ερευνά η μέθοδος ΡΠΒ. Το τι σε συνεπαίρνει, τι σε προβληματίζει, τι σε κρατάει πίσω… Τι συμβαίνει σ’εσένα όταν κάτι συμβαίνει στον κόσμο; Όταν κάτι συμβαίνει μέσα σου;
Η μέθοδος αυτή έχει 3 επίπεδα.
Το πρώτο αφορά το να γνωρίσεις καλύτερα τον εαυτό σου και τους άλλους. Το δεύτερο το να βρεις άλλους ανθρώπους και να εξελιχτείς μαζί τους. Το τρίτο το πως μπορείς να δημιουργήσεις γκρουπ ΡΠΒ και να συνταιριάξεις τέτοια γκρουπ μεταξύ τους.
1.9 Εσωτερική δομή
Το ΡΠΒ όσο αφορά την εσωτερική της δομή μπορεί να χωριστεί με δύο τρόπους:
1.9.Α. Γραμμικός διαχωρισμός: Εδώ χωρίζεται σε 3 δομικά block. 1. Φιλοσοφία (3 στοιχεία): Περιλαμβάνει της Αρχές, τις Παιδαγωγίες και τα Εννοιολογικά πλαίσια. Θ’αναφερθούμε σ’αυτά πιο αναλυτικά παρακάτω.
2.Πεδία Δράσης (5 στοιχεία): Περιλαμβάνει την προετοιμασία πριν την δράση (performing στη σκηνή), την ίδια την δράση, τον αναστοχασμό στη δράση, το καθημερινό πεδίο δράσης
(τι κάνει ο συμμετέχων στην καθημερινότητά του) και τη μοιρασιά της δράσης (επικοινωνία με φίλους, γνωστούς κλπ)
3. Στάδια ανέλιξης (4): Περιλαμβάνει την αυτεπίγνωση (ποιος είμαι, που έχω ανάγκη να πάω), την επίγνωση του πλαισίου επικοινωνίας (πως σχετίζομαι με…, γιατί σχετίζομαι με…), το σχέδιο δράσης (στρατηγικές/ εργαλεία), και τέλος την ανάδραση (Feedback) / αναθεώρηση / επαναπρο σανατολισμό.
Από όλα τα παραπάνω, έχει επιλέγει το πιο σημαντικό από κάθε κατηγορία και από εκεί ξεκινάει η θεραπευτική διαδικασία. Είναι το πρώτο βήμα. Η επιλογή είναι η εξής:
Αυτεπίγνωση (Στάδια ανέλιξης), Μοιρασιά Δράσης (Πεδία Δράσης), Να έχεις ανοιχτή καρδιά (Φιλοσοφία)
Αυτεπίγνωση: Ρωτώ συνέχεια τι θέλω, ποιος είμαι. Και ως συμμετέχων και γενικότερα ως άνθρωπος. Μόνο αν γνωρίσω τον εαυτό μου μπορώ να συνδεθώ με ανοιχτή καρδιά με τους άλλους, και να τους νιώσω όπως είναι, να καταλάβω τι θέλουν και ν’αντιδράσω σ’αυτά που κάνουν ως “εγώ κι εσύ” σε πιο ουσιαστικό και αληθινό επίπεδο.
Αναστοχασμός στη δράση: Όσο δεν κατανοώ το τι κάνω, το πως κινούμαι, το πως λειτουργώ σε σχέση με τους άλλους, τόσο πιο δύσκολο γίνεται το να τα καταφέρω να βελτιώσω τον εαυτό μου. Ο αναστοχασμός, το να θυμηθώ τι και πως έκανα, είναι σημαντικό εργαλείο για το ξεκαθάρισμα και την κατανόηση της κάθε εφαρμογής της ΡΠΒ και ανοίγει την πόρτα της αυτοβελτίωσης.
Ανοιχτή Καρδιά: Είναι η πιο σημαντική αρχή του ΡΠΒ. Χωρίς αυτή, όλες οι υπόλοιπες αρχές, όπως και η οποιαδήποτε πρακτική γνώση, χάνουν την αξία τους. Χρειάζεται η όλη διαδικασία να είναι ανθρώπινη και με διάθεση αλλαγής. Ένας δρόμος για να γίνει αυτό είναι η ανοιχτή καρδιά, η ουσιαστική και προσωπική εμπλοκή δηλαδή των συμμετεχόντων με καλή πρόθεση, σε οτιδήποτε γίνεται στα πλαίσια του ΡΠΒ. Η παρουσία τους με όλο τους το “είναι”. Όπως είναι αυτό το “είναι” στο εδώ και στο τώρα.
1.9.Β. Παραστατικός διαχωρισμός: Εδώ παρουσιάζεται η μέθοδος με μια οπτική αναπαράσταση. Την αντιστοίχισή της με ένα δέντρο.
- Έδαφος/SOIL: Πρώτα υπάρχει το έδαφος. Ποιος είμαι εγώ; Ποιες είναι οι αξίες μου; Τι θέλω; Που θέλω να πάω; Με μια λέξη αυτεπίγνωση. Εσύ παρέχεις την ενέργεια, δίνεις τα θρεπτικά συστατικά στο δέντρο της ζωής/ της δημιουργίας. Εσύ κατευθύνεις την ενέργεια. Εσύ φυτεύεις τον σπόρο.
- Ρίζες/ROOTS: Έπειτα υπάρχουν οι ρίζες. Είναι η βάση που πατάει το δέντρο, το βοηθάει να παραμένει στο χώμα (γείωση/ επαναφορά), στη θέση του. Παίρνουν την ενέργεια και τη διοχετεύουν στο δέντρο. Μεταφέρουν την ενέργεια. Είναι οι αρχές, οι παιδαγωγίες, τα εννοιολογικά πλαίσια (φιλοσοφία).
- Κορμός/TRUNK: Ο κορμός είναι ο τρόπος ανάπτυξης, το πλαίσιο, το εργαστήριο της ανάπτυξης, των επιλογών. Η γνώση του σχεδίου δράσης. Τι στρατηγικές χρησιμοποιώ; Τι εργαλεία έχω; Πως δούλεψε κάτι που έκανα; Αναστοχασμός, αναθεώρηση, επαναπροσανατολισμός.
- Κλαδιά/BRANCHES: Τα κλαδιά είναι οι επεκτάσεις, το άπλωμα των ιδεών, της φαντασίας. Η εφαρμογή και οι δοκιμές. Η προετοιμασία πριν τη θεραπευτική σκηνική δράση (τελετή άφιξης), η θεραπευτική σκηνική δράση (εδώ/τώρα/επικοινωνία/ σύνδεση – πλαίσιο επικοινωνίας), το κλείσιμο της θεραπευτικής σκηνικής δράσης (τελετή αποχώρησης), η καθημερινή ρουτίνα (ευρύτερη δράση)/ η προσωπική εξέλιξη.
- Φύλλα και άνθη/LEAFS+FLOWERS: Η μορφοποίηση και η παρουσίαση της θεραπευτικής σκηνικής δράσης, με κοινό είτε τους υπόλοιπους συμμετέχοντες, ή κάποιους τρίτους έπειτα από τη σύμφωνη γνώμη όλων. Τα φύλλα αντιστοιχίζονται στη μορφοποίηση/ δοκιμή της θεραπευτικής σκηνικής δράσης (πρόβα) και τα συγκεκριμένης μορφής (λουλούδια) στην παραστάσιμη (παρουσιάσιμη) δράση.
Μας χρειάζονται και οι δύο αυτές κατηγοριοποιήσεις του ΡΠΒ (γραμμική και παραστατική), για να γίνει κατανοητό απ’τον ίδιο τον συμμετέχοντα, πως είναι σημαντική για την βελτίωσή του το να μπορεί να βλέπει τα πράγματα από διαφορετικές οπτικές (paradigm shift).
1.10 Εξωτερική δομή
Όσο αφορά την εξωτερική δομή του ΡΠΒ, ο κάθε συμμετέχων έχει τη δυνατότητα (και είναι και αναγκαίο), να επιλέξει ο ίδιος τον τρόπο της σκηνικής του συμπεριφοράς και σκέψης. Μπορεί να επιλέξει ή να διαμορφώσει τη δική του φιλοσοφία επιλέγοντας και συνδυάζοντας
οποιαδήποτε κομμάτια του ΡΠΒ, έχοντας τη δυνατότητα να δημιουργήσει και δικά του στοιχεία.
Αυτό μπορεί να το κάνει τόσο ο συμμετέχων, όσο και ο συντονιστής ΡΠΒ. Αυτή η δυνατότητα να συνδυαστούν στοιχεία της μεθόδου με όποιον τρόπο εξυπηρετεί καλύτερα τον εκάστοτε συμμετέχοντα ή συντονιστή, τους δίνει μια απίστευτη ευελιξία και τη δυνατότητα ο καθένας να ακολουθήσει τη δική του εκδοχή του ΡΠΒ, αρκεί ν’ακολουθεί το πνεύμα που διέπει την μέθοδο (αρχικές παραδοχές και φιλοσοφία) . Αυτή την ιδιότητα της μεθόδου την ονομάζουμε modu larity (ανεξαρτησία – ευελιξία δομικών στοιχείων της μεθόδου).
1.11 Αρχές ΡΠΒ
Η μέθοδος ΡΠΒ έχει 9 αρχές. Αυτές οι αρχές δίνουνε ένα στέρεο πλαίσιο, πάνω στο οποίο μπορεί να δομηθεί μια αποτελεσματική αυτογνωσιακή διαδικασία. Αξίζει να σημειωθεί ό,τι οι περισσότερες απ’αυτές είναι εμνευσμένες απ’ τις αρχές της μεθόδου Self With Others του John Britton. Στα πλαίσια του ΡΠΒ, αποκτούν μια άλλη διάσταση και μορφή, αφού από την καθαρά επιτελεστική κατεύθυνση που έχουν στη μέθοδο SWO, παίρνουν έναν θεραπευτικό προσανατολισμό στην ΡΠΒ.
- Μη βοηθάς τους άλλους. Κάτι που στην αρχή φαίνεται έλλειψη φροντίδας για τον άλλο, αλλά είναι ακριβώς το αντίθετο τελικά. Σημαίνει να μην παίρνεις την ευθύνη του άλλου. Να τον αφήνεις να κάνει αυτός τα βήματα αντί να τα περπατάς εσύ γι’αυτόν.
- Εδώ και τώρα είσαι αρκετός. Ο καθένας έχει ζήσει τα δικά του πράγματα κι έχει περάσει από χίλια κύματα για να φτάσει εδώ που είναι τώρα. Όπως και να’χει οτιδήποτε έχει προηγηθεί, αυτή τη στιγμή είσαι αρκετός, είσαι εδώ επειδή το έχεις επιλέξει. Πολλές φορές θα σκεφτούμε “δεν είμαι έτοιμος” ή “όταν γίνει αυτό τότε θα μπορέσω να κάνω κι εκείνο”. Αυτά είναι δικαιολογίες που λέμε στον εαυτό μας που εντείνουν την αναβλητικότητά μας. Αυτή η κριτική του πως είμαι τώρα,
αν είμαι έτοιμος, αν είμαι αρκετός δε βοηθάει καθόλου. Είσαι εδώ, παρατήρησε τον εαυτό σου… πως είσαι σήμερα; Πως νιώθεις; Πως αισθάνεσαι; Τι θέλεις να δουλέψεις; Τι θες να πετύχεις; Τι έχεις ανάγκη; Το είσαι αρκετός, όμως, δε σημαίνει πως πρέπει να μείνεις όπως είσαι. Είσαι αρκετός για να στηριχτείς σ’αυτό που είσαι σήμερα και να χτίσεις ένα καλύτερο αύριο. Είσαι αρκετός όπως αρκετό είναι ένα δέντρο, αλλά κάθε μέρα μεγαλώνει και πλησιάζει όλο και πιο πολύ τον Ήλιο… Και πρέπει να έχεις ανοιχτή καρδιά και μυαλό για να δεχτείς την πραγματικότητα όπως είναι, όχι όπως θα’θελες να είναι.
- Ασχολήσου μόνο μ’αυτά για τα οποία μπορείς να κάνεις κάτι. Κάτι για το οποίο δε μπορείς να κάνεις κάτι είναι το παρελθόν. Ό,τι και να κάνεις τώρα, ό,τι έγινε, έγινε. Μεγάλωσες εκεί που μεγάλωσες, έζησες αυτά που έζησες, έκανες τις επιλογές που έκανες. Σίγουρα έχεις υπέροχες στιγμές, σίγουρα έχεις στιγμές που θα’θελες να εξαφανιστούν απ’τη μνήμη σου. Αλλά οτιδήποτε και να κάνεις τώρα,
αυτό δε θ’αλλάξει. Το ίδιο ισχύει και για το μέλλον, αν απλά ονειροπολείς γι’αυτό. Για να δημιουργηθεί η δυνατότητα να γίνει κάτι στο μέλλον, χρειάζεται να γίνει κάτι τώρα για να το προετοιμάσει. Το
ν’ασχολείσαι με τους άλλους, μπορεί να’ναι κάτι που συνηθίζεις, αλλά πως σε βοηθάει; Όπως δε μπορείς ν’αλλάξεις αυτά που έκανες, δε μπορείς ν’αλλάξεις αυτά που έκανε και ο άλλος. Και για τι μπορείς να κάνεις κάτι; Μπορείς να κάνεις κάτι μόνο στο εδώ και στο τώρα.
- Μην έχεις άποψη. Ξέρω τι θα πεις: μα πως μπορώ να μην έχω άποψη; Τι θα είμαι ένα άβουλο ον; Θα μας τρελάνεις ρε Γιώργο; Δώσε μου ένα λεπτό να σου πω τι εννοώ. Οι απόψεις μας χαρακτηρίζουν, είναι κομμάτι μας, αλλά δεν είμαστε εμείς. Εμείς είμαστε κάτι πολύ περισσότερο απ’τις απόψεις μας. Οι απόψεις μας βοηθάνε στο να παίρνουμε αποφάσεις, στο να φιλοσοφούμε, στο να ξεπερνάμε καθημερινά προβλήματα. Και φυσικά, ας μη γελιόμαστε, δε γίνεται να μην έχουμε καμία άποψη. Γίνεται όμως να είμαστε διατεθημένοι να τις αλλάξουμε, στο να’μαστε ευέλικτοι σ’αυτό και ανοιχτοί σε κάθε στιγμή, και αφού ζήσουμε αυτό που ζήσουμε, μπορούμε να έχουμε όσες απόψεις θέλουμε. Αλλά στο εδώ και στο τώρα, όταν δυό μυαλά και δυό καρδιές συναντιόνται, μπορώ να δω καινούργια πράγματα, να γνωρίσω άλλες οπτικές γωνίες. Ας ανοιχτώ λοιπόν σ’αυτό και ύστερα μπορώ να έχω όσες απόψεις θέλω… Αν μείνω στις παλιές απόψεις, στις παλιές παραδοχές, στις προηγούμενες αποφάσεις μου, στον παραμορφωτικό αυτό φακό του παρελθόντος, πως θα μπορέσω να βελτιωθώ και προχωρήσω μπροστά; Αμφισβήτησε τις υποθέσεις σου, δες αυτό που συμβαίνει τώρα, με το καθαρό μυαλό ενός παιδιού που δεν ξέρει τίποτα. Εδώ, τώρα, μην έχεις άποψη.
- Να ξέρεις την προτεραιότητα των πραγμάτων. Υπάρχει πλήθος από ερεθίσματα στο περιβάλλον μας. Στην εποχή του Facebook, του Insta-
gram, του αν δεν κάνω κάτι ηλεκτρονικά, δεν υπάρχω, πως μπορώ να βγάλω άκρη; Καλές ερωτήσεις… Τόσες παρεμβολές και τόσος αποσυντονισμός γύρω σου. Αλλά το καλό είναι πως ξέρεις. Αν ρωτήσεις τις κατάλληλες ερωτήσεις ξέρεις τι να επιλέξεις. Τι είναι σημαντικότερο; Τι λιγότερο σημαντικό; Τι δεν αξίζει τον χρόνο σου;
Μην προσπαθείς να τα κάνεις όλα. Δε μπορείς. Οι σημερινοί ρυθμοί είναι αδυσώπητοι. Μπορείς όμως να κάνεις τα πιο ουσιαστικά για σένα. Μετά αν υπάρχει χρόνος κι έχεις όρεξη μπορείς ν’ασχοληθείς και μ’άλλα. Να θυμάσαι πως είτε φαίνεται εγωιστικό είτε όχι, εσύ έχεις προτεραιότητα. Δεν έχει νόημα να βοηθάς τους άλλους αν εσύ γίνεσαι κουρέλι. Αργά ή γρήγορα δε θα μπορείς να κάνεις τίποτα, πόσο μάλλον να βοηθήσεις κάποιον. Το ίδιο ισχύει και για τις σχέσεις. Εσύ είσαι ο πιο σημαντικός, και μόνο αν νιώθεις άνετα σε μια οποιασδήποτε μορφής σχέση, τότε μπορείς να δώσεις ουσιαστικά πράγματα, να επενδύσεις σ’αυτή τη σχέση. Και έχε υπόψιν σου πως κάτι που σήμερα είναι σημαντικό, αύριο μπορεί να μην είναι. Οπότε νιώσε… αφουγκράσου…
τι είναι σημαντικό σήμερα; Για σένα τι είναι σημαντικό σήμερα; Τι είναι για σένα, σήμερα, τώρα, λιγότερο σημαντικό ή ασήμαντο; Ωραία! Αν δεν έχεις χρόνο για όλα, ξέρεις τι θα σε βοηθήσει περισσότερο να κάνεις σήμερα. Για σένα, για μένα, για όλους.
- Όταν επικρατεί το χάος, ψάξε τη ροή μέσα σ’αυτό. Κάθε μέρα έχω να κάνω ένα σωρό πράγματα. Κάθε στιγμή συμβαίνουν απρόοπτα και πράγματα που μου είναι αδύνατο ή δύσκολο να τα διαχειριστώ. Και τότε το ένστικτό μας, ο μηχανισμός άμυνας που έχουμε, μας σπρώχνει στο να ελέγξουμε τα πράγματα, να κυριαρχήσουμε πάνω σ’αυτά. Κάτι
αδύνατο, όσο και αν κάποιες φορές έχουμε την ψευδαίσθηση του ελέγχου. Οποιαδήποτε στιγμή μπορεί να συμβεί κάτι που να τ’ανατρέψει όλα. Κάτι που έχει συμβεί στο παρελθόν, θα μας οδηγήσει να ξαναπονέσουμε και ν’αντιδράσουμε λίγο-πολύ με τον ίδιο τρόπο.
Πιο αποτελεσματικό είναι να βρω ένα μέρος ηρεμίας. Ένα μέρος που είναι αποδεκτό ό,τι έχω περάσει και νιώθω. Αυτός είναι ο χώρος του ΡΠΒ, όπου θα σε βοηθήσει να βρεις τη ροή σου μέσα σε όλες τις φουρτούνες. Αλλά συνδυάζοντας και την προηγούμενη αρχή, το να βάλεις μια προτεραιότητα στα πράγματα, να τα βάλεις σε μια σειρά σε μια ροή, θα σε βοηθήσει να ηρεμήσεις και να δεις τι είναι πιο σημαντικό να κάνεις τώρα, και στο επόμενο τώρα, και στο επόμενο τώρα… να αντιμετωπίσεις την πρώτη δυσκολία και την επόμενη και τη μεθεπόμενη. Όχι βιάζοντας τα πράγματα, αλλά γνωρίζοντας πως αντί να προσπαθώ να ελέγξω τα πράγματα να προσπαθήσω να βρω το πως εγώ θα ελιχθώ, πως θα αντιμετωπίσω ένα πράγμα τη φορά, κάνοντας ένα βήμα κάθε στιγμή. Και τότε το χάος γίνεται πιο ξεκάθαρο, λιγότερο μπερδευτικό. Μικραίνει το βουνό τόσο όσο να μπορώ να αναπνεύσω με ανακούφιση.
- Όταν δεν υπάρχει τίποτα για σένα να κάνεις, μην κάνεις τίποτα. Ακούγεται σίγουρα κάπως παράξενο. Πως να μην κάνω τίποτα; Με τόσο τρέξιμο που υπάρχει; Με τόσα πράγματα με τα οποία τρέχω; Αν δεν κάνω τίποτα είμαι τεμπέλης! Το να μην κάνεις τίποτα, σημαίνει πως σ’όλο αυτό το τρέξιμο που έχω, πρέπει να πάρω το χρόνο μου. Για να κάτσει μέσα μου αυτό που κάνω. Να δώσω χώρο σε αυτό που πάει να δημιουργηθεί. Όταν τελειώνω κάτι, παίρνω λίγο χρόνο, κάνω μια
παύση ώστε να απορροφήσω αυτό που έγινε. Και μετά πάω στο επόμενο πράγμα. Κάτι θα μου πει ο εαυτός μου σ’αυτό το κενό. Δεν είναι στην ουσία ένα “δεν κάνω τίποτα”, είναι ένα “αφήνω τα πράγματα να δημιουργήσουν τον κόσμο τους μέσα μου”.
- Ν’αποζητάς την απόλαυσή σου. Θες τον ενθουσιασμό στη ζωή σου; Βρες ποιο είναι το πάθος σου. Αν θέλω να αποφύγω τον καθαρό αποσυντονισμό, βοηθάει αν εστιάσω στην ερώτηση “τι μ’αρέσει σ’αυτή την κατάσταση; Τι απολαμβάνω;”. Αυτό δε σημαίνει σταμάτησε να κάνεις πράγματα που δε σ’αρέσουν. Ούτε κάνε πράγματα που δε σ’αρέσουν. Μπορεί να’σαι σε μια δουλειά που δε σ’αρέσει, αλλά να τη χρειάζεσαι. Τι μπορείς όμως ν’απολαύσεις; Είναι μια σκέψη που σε βοηθάει να νιώθεις πως έχουν νόημα αυτά που κάνεις, αλλά βρίσκεις και τι σ’ενδιαφέρει να’χεις μέσα στη ζωή σου. Είναι ένας τρόπος του να έχεις την καλύτερη δυνατή εμπειρία σ’αυτό που κάνεις.
- Να έχεις ανοιχτή καρδιά. Ανοιχτή καρδιά για τους άλλους. Να τους νιώσεις όπως είναι, να καταλάβεις τι θέλουν και ν’αντιδράσεις σ’αυτά που κάνουν ως εσύ και ως εσύ και αυτοί. Σ’ένα ουσιαστικό και ειλικρινές, σ’ένα ανθρώπινο επίπεδο. Χωρίς αυτή, όλες οι υπόλοιπες αρχές, όπως και η οποιαδήποτε τεχνική γνώση χάνουν την αξία τους.
Χρειάζεται η επιτέλεση (δράση) να είναι ανθρώπινη, και ο δρόμος για να γίνει αυτό είναι η ανοιχτή καρδιά. Η ουσιαστική και προσωπική εμπλοκή, δηλαδή, των συμμετεχόντων στη σκηνική δράση με όλο τους το είναι.
1.12 Εννοιολογικά πλαίσια
Στο ΡΠΒ ασχολούμαστε τόσο με το σώμα όσο και με το μυαλό. Δεν έχει νόημα ν’απευθυνθούμε σ’ένα μπλοκαρισμένο μυαλό, όσο καλά και να’χουμε δουλέψει την κίνηση και το αντίστροφο. Αυτός είναι και ο λόγος που χρησιμοποιούμε τα εννοιολογικά πλαίσια.
Τα εννοιολογικά πλαίσια του ΡΠΒ είναι τα παρακάτω:
- Που εστιάζω την προσοχή μου. Με όσο πιο μεγάλη λεπτομέρεια παρατηρώ, τόσο πιο καλά και ποιοτικά συμπεράσματα μπορώ να βγάλω. Άλλο όμως η προσοχή και άλλο η εστίαση. Η προσοχή είναι μια ανοιχτότητα/διαθεσιμότητα, ευαισθησία σε ό,τι συμβαίνει, ή σίγαση του εσωτερικού μου ψύθιρου. Εστίαση είναι το που κατευθύνω την προσοχή μου.
- Αλλαγή της οπτικής. Των μοτίβων που λειτουργούμε. Είναι το ατομικό μας φίλτρο. Ερμηνεύουμε το τώρα με βάση τις παλιές μας εμπειρίες. Η αλλαγή αρχίζει με την παρατήρηση. Πως βλέπω τον κόσμο; Πως σκέφτομαι; Πως δρω; Και μετά προσπαθώ ν’αλλάξω τον τρόπο που βλέπω τα πράγματα, την οπτική μου γωνία. Αυτό θ’αλλάξει και το πως θα δράσω και επεκτατικά το ποιος είμαι. Ένας τρόπος να το κάνω είναι ν’αντιστρέψω την οπτική μου, να δω τα πράγματα απ’την ανάποδη και μετά να καταλάβω πως δεν χρειαζόταν καν να υπάρχει αυτή η οπτική.
Πάω μετά πιο βαθιά, στην περιοχή του δεν υπάρχει σωστό και λάθος, γιατί απλά δεν υπάρχει και δε χρειάζεται να υπάρχει. Υπάρχει μόνο το να μπορώ να δω καλύτερα αυτά που συμβαίνουν μπροστά μου, και να επιλέγω τι είναι κατάλληλο ή ταιριαστό να κάνω στο εδώ και στο τώρα.
Αν το κάνω στις συναντήσεις του ΡΠΒ, θα το κάνω και στη ζωή μου. Το πρόβλημα δεν είναι η οπτική μας. Το πότε και πως την χρησιμοποιούμε, το αν ταιριάζει ή όχι σ’αυτό που γίνεται, είναι αυτό που μπορεί να μας δημιουργήσει προβλήματα.
- Top down/botton up. Αυτά τα δύο ζευγάρια, είναι όροι που χρησιμοποιούνται συχνά στη σύγχρονη νευροεπιστήμη. Τι σημαίνουν; Το Top αφορά τον εγκέφαλο και συνήθως αφορά τη σκέψη. Το Bot tom αφορά το σώμα και πιο συγκεκριμένα την κίνηση. Το Top down σημαίνει πως κινούμαι με βάση τις αρχές και άλλα ενοιογικά πλαίσια. Μου αποκαλύπτει το σώμα το πως σκέφτομαι και πως μεταφράζω συγκεκριμένες οδηγίες. Το Bottom Up σημαίνει πως κινούμαι χωρίς σκέψη και μέσω της παρατήρησης αντιλαμβάνομαι πως κινούμαι ως άτομο ή τι γίνεται στο σώμα μου (τι κινητική κατάσταση έχει). Αυτό θα επηρεάσει το πως αντιλαμβάνομαι κάποια πράγματα. Μαθαίνουμε και απ’τα δύο και υπάρχει χρησιμότητα και στα δύο. Πως εξασκώ (βελτιώνω) το πρώτο; Με διαλογισμό, συνειδητή σκέψη, γιόγκα. Πως εξασκώ (βελτιώνω) το δεύτερο; Με την εξάσκηση του αυτονομικού συστήματος μέσω της ανάσας, του αγγίγματος και της κίνησης. Αυτό το εννοιολογικό πλαίσιο βοηθάει πολύ στην συνειδητοποίηση σωματικών και νοητικών μπλοκαρισμάτων που έχουμε, αλλά και στο να δούμε βιωματικά το πως/πότε ενεργοποιείται το Συμπαθητικό και Παρασυμπαθητικό σύστημα του οργανισμού μας.
- Αισθήσεις. Κοίταξε, άκου, νιώσε… Οι αισθήσεις είναι το παράθυρο, ίσως ένα πολύ υποκειμενικό και μερικές φορές παραμορφωτικό παράθυρο, αλλά απ’αυτό παίρνουμε αρκετές χρήσιμες πληροφορίες για το τι γίνεται γύρω μας και στους γύρω μας. Γίνε παιδί και προσπάθησε ν’ανακαλύψεις, να νιώσεις. Ο κόσμος ποτέ δεν είναι ο ίδιος κι ας φαίνεται ο ίδιος.
- Θεωρία ροής. Όλοι μας θέλουμε να έχουμε τη βέλτιστη εμπειρία γιατί τότε περνάμε πιο όμορφα! Είναι η αίσθηση πως δεν υπάρχει χρόνος πια. Πότε το πετυχαίνουμε αυτό; Όταν βρισκόμαστε κοντά στο μέγιστο των δυνατοτήτων που πιστεύουμε ότι έχουμε τώρα, χωρίς να τις ξεπερνάμε. Αν πιστέψουμε πως τα όριά μας είναι μικρά τότε έτσι είναι.
Αν πιστέψουμε πως είναι μεγάλα, θα πετύχουμε περισσότερα πράγματα. Εξαρτάται από εμάς…
- Θετική ανατροφοδότηση. Κι αυτό μαζί με κάποιες αρχές, μπορεί εύκολα να παρεξηγηθεί. Είναι άλλο πράγμα το να λες καλά πράγματα στον άλλον για κάτι που έκανε και άλλο το να λες χρήσιμα, θετικού προσήμου πράγματα που’ναι προϊόν ειλικρινούς παρατήρησης. Σκοπός της είναι η συνειδητοποίηση του τι κάνω/σκέφτομαι καλά για να συνεχίσω να το κάνω και να χτίσω πάνω σ’αυτό. Το πώς κάνω μοναδικά κάποια πράγματα και πώς ξεχωρίζω απ’τους άλλους μέσω αυτών. Σημαντικό κομμάτι της θετικής ανατροφοδότησης είναι και η φρασεολογία που θα χρησιμοποιήσω. Μας ενδιαφέρει να’μαστε όσο συγκεκριμένοι και συνοπτικοί γίνεται. Χρήσιμη είναι η χρήση
συγκεκριμένου παραδείγματος για να γίνει κατανοητή πέρα παρεξήγησης η πληροφορία που δίνουμε στον άλλον.
1.13 Πρακτικό κομμάτι – Ασκήσεις
Τα εργαλεία μας είναι διάφορες σύγχρονες βιωματικές κινησιολογικές πρακτικές και ασκήσεις – στις οποίες ενσωματώνονται, πλέον, και κομμάτια απ’την Expansion και το exSEL – όπως το ballgame, κίνηση solo, κίνηση με σημείο εστίασης, κίνηση ως ζευγάρια, ομαδική κινησιολογία, εξέταση απλών κινήσεων (πχ πως κάθομαι), του εσωτερικού σκαναρίσματος κλπ.
Επίσης, βάση για το κινησιολογικό κομμάτι και τις ασκήσεις που γίνονται στις συναντήσεις της μεθόδου, είναι η σύγχρονη νευροεπιστήμη. Βασική παραδοχή της μεθόδου, είναι η λεγόμενη νευροπλαστικότητα. Δηλαδή το γεγονός πως ο εγκέφαλος συνεχίζει να μαθαίνει συνέχεια, όπως και το σώμα. Μέχρι πριν 10-15 χρόνια, θεωρούσαμε δεδομένο πως ο εγκέφαλος,
αλλά και το σώμα, ύστερα από κάποια νεαρή ηλικία γινόταν ανελαστικό και δε μπορούσε να μάθει ή μάθαινε με αυξανόμενη δυσκολία. Αυτό πλέον το έχει απορρίψει η σύγχρονη νευροεπιστήμη, αφού υπάρχουν πλέον αρκετές έρευνες που έχουν αποδείξει τόσο ο εγκέφαλος όσο και το σώμα,
έχουν τη δυνατότητα να μαθαίνουν διαρκώς, με πολύ μικρές απώλειες στην ικανότητα για μάθηση με την πάροδο των χρόνων. Αυτό βέβαια δε σημαίνει πως δεν υπάρχει η φυσική φθορά, αλλά η ικανότητα για μάθηση διατηρείται σε υψηλά επίπεδα, πλέον των σωματικών περιορισμών λόγω ηλικίας. Αυτό αποδεικνύεται έμπρακτα, τόσο από μεγάλους αθλητές που παρ’όλο το γεγονός πως το σώμα τους δεν έχει τις σωματικές ικανότητες
ενός νεότερου αθλητή, εξακολουθεί να επιτυγχάνει πρωταθλητικές επιδόσεις (αλλάζοντας τον τρόπο που χρησιμοποιούν το σώμα), αλλά και από μεγάλους ηθοποιούς που στα γεράματα αποδίδουν ακόμα καλύτερα απ’ότι σε νεότερη ηλικία.
Στο ΡΠΒ δίνουμε το χώρο και το χρόνο να ξαναμάθει το μυαλό και το σώμα, καθώς και να θυμηθεί πόσο ελεύθερα ήταν και τα δύο όταν ήμασταν μικροί. Να μεταμορφωθεί από το ποιος/ποια είναι τώρα, σε μια άλλη, καλύτερη εκδοχή του εαυτού του/ του εαυτού της.
Όσο αφορά το πρακτικό κομμάτι, έχουν ενσωματωθεί (προσαρμοστεί) στο ΡΠΒ τόσο πρακτικές από συγκεκριμένες τεχνικές performing και so matics όπως μέθοδος Abramovic, SWO, Alexander κλπ, όσο και πρακτικές από μη-performing κατευθύνσεις όπως το Self-scan του Mindsight, την ενίσχυση της συναισθηματικής αντίληψης από τη θεωρία δημιουργίας συναισθημάτων της Lisa Feldman Barrett, τις ασκήσεις χαλάρωσης του πνευμονογαστρικού νεύρου (polyvagal nerve) της Susie Baxter, τη θεραπευτική νευροπλαστικότητας της Irene Lion κλπ.
Οι ασκήσεις που γίνονται, έχουν καταβολές απ’το performing αλλά πάντα γίνεται μια προσαρμογή τους στα δεδομένα του εδώ και του τώρα, κι έχουν ένα θεραπευτικό στόχο, σε αντίθεση με το στόχο “βελτίωσης” της ικανότητας επιτέλεσης που αφορά το performing. Μπορούν είτε να βασίζονται/ διέπονται από τις αρχές/εννοιολογικό πλαίσιο (φιλοσοφία) της ΡΠΒ, είτε απλά να έχουν ένα συγκεκριμένο θεραπευτικό σκοπό.
Κάποιες από αυτές είναι οι παρακάτω:
1. Ballgame: Ένα διάσημο, εύχρηστο και αποτελεσματικό θεραπευτικό εργαλείο. Όλοι κάθονται σ’έναν κύκλο και πετάνε ένα ή περισσότερα μπαλάκια στον/στους άλλους. Μπορούμε εύκολα δίνοντας απλές οδηγίες, να κάνουμε κατανοητό το πως σκέφτεται και δρα ο καθένας απτούς συμμετέχοντες στις πιο απλές συνθήκες. Ανάλογα το που θέλουμε κάθε φορά να κατευθυνθεί η προσοχή, μπορούμε να υπενθυμίσουμε τις αρχές/ιδέες του ΡΠΒ.
2. Κίνηση με κάποιο σημείο εστίασης: Η κίνηση, αναδεικνύει τη σκέψη αλλά και τα μοτίβα συμπεριφοράς που έχουμε. Ανάλογα το που εστιάζουμε την προσοχή μας, κινούμαστε με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Ταυτόχρονα, αναδεικνύονται στοιχεία για εμάς που τ’αγνοούμε ή δεν είναι εύκολο να τα παρατηρήσουμε στην καθημερινότητά μας.
Παραδείγματα σημείων εστίασης είναι κινώ ένα μόνο μέλος του σώματος, επηρεάζω εγώ την κίνηση/ αφήνω να επηρεαστώ από τον άλλον, εκφράζομαι μόνο με κίνηση ή μόνο με λόγο (όχι ταυτόχρονα κίνηση και λόγος) κλπ
3. Σόλο: Κινείται ένας και κάποιος άλλος παρατηρεί. Η εξωτερική παρατήρηση είναι σημαντική για το feedback που θα δωθεί στο τέλος του σόλο. Μπορώ να λαμβάνω υπόψιν το κοινό ή όχι, να ξέρω από που ξεκινάει η κίνηση κάθε φορά, καθώς και να μου δίνει ο εξωτερικός παρατηρητής οδηγίες για το πως να κινηθώ ανά τυχαία χρονικά διαστήματα, χωρίς όμως να κυριαρχούν οι οδηγίες της κίνησης
4. Ζευγάρια: Εδώ υπάρχουν άπειρες δυνατότητες όπου ξεκινούν απ’τις δυνατότητες του σόλο και προστίθενται όλες οι δυνατές περιπτώσεις του επικοινωνώ και επηρεάζομαι ή επηρεάζω την κίνηση του άλλου. Σ’αυτές τις ασκήσεις μπορεί να ενσωματωθεί και το role play, όπου επιλέγεται μια συγκεκριμένη πρόσφατη ή πιο παλιά εμπειρία και είτε είναι η αφορμή για την κίνηση, είτε ξεκινάμε ή καταλλήγουμε στην εμπειρία με κάποιον τρόπο.
5. Ομαδικές ασκήσεις: Αυτό είναι ίσως το πιο δύσκολο θεραπευτικό κομμάτι, γιατί ο συνδυασμός όλων των συμμετεχόντων σε ομαδική δουλειά αφαιρεί τη δυνατότητα της λεπτομερούς παρατήρησης όλων. Δίνει όμως τη δυνατότητα για συνεργασία και παρατήρηση απ’τη μεριά των συμμετεχόντων όλων των συναδέρφων. Τέλος, η πιο δυνατή της εκδοχή, είναι όταν ο κάθε συμμετέχων χρησιμοποιεί κάποια εμπειρία του και χορεύει αλληλεπιδρώντας με τους άλλους σε ένα πιο ανθρώπινο επίπεδο.
6. Ξαπλωμένος – όρθιος, Καθιστός: Αφορά μια πρακτική απ’την τεχνική Alexander όπου με λεπτομέρεια εξετάζουμε το πως σηκωνόμαστε απ’το πάτωμα και πως καθόμαστε σε μια καρέκλα. Από το πως ακριβώς θα το κάνει κάθε σώμα, θα μας δείξει στοιχεία της σκέψης του συμμετέχοντα,
αφού η σκέψη πάντα βρίσκει τον τρόπο σε ασυνείδητο επίπεδο να εκφραστεί μέσω του σώματος. Αυτή η άσκηση μπορεί να εμπλουτιστεί και με συναισθηματικές συνθήκες ή αρχές, οι οποίες θα οδηγήσουν το συμμετέχοντα να εξωτερικεύσει στο σώμα και να εκτονώσει το εσωτερικό συναισθηματικό του φορτίο.
7. Εσωτερικό σκανάρισμα: Είναι ένας τρόπος να έρθουμε σ’επαφή με την αίσθηση της ενδοδεκτικότητας. Η ενδοδεκτικότητα (interoception) είναι η 6η αίσθηση του ανθρώπινου σώματος. Είναι η ικανότητα να
αντιλαμβάνομαι την εσωτερική κατάσταση του σώματός μου. Με διάφορες κινητικές και μη ασκήσεις, αλλάζοντας την το εσωτερικό μου τοπίο σκόπιμα, μπορώ να μάθω πως να αντιλαμβάνομαι τι γίνεται μέσα μου πιο εύκολα και γρήγορα, κάτι που βοηθάει και στην κατανόηση και μερικό έλεγχο των συναισθημάτων μου.
Αυτές είναι κάποιες απ’τις πρακτικές που χρησιμοποιούνται απ’το ΡΠΒ και αναφέρθηκαν εδώ ως παραδείγματα για να γίνει καλύτερα αντιληπτό και αυτό το κομμάτι της μεθόδου.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η EXPANSION METHOD
Η μέθοδος Άμεσης Προσωπικής Βελτίωσης Expansion Μethod, είναι μια μέθοδος προσωπικής βελτίωσης τόσο σε ψυχολογικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο κατανόησης του πως λειτουργεί ο κόσμος αλλά και ο άνθρωπος σε συμπεριφοριστικό επίπεδο.
Eίναι μια συνθετική, συνδυαστική, εκπαιδευτική μέθοδος άμεσης προσωπικής βελτίωσης. Προσφέρει Αποφόρτιση Τραύματος, Επαναπρογραμματισμό Πεποιθήσεων και Κοινωνική Συναισθηματική Μάθηση σε μια θεραπευτική εφαρμογή.
Παρέχει άμεση λύση σε ένα συναισθηματικό πρόβλημα την φορά, μικρό ή μεγάλο μέσα σε λίγες ώρες, παρακάμπτοντας μακροχρόνιες θεραπευτικές διαδικασίες και επαναφέροντας την δύναμη της θεραπείας στα χέρια του δέκτη.
Συνδυάζει επιτυχώς 4 διαφορετικές επιστήμες: Ψυχοθεραπεία, Life Coaching, Φυσικές επιστήμες και Συναισθηματική και Κοινωνική Νοημοσύνη.
2.1 Πώς λειτουργεί
Χρησιμοποιώντας ως έναυσμα μια έντονη σύγχρονη τραυματική εμπειρία αποκαλύπτει τα πρωταρχικά πυρηνικά συναισθήματα που την επιφορτίζουν (μετάθεση συναισθήματος) και τα αποφορτίζει από την βάση της προσωπικότητας. Στην συνέχεια βοηθά να επαναπρογραμ ματιστεί η προσωπικότητα εφαρμόζοντας μια θετική πεποίθηση εκεί που
υπήρχε η αρνητική με ένα πρόγραμμα 21 ημερών με προαιρετική παρακολούθηση – εποπτεία.
2.2 Θεωρητικό αξίωμα Expansion
H Expansion βασίζεται σε ένα βασικό Θεωρητικό Αξίωμα:
“Κάθε άνθρωπος εκπέμπει μια προσωπική δόνηση.
Αυτή η δόνηση εκπέμπεται στο Σύμπαν του και το συντονίζει βοηθώντας τον να το ερμηνεύει με ένα τρόπο που μπορεί να το κατανοεί. Η δόνηση αυτή δημιουργείται από τα συναισθήματά του. “
Αυτό το αξίωμα στηρίζεται στους 4 κανόνες της σύγχρονης επιστήμης:
1. Υπάρχει μόνο μια ενέργεια.
2. Οι αισθήσεις σου μεταφράζουν αυτή την ενέργεια στον υλικό μας κόσμο για να τον κατανοήσει.
3. Εσύ και η Ενέργεια του Σύμπαντος είστε ένα.
4. Κάθε δράση δημιουργεί την αυτόματη και ενστικτώδη αντίδραση του συνόλου της δημιουργίας πάνω σου.
2.3 Πεντάπτυχο Expansion
To πεντάπτυχο αφορά τα διακριτά βήματα με τα οποία “υλοποιείται” το αξίωμα της Expansion .
Τα βήματα είναι τα παρακάτω: Σκέφτομαι – νιώθω – εκπέμπω – δημιουργώ – ερμηνεύω. Οι σκέψεις δημιουργούν τα συναισθήματα, αυτά εκπέμπονται στο Σύμπαν, συντονίζουν, συγκροτούν την ύλη και ερμηνεύονται με την λογική σου.
2.4 Φάσεις συμβουλευτικής διαδικασίας
Η συμβουλευτική διαδικασία της Expansion έχει 4 στάδια:
- Ψυχαναλυτική φάση. Εδώ γίνεται η σύνδεση των γεγονότων της ζωής του δέκτη (στάδιο κατανόησης)
- Συστημική φάση. Εδώ μέσω του δημιουργικού οραματισμού αναβιώνει τα συστήματα και τις συμβάσεις της οικογένειας και τα αποφορτίζει (αποφόρτιση τοξικών συναισθημάτων).
- Συμπεριφοριστική φάση. Εδώ καταστρώνεται ένα δημιουργικό σχέδιο επαναπρογραμματισμού των πεποιθήσεων.
- Εποπτεία. Εδώ γίνεται η εβδομαδιαία εποπτεία για την στάθμιση και βελτίωση των αποτελεσμάτων (τις 21 μέρες που διαρκεί ο επαναπρογραμματισμός) με μια τελική συνεδρία στη λήξη των 21 ημερών.
Αξίζει να σημειωθεί εδώ πως πριν το ξεκίνημα και με την ολοκλήρωση μιας θεραπευτικής διαδικασίας Expansion, για λόγους στάθμισης της θεραπείας, γίνονται EQ και Perma τεστ (συναισθηματικής νοημοσύνης και ευτυχίας αντίστοια).
2.5 Γραμμή Παρελθόντος
Είναι όλες οι στιγμές της ζωής μας, τοποθετημένες η μία δίπλα στην άλλη, σε μια ευθεία. Όταν συνδεόμαστε με τη γραμμή παρελθόντος μας συναισθηματικά, εμπλουτίζουμε την ποιότητα των συναισθημάτων μας αυξάνοντας την έντασή τους. Όταν συνδεόμαστε με τη γραμμή παρελθόντος νοητικά, συμπληρώνουμε την ερμηνεία μας ανάλογα με τί ερμηνεία είχαμε στις συνδεδεμένες εμπειρίες.
Μερικές φορές αυτές οι συνδέσεις μας κάνουν να αντιδρούμε όχι ως ενήλικες αλλά ως μικρά παιδιά. Η προσωπικότητα του ατόμου έχει μια ιστορική βάση. Είναι η αυτοδημιουργία του ανθρώπου στη διαδρομή του χρόνου. Η προσωπικότητα χτίζεται συνεχώς.
2.6 Δέντρο Μέλλοντος
Το μέλλον απεικονίζεται ως ένα δέντρο. Αυτό έχει κεντρικό κορμό και κλαδιά. Ο κεντρικός κορμός ορίζεται από τα ενδεχόμενα των επιλογών που έχουμε ήδη κάνει, ενώ τα κλαδιά, επιλογές που θα προσπαθήσουμε να πετύχουμε.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ EXPANSION ΣΤΟ ΡΠΒ
3.1 Συμβατότητα ΡΠΒ – Expansion
Για την απρόσκοπτη ενσωμάτωση μια μεθόδου σε μια άλλη βοηθάει το να υπάρχουν κάποιες κοινές κατευθύνσεις, κοινά χαρακτηριστικά, κοινά δομικά στοιχεία.
Το ΡΠΒ, ως πρακτική βασισμένη στην τέχνη, χρησιμοποιεί τη δημιουργία. Και η δημιουργία είναι μία διαδικασία. Μια διαδικασία στην οποία καλείσαι να νιώσεις του πως είναι τα πράγματα. Αφήνεις το μυαλό να κάνει με χαλαρό τρόπο τη δουλειά του, να περιπλανηθεί, να βρει τις συνδέσεις όπου υπάρχουν ή μπορεί να υπάρχουν. Ακριβώς αυτή τη διαδικασία ακολουθεί η Expansion στις συνεδρίες. Υπάρχει η διαδικασία, το πρωτόκολλο, αλλά καλείσαι σε κάθε περίπτωση να ελιχθείς διαφορετικά, ανάλογα το δέκτη, τις τωρινές συνθήκες και τα περιστατικά που θα μοιραστεί μαζί σου ο δέκτης/ η δέκτρια. Και οι δύο, εστιάζουν στην διαφορετικότητα του κάθε περιστατικού, του κάθε συμμετέχοντα, με βάση το εδώ και το τώρα.
Επίσης, υπάρχουν έννοιες, κομμάτια της μιας μεθόδου, που είναι παραπλήσια και με αντίστοιχο μήνυμα με την άλλη, οπότε με μικροαλλαγές μπορείς εύκολα να ενσωματώσεις χρήσιμους θεραπευτικούς όρους και την αντίστοιχη εφαρμογή τους από την Expansion στο ΡΠΒ. Π.χ. η αρχή “Ν’αναζητάς την απόλαυσή σου” είναι πολύ κοντά σ’αυτό που προσπαθεί να πετύχει ο επαναπρογραμματισμός. Και η αρχή “Όταν δεν υπάρχει
τίποτα για σένα να κάνεις, μην κάνεις τίποτα” είναι μια εκδοχή του “Δημιούργησε χώρο” του επαναπρογραμματισμού κλπ.
Έχουν, όμως, κι ένα άλλο κοινό μεταξύ τους: και οι δύο είναι πρακτικές φτιαγμένες με τέτοιο τρόπο, ώστε σε λίγο χρόνο να βλέπεις μεγάλα αποτελέσματα. Υπάρχουν πιο χρονοβόρες θεραπευτικές πρακτικές που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων. Το ΡΠΒ και η Expansion
αντιμετωπίζουν συγκεκριμένα θέματα σε μικρό χρονικό διάστημα.
Και οι δύο πρακτικές, αδιαφορούνε για το τι υπάρχει σε επίπεδο έκφρασης, το σύμπτωμα δηλαδή, κι ενδιαφέρονται ν’αλλάξουν αυτό που δημιουργεί τα μπλοκαρίσματα, την πηγή του προβλήματος δηλαδή. Η κλασική ψυχολογική μέθοδος πάει βαθιά, αλλά δεν αποφορτίζει τα συναισθήματα, απλά τα κατανοεί. Το ίδιο και οι τεχνικές performing:
προσπαθείς να φτιάξεις, να χτίσεις στην παλιά βάση, χωρίς να ξύσεις τη σκουριά. Αλλά όταν προσπαθείς να βάψεις πάνω στη σκουριά η μπογιά δε πιάνει…
Το ΡΠΒ και η expansion αυτό ακριβώς προσπαθούν να πετύχουν. Να ξύσουν τη σκουριά για να μπορείς να βάψεις και να πιάσει η μπογιά… οι νέες πεποιθήσεις δηλαδή και οτιδήποτε συνειδητοποίησε ο κάθε συμμετέχων απ’τη θεραπευτική διαδικασία.
3.2 Τι θα κερδίσω;
Η expansion και η exSEL, με βάση έρευνες που έχουνε γίνει, βοηθάνε στην απελευθέρωση των περιοριστικών συναισθημάτων, στη λήψη θετικών αποφάσεων, στη βελτίωση της κατανόησης των συναισθημάτων μας, της αυτογνωσίας και των κοινωνικών δεξιοτήτων.
Άρα η ενσωμάτωσή τους, ενισχύει κατ’επέκταση την ικανότητα του ΡΠΒ σ’αυτούς τους τομείς.
3.3 Για ποιο λόγο;
Επειδή ο συνδυασμός τους δίνει έναν καλύτερο και πιο ευχάριστο τρόπο για να ψυχαγωγηθείς και να βελτιωθείς ταυτόχρονα.
3.4 Πως ενσωματώνεται η Expansion στο ΡΠΒ
Έχοντας ήδη δει τη χρησιμότητα ενσωμάτωσης της μιας μεθόδου στην άλλη, ας δούμε και πως μπορεί να γίνει αυτό τόσο σε επίπεδο θεωρίας όσο και πράξης.
3.4.Α. Ενσωμάτωση στις αρχές του ΡΠΒ
Οι αρχές του ΡΠΒ, βελτιώνονται όταν εισάγουμε στοιχεία από την Expan sion. Ή, καλύτερα, αναδυκνύονται, αποκτούν μεγαλύτερο βάθος και ουσία. 1. Μη βοηθάς τους άλλους. Αυτό αφορά τόσο τους συμμετέχοντες όσο
και τους συντονιστές, οπότε και οι δύο μπορούν να μάθουν το παρακάτω: μην παίρνεις την ευθύνη του άλλου. Να τον αφήνεις να
κάνει αυτός τα βήματα αντί να τα περπατάς εσύ γι’αυτόν. Στην expan sion, o σύμβουλος είναι σύμβουλος, θα δώσει συμβουλές, θα δώσει μια άλλη οπτική, αλλά την ευθύνη της θεραπευτικής διαδικασίας την έχει ο δέκτης. Ο σύμβουλος είναι σαν τον ιχνηλάτη που έχει περπατήσει σε κάποια μονοπάτια και μπορεί ν’αναγνωρίσει απ’αυτά που μοιράζεται ο δέκτης, χνάρια που πάνε σε κάποια παλιότερη στιγμή της ζωής του… σε κάποιο σημείο πιο κοντά στην αρχή του μονοπατιού. Αυτός ακριβώς ο τρόπος λειτουργίας είναι χρήσιμος σε πρακτικό επίπεδο στο ΡΠΒ.
- Ασχολήσου μόνο μ’αυτά που μπορείς να κάνεις κάτι. Κάτι για το οποίο δε μπορείς να κάνεις κάτι είναι το παρελθόν. Για να δημιουργηθεί η δυνατότητα να γίνει κάτι στο μέλλον, χρειάζεται να γίνει κάτι τώρα για να το προετοιμάσει. Μπορείς να κάνεις κάτι μόνο στο τώρα. Στο να κατανοήσεις καλύτερα αυτά που έχουν γίνει, ν’αναγνωρίσεις τα μοτίβα της συμπεριφοράς σου, στο ν’αρχίσεις να χτίζεις καινούργιες,
δημιουργικές και λειτουργικές πεποιθήσεις.
- Όταν δεν υπάρχει τίποτα για σένα να κάνεις, μην κάνεις τίποτα. Τον να μην κάνεις τίποτα, σημαίνει πως σ’όλο αυτό το τρέξιμο που έχω, πρέπει να πάρω το χρόνο μου. Για να κάτσει μέσα μου αυτό που κάνω. Να δώσω χώρο σε αυτό που πάει να δημιουργηθεί. Αυτός ο χρόνος
βοηθάει και στο να κατανοήσω τα μοτίβα συμπεριφοράς μου. Κάνω μια παύση. Ποια είναι η πρώτη μου αντίδραση; Μήπως πάντα αντιδρώ έτσι; Τι θα γίνει αν απλά δεν κάνω τίποτα; Απαντώντας σ’αυτά θα μπορέσει να αδυνατίσει λίγο ο κύκλος των αυτόματων αντιδράσεων που πηγάζουν στις παλιές τραυματικές εμπειρίες και στον τρόπο που
αντιδρώ σε καθετί που συμβαίνει στην καθημερινότητά μου. Το τίποτα είναι πολύ περισσότερο απ’το τίποτα. Είναι μια ευκαιρία να συνειδητοποιήσεις πράγματα, να δημιουργήσεις χώρο στην αλλαγή που έχει δρομολογηθεί μέσα σου.
- Ν’αποζητάς την απόλαυσή σου. Βρες ποιο είναι το πάθος σου. “Τι μ’αρέσει σ’αυτή την κατάσταση; Τι απολαμβάνω;”. Αυτό που έχει σημασία δεν είναι το τι τόσο, όσο το πως. Το τι, τον στόχο, μπορεί να τον πετύχω ή μη. Το πως όμως, έχει να κάνει με το πως εγώ χειρίζομαι τα πράγματα. Και στο πως ακριβώς σε βοηθάει η Expan sion. Τόσο δίνοντας σου νέες, πιο απολαυστικές συνήθειες αλλά και βοηθώντας να’ναι οι υπάρχουσες με λιγότερο πόνο και με λιγότερης έντασης αρνητικά συναισθήματα.
- Να έχεις ανοιχτή καρδιά. Ανοιχτή καρδιά για τους άλλους. Σ’ένα ουσιαστικό και ειλικρινές, σ’ένα ανθρώπινο επίπεδο. Αυτό που χρησιμοποιείται σ’αυτή την αρχή απ’την expansion είναι η μεθοδικότητα καθώς και δεξιότητες επικοινωνίας. Με τις δεξιότητες επικοινωνίας εννοούμε την παρατήρηση τόσο της λεκτικής όσο και της εξωλεκτικής συμπεριφοράς του άλλου. Παρατηρώντας το βλέμμα, τη στάση (σωματική γλώσσα), τις εκφράσεις του προσώπου,
τον τρόπο ομιλίας του (ρυθμός ομιλίας, πιθανές αλλαγές στην ένταση, στον τόνο, αν μεταπηδάει από κάτι σε κάτι άλλο) μπορούμε να καταλάβουμε πολλά για τον άλλον, αλλά και να είναι δυνατή η παρατήρησή τους πάνω μας.
3.4.Β. Ενσωμάτωση στα εννοιολογικά πλαίσια του ΡΠΒ
Τα εννοιολογικά πλαίσια που αποτελούν ήδη βασικό κομμάτι του ΡΠΒ, μπορούν να εμπλουτιστούν με αξιώματα και παραδοχές της expansion. Αυτό βοηθάει στο να γίνουν ακόμα πιο ολοκληρωμένα, αλλά και στο να δομηθούν, κατ’επέκταση, και καινούργιες πρακτικές και ασκήσεις (όπως θα δούμε παρακάτω στο κομμάτι “Πρακτικά παραδείγματα ενσωμάτωσης της Expansion στο ΡΠΒ”) στην μέθοδο.
Η ενσωμάτωση εδώ είναι διαφορετική. Είναι αθροιστική, δηλαδή έχει νόημα μόνο η προσθήκη κάποιον στοιχείων της Expansion στα εννοιολογικά πλαίσια του ΡΠΒ.
Τα πρόσθετα εννοιολογικά πλαίσια είναι τα παρακάτω:
- Συναισθηματική Δημιουργία. Για τη δημιουργία του τρισδιάστατου κόσμου μας χρησιμοποιούμε τη δόνηση μας για να μεταφράσουμε τα συναισθήματα σε ύλη. Αυτό λέγεται Συναισθηματική Δημιουργία.
- 4 κανόνες της σύγχρονης επιστήμης. Οι 4 κανόνες της σύγχρονης επιστήμης (Υπάρχει μόνο μια ενέργεια, οι αισθήσεις σου μεταφράζουν αυτή την ενέργεια στον υλικό μας κόσμο, εσύ και η ενέργεια του Σύμπαντος είστε ένα, κάθε δράση δημιουργεί την αυτόματη και ενστικτώδη αντίδραση του συνόλου της δημιουργίας πάνω σου), έχουν άμεση σχέση με τις αρχές/ιδέες στις οποίες στηρίζεται το ΡΠΒ. Για την ακρίβεια αρκετές αρχές του απορρέουν απ’τους 4 κανόνες. Οπότε είναι εύκολο να γίνουν ασκήσεις έτσι ώστε ο συμμετέχων να κατανοήσει βιωματικά τους 4 κανόνες της σύγχρονης επιστήμης.
- Πεντάπτυχο Expansion. To πεντάπτυχο είναι κάτι που ταιριάζει με το ΡΠΒ αφού έχει μια αντίστοιχη διαδικασία (που αφορά, όμως, το πως ο καθένας αντιλαμβάνεται τη σκηνική του δράση και πως μπορεί να την επηρεάσει). Το πεντάπτυχο της ΡΠΒ είναι το Βιώνω – Ανακάλεσε –
Αναστοχάσου – Ανάλυσε – Σύνθεση. Η προσθήκη του πεντάπτυχου της Expansion, δίνει μια νέα οπτική στη μέθοδο του πως επηρεάζω τον κόσμο και πως επηρεάζομαι κι’ εγώ απ’ αυτόν.
3.4.Γ. Αναγνώριση, σύνδεση, οραματισμός
Ως παραστατική τέχνη, το performing, έχει διάφορους τρόπους έκρασης. Ένας απ’αυτούς είναι ο θεατρικός (το θέατρο είναι ένα είδος performing), όπου χρησιμοποιείται απ’το ΡΠΒ ως εργαλείο αυτοπαρατήρησης όσο αφορά τον τρόπο που αλληλεπιδρώ με τους άλλους.
Η ύπαρξη της θεατρικής έκφρασης στο ΡΠΒ, δίνει τη δυνατότητα σκηνικής αναπαράστασης παρελθοντικών γεγονότων, τόσο πρόσφατων (αναγνώριση Expansion), όσο και παρελθοντικών (σύνδεση Expansion). Ζωντανεύοντας μπροστά στον συμμετέχοντα αυτά τα γεγονότα, του δίνει τη δυνατότητα να παρατηρήσει τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρά με τους άλλους σ’ένα άλλο επίπεδο, φέρνοντας το δικό του περιβάλλον μέσα στις δυνατότητες προς παρατήρηση.
Με αντίστοιχο τρόπο μπορεί να μπει και ο δημιουργικός οραματισμός, όπου μπορεί ν’αποτελέσει τόσο μια επιπλέον πηγή αυτοπαρατήρησης, όσο και δημιουργικό υλικό με το οποίο μπορεί ο συμμετέχων να δουλέψει σ’ένα ασυνείδητο επίπεδο.
3.4.Δ. Μοτίβα συμπεριφοράς
Μια σχετική με την ενσωμάτωση της αναγνώρισης, σύνδεσης και του δημιουργικού οραματισμού προσθήκη, είναι αυτή του μοτίβου συμπεριφοράς. Εκτός απ’το πως σχετίζομαι με τους άλλους, είναι πολύ σημαντικό να μελετήσω το ποια πράγματα επαναλαμβάνω, χωρίς να υπάρχει κατ’ανάγκη ένα αρνητικό πρόσημο σ’αυτό. Υπάρχουν μοτίβα συμπεριφοράς που είναι χρήσιμα.
Γενικότερα, και με τη χρήση προσωπικών εμπειριών, και εμπειριών άλλων, αλλά και το πως εγώ λειτουργώ σε υποθετικές συνθήκες, μπορώ να βοηθηθώ στην κατανόηση των μοτίβων συμπεριφοράς.
Οπότε τι κάνω όταν σε κάποια στιγμή αντιληφθώ ένα μοτίβο που θέλω να το απαλείψω;
Μπορώ να χρησιμοποιήσω τις 4 φάσεις της θεραπευτικής διαδικασίας ως εργαλείο βαθύτερης κατανόησης των μοτίβων αυτών. Εκτός όμως απ’την κατανόηση μπορώ ν’αποφορτίσω με κινησιολογικό τρόπο τα συναισθήματα, σε συνδυασμό με τον οραματισμό. Και μπορώ να τα μειώσω ή να τ’αλλάξω με στοιχεία επαναπρογραμματισμού, περασμένα σε συγκεκριμένες ασκήσεις. Και μπορώ να έχω υπόψιν μου, ως συντονιστής,
το μοτίβο το κινησιολογικό που ανακαλύφθηκε για τις επόμενες συναντήσεις (κατά πόσο μειώθηκε περαιτέρω ή η αλλαγή του είναι μόνιμη), ή να ζητήσω απ’τον ίδιο το συμμετέχοντα να παρατηρεί αυτό το μοτίβο, τόσο στην καθημερινότητά του όσο και στις επόμενες συναντήσεις.
3.4.Ε. Γραμμή παρελθόντος
Η γραμμή του παρελθόντος είναι ένα αυτογνωσιακό εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιήσει το ΡΠΒ. Η συναισθηματική σύνδεσή μας με παρελθοντικά γεγονότα βελτιώνουν την ποιότητα των συναισθημάτων μας και η νοητική, την κατανόηση των εμπειριών. Η κινησιολογική έκφραση του συμμετέχοντα με βάση ενός ή περισσοτέρων διάφορων περιστατικών του παρελθόντος, σε συνδυασμό με την απόπειρα συσχέτισής τους, δίνει μια μεγαλύτερη αυτογνωσιακή δυνατότητα τόσο σε συναισθηματικό όσο και σε ερμηνευτικό επίπεδο (ικανότητα ερμηνείας σε ό,τι μου συμβαίνει).
3.4.Ζ. exSEL
Το exSEL είναι χωριστή μέθοδος απ’την Expansion, αλλά για λόγους πρακτικούς την τοποθετούμε στο κεφάλαιο της ενσωμάτωσης της Expan sion.
Γενικά, ο τρόπος ενσωμάτωσης δεν είναι συνδυαστικός με το κινησιολογικό κομμάτι του ΡΠΒ, αλλά με το κομμάτι των δραστηριοτήτων που καλείται να κάνει ο συμμετέχων είτε ως προπαρασκευή των συναντήσεων του ΡΠΒ, είτε ως διαδικασία παράλληλη αλλά ανεξάρτητη των συναντήσεων (δηλαδή η προτροπή να πάει σε κάποιον επαγγελματία σύμβουλο exSEL ταυτόχρονα με τη συμμετοχή του στο ΡΠΒ), είτε ως εμβόλιμη διαδικασία στο πρακτικό κομμάτι των συναντήσεων, αλλά χωρίς την ενσωμάτωση ή συνδυασμό του με ασκήσεις.
3.4.Η. ΕQ και Perma τεστ
Ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο της Expansion είναι η διαδικασία συμπλήρωσης EQ και Perma τεστ πριν την αρχή και μετά το τέλος της κάθε θεραπευτικής διαδικασίας. Αυτή η διαδικασία είναι χρήσιμη για να μετρήσεις και αντικειμενικά τι βελτιώθηκε και κατά πόσο σε κάθε συμμετέχοντα. Αυτή η διαδικασία έχει μπει πλέον ως κομμάτι του ΡΠΒ στην αρχή και στο τέλος κάθε τρίμηνου κύκλου. Έτσι, μπορεί να γίνει και πιο στοχευμένη και προσωποποιημένη η συνέχεια της εφαρμογής της ΡΠΒ σ’ενα γκρουπ ή σε συγκεκριμένους συμμετέχοντες, σε περίπτωση που αυτοί συνεχίσουν σε επόμενο κύκλο. Αλλά γίνονται και πιο απτά τα αποτελέσματα του ΡΠΒ, κάτι που μπορεί να βοηθήσει τόσο σε προσωπικό επίπεδο τους συμμετέχοντες αφού βλέπουν πως υπάρχει συγκεκρίμενη βελτίωση (και που), όσο και την ίδια τη μέθοδο για να ελέγξει τόσο τι λειτουργεί πιο αποτελεσματικά και να κάνει βελτιώσεις στην εφαρμογή της, όσο και ως διαφημιστικό εργαλείο της μεθόδου.
3.5 Πρακτικά παραδείγματα ενσωμάτωσης της Expansion στο ΡΠΒ
Υπάρχει ένα πλήθος από κινησιολογικές/παραστατικές ασκήσεις και πρακτικές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ενσωμάτωση των στοιχείων της Expansion που αναφέρθηκαν στο προηγούμενο κεφάλαιο. Εδώ θ’αναφερθούμε σε συγκεκριμένα παραδείγματα τα οποία είναι ενδεικτικά.
3.5.Α. Αναγνώριση/ τοξικά συναισθήματα και συναισθηματική διαχείρηση
Μια κατηγοριοποίηση της μακροχρόνιας μνήμης είναι η εξής: συγκεκριμένη/έκδηλη (explicit) και η ασαφής/άδηλη (implίcit). Όταν στην δεύτερη μπούνε συναισθήματα ή/και αισθητηριακή πληροφορία, τότε γίνεται συγκεκριμένη/ έκδηλη επειδή τα συνδεδεμένα μ’αυτήν περιστατικά (εμπειρίες) μπορούν, πλέον, ν’ανακληθούν άμεσα. Όσο πιο έντονα τα συναισθήματα και οι αισθήσεις, τόσο καλύτερη (πιο μόνιμη καταγραφή, εύκολη ανάκληση) είναι η καταγραφή στη μνήμη της εμπειρίας. Για την καλύτερη κατανόηση του πως λειτουργεί η μνήμη και πόσο επιζήμια είναι τα τοξικά συναισθήματα, παίρνουμε ένα περιστατικό αναγνώρισης και βλέπουμε τι συναισθήματα δημιουργούνται. Προσπαθούμε να κινηθούμε μ’αυτά τα συναισθήματα, χωρίς να έχουμε το συγκεκριμένο περιστατικό στο μυαλό μας. Σταματάμε και προσπαθούμε να το ξαναθυμηθούμε. Θα πρέπει να’ναι πιο έντονη τώρα η ανάμνησή του και πιο γρήγορη. Συνεχίζουμε την κίνηση και προσπαθούμε να το πλαισιώσουμε με άλλες λεπτομέρειες, πχ χρώματα, ήχους κλπ, συνεχίζοντας την κίνησή μας. Όταν τελειώσει η κίνηση προσπαθούμε να ξαναθυμηθούμε το περιστατικό. Η ανάμνησή του είναι πιο εύκολη και ανάγλυφη. Αυτό συμβαίνει και στην καθημερινότητα. Όσο περισσότερες αισθήσεις και θετικά συναισθήματα συνδυάσουμε με μια θετική ανάμνηση τόσο πιο γρήγορα και καλύτερα θα θυμηθούμε κάτι. Όσο πιο έντονα και τοξικά συναισθήματα θα επιτρέψουμε να αισθανθούμε, τόσο μεγαλύτερο το κακό που κάνουμε στον εαυτό μας, γιατί επιτρέπουμε να δημιουργηθούν μνήμες που δύσκολα θα σβηστούν. Αυτή η συνειδητοποίηση είναι πολύ σημαντική για
τον τρόπο διαχείρισης των συναισθημάτων μας. Μα ελέγχουμε εμείς το τι συναισθήματα θα νιώσουμε; Ως ένα σημείο ναι. Για πιο πολλές λεπτομέρειες πάνω σ’αυτό ο αναγνώστης μπορεί να διαβάσει το βιβλίο “How emotions are made” της Lisa Barrett.
3.5.Β. Αναγνώριση, σύνδεση, οραματισμός και σωματική κατάσταση
Κάτι πολύ σημαντικό τόσο για το ΡΠΒ, αλλά και για την καθημερινότητα μας είναι το να μπορώ να καταλάβω πώς είμαι εγώ αυτή τη στιγμή. Τόσο για λόγους αυτογνωσίας (ανίχνευση σωματικών και νοητικών μπλοκαρισμάτων), όσο και για να βρεθώ στο εδώ και το τώρα. Είναι όμως κάτι που είναι γίνεται δύσκολα αντιληπτό απ’τους συμμετέχοντες. Σ’ αυτό μπορούν να βοηθήσουν οι παρελθοντικές εμπειρίες της αναγνώρισης (πρόσφατο γεγονός μ’έντονο συναισθηματικό αποτύπωμα μέσα μας) και της σύνδεσης της Expansion (γεγονός της παιδικής ηλικίας μ’έντονο συναισθηματικό αποτύπωμα μέσα μας), όσο και του οραματικού διαλογισμού (διαλογισμός βασισμένος στην σύνδεση). Πριν προχωρήσουμε στο πως γίνεται αυτό πρακτικά, είναι απαραίτητο να ξεκαθαρίσουμε κάποια πράγματα όσο αφορά την ορολογία. Ένας όρος που χρησιμοποιείται αρκετά στο ΡΠΒ είναι το affect. Σ’ αυτό δεν υπάρχει κάποια επιστημονική μετάφραση στα ελληνικά μέχρι στιγμής, αλλά η πιο κοντινή απόδοση του είναι σωματική αίσθηση. Η σωματική αίσθηση είναι ένας συνδυασμός του κατά πόσο είναι ενεργοποιημένος σωματικά ή όχι κανείς και του αν νιώθει ευχάριστα ή δυσάρεστα. Η σωματική μου κατάσταση είναι, όμως, ένα υπερσύνολο της σωματικής αίσθησης. Περιλαμβάνει επιπλέον την πνευματική μου κατάσταση (διαύγεια σκέψης,
πιθανή συμφόρηση ή/και πνευματική κόπωση κλπ), την συναισθηματική κατάσταση (τι συναισθήματα νιώθω τώρα) και την ψυχική κατάσταση. Ως ψυχική κατάσταση δεν εννοούμε κάτι μεταφυσικό. Είναι κάτι βαθύτερο απ’την συναισθηματική και την πνευματική. Απολαμβάνεις τη ζωή; Έχεις ισορροπία; Είσαι σ’επαφή με τον εαυτό σου; Είσαι εδώ επειδή το θες πραγματικά; Τώρα ας πάμε και στην πρακτική εφαρμογή. Ξεκινάω το εσωτερικό μου σκανάρισμα. Παίρνω λίγο χρόνο για να αφουγκραστώ το εσωτερικό τοπίο μέσα μου. Αφού δω σε ποια σωματική κατάσταση είμαι,
φέρνω το γεγονός της αναγνώρισης στο μυαλό μου. Ξανακάνω νέο σκανάρισμα και αφουγκράζομαι και πάλι το εσωτερικό μου τοπίο. Παρατηρώ τι έχει αλλάξει. Φέρνω τώρα το γεγονός της σύνδεσης στο μυαλό μου. Ξανακάνω νέο σκανάρισμα και αφουγκράζομαι και πάλι το εσωτερικό μου τοπίο. Παρατηρώ τι έχει αλλάξει. Προβάλλω τώρα νοερά απέναντί μου γονείς, αδέρφια όπως τους θυμάμαι την εποχή της σύνδεσης σ’ ένα ουδέτερο τοπίο. Ξανακάνω νέο σκανάρισμα και αφουγκράζομαι και πάλι το εσωτερικό μου τοπίο. Παρατηρώ τι έχει αλλάξει. Μέσω των διαδοχικών σκαναρισμάτων, γίνεται ξεκάθαρο στους συμμετέχοντες, πόσο επηρεάζει του πως είμαι τώρα (σωματική κατάσταση) το περιβάλλον και η συναισθηματική φόρτιση που έχω. Επίσης, το να βρίσκομαι στο εδώ και στο τώρα δε σημαίνει απλά είμαι εδώ, αλλά χρειάζεται τόσο την ενεργή μου όσο και τη συνειδητή μου συμμετοχή. Και τα δύο παραπάνω επηρεάζονται απ’το πως είμαι εγώ τώρα. Κατανοώντας το πως εγώ είμαι, με βοηθάει να βρεθώ ουσιαστικά στο εδώ και το τώρα, χωρίς να προσπαθήσω ν’αλλάξω κάτι στο πως είμαι, αλλά στο να καταλάβω τι μπορώ να περιμένω από εμένα σήμερα, οπότε και το πως να βρω τη ροή
μου σε ό,τι κάνω, καθώς και στο να μπορώ γενικά ν’ αντιλαμβάνομαι τις αλλαγές και τις βελτιώσεις που επιτελούνται σε κάθε συνάντηση του ΡΠΒ. Ενδιάμεσα στα σκαναρίσματα και την ανάκληση των αναμνήσεων μπορεί να μπει κάποια σωματική δραστηριότητα, έτσι ώστε να βλέπω και πως επηρεάζει την έκφραση μου αυτή η ανάκληση.
3.5.Γ. Τελετουργία έναρξης/ λήξης και exSEL
Η ΡΠΒ δίνει ιδιαίτερη σημασία στο ξεκίνημα και στο τελείωμα κάθε συνάντησης. Για το λόγο αυτό υπάρχει μια συγκεκριμένη διαδικασία για το άνοιγμα μια συνάντησης που ονομάζεται “τελετουργία έναρξης”, και μια άλλη διαδικασία για το κλείσιμο της συνάντησης που ονομάζεται “τελετουργία λήξης”. Σε κάθε έναρξη, ο συμμετέχων καλείται να κάνει μια δική του διαδικασία πριν μπει στο χώρο της συνάντησης (εσωτερική προετοιμασία) και όταν μπει στο χώρο, συνδέεται με τους συμμετέχοντες (εξωτερική προετοιμασία) χρησιμοποιώντας ένα πρωτόκολλο καλωσορίσματος του exSEL (το οποίο το καθοδηγεί ο εκάστοτε συντονιστής). Όταν η συνάντηση έχει ολοκληρωθεί, ο συντονιστής κλείνει ό,τι έγινε χρησιμοποιώντας μια απ’τις θετικές ολοκληρώσεις του exSEL. Έτσι ξεκινάει το τέλος της συνάντησης και όταν ολοκληρωθεί το κομμάτι της θετικής ολοκλήρωσης, ο κάθε συμμετέχοντας βγαίνει εκτός χώρου της συνάντησης κάνοντας τη δική του “τελετουργία λήξης”.
3.5.Δ. 4 αρχές της επιστήμης και κύκλος
Η Expansion βασίζεται στις 4 αρχές της σύγχρονης επιστήμης. Αυτές δεν έχουν άμεση αλλά έμμεση σχέση με τη θεραπευτική διαδικασία του ΡΠΒ. Κι αυτό επειδή η βιωματική συνειδητοποίηση του πως λειτουργεί το σύμπαν, βοηθάει στο να βάλω λίγο καλύτερα τα πράγματα στο κεφάλι μου όσο αφορά το πως λειτουργώ εγώ και ο κόσμος, αλλά, επίσης, να στο να συνειδητοποιήσω το πόσο συνδεδεμένος είμαι με τους άλλους και το σύμπαν. Και μάλιστα με απλές ασκήσεις της μεθόδου. Ας ξεκινήσουμε απ’την 3η αρχή “Εσύ και η Ενέργεια του Σύμπαντος είστε ένα”. Αυτό
σημαίνει πως όλοι είμαστε συνδεδεμένοι. Κάνουμε έναν κύκλο. Γίνεται η ερώτηση “Τι σημαίνει είμαι στον κύκλο;”. Μετά γυρνάνε την πλάτη στο κύκλο όλοι και δημιουργείται ένας “εξωτερικός” κύκλος. Γίνεται η ίδια ερώτηση. Σιγά-σιγά γίνεται κατανοητό πως είναι καθαρά θέμα σύμβασης το αν είναι κανείς μέσα στον κύκλο ή όχι, άρα υπό μια έννοια πάντα είσαι,
όλοι και όλα είναι μέσα στον κύκλο (συνδεδεμένα). Αλλάζοντας την οπτική που βλέπω, αναγνωρίζω την ισχύ του 3ου κανόνα. Πάμε τώρα στην 3η αρχή “Υπάρχει μόνο ενέργεια”. Κάνουμε έναν κύκλο και ξεκινάμε να παίζουμε το ball game. Πετάμε ο ένας στον άλλον τα μπαλάκια όσο καλύτερα μπορούμε αλλά χωρίς κάποια οδηγία ή υπενθύμιση. Μετά από λίγο γίνονται οι εξής ερωτήσεις “Ποιά είναι η δική σου ενέργεια; Που τελειώνει η δίκη σου ενέργεια και που ξεκινάει του άλλου;”. Αφήνουμε τους συμμετέχοντες να παίξουνε λίγο ακόμα με τις μπάλες κι ενώ παίζουν ρωτάμε “Τι διαφορές έχουμε σε σχέση με τον άλλον σ’ενεργειακό επίπεδο;
Ρίχνουνε διαφορετικά τη μπάλα σε σχέση με την ενέργειά μας;”. Αφήνουμε λίγο ακόμα παιχνίδι και ρωτάμε πάλι “Μήπως η διαφορά είναι το τι κάνουμε με την ενέργεια; Το πως τη διαμορφώνουμε κάθε στιγμή;”. Και μετά από λίγο ακόμα παιχνίδι το σταματάμε και ρωτάμε “Μήπως τελικά όλοι με την ίδια ενέργεια κάνουμε το οτιδήποτε; Μήπως η διαφορά είναι το τι κάνουμε με την ενέργεια; Το πως τη διαμορφώνουμε κάθε στιγμή;”.
Βλέπουν, έτσι, και βιωματικά οι συμμετέχοντες πως όλοι με τον ίδιο τρόπο λειτουργούνε (ίδια ενέργεια που αλλάζει μορφές, ένταση, υφή, “χρώμα”). Συνεχίζουμε με την 2η αρχή “Οι αισθήσεις μας μεταφράζουν την ενέργεια στον υλικό μας κόσμο”. Προφανώς ο βασικός τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γενικά είναι οι αισθήσεις, οπότε αυτό είναι
ένα καλό μέσο για ν’ αντιληφθεί κανείς πως εμείς “μεταφράζουμε” – και πολλές φορές παρερμηνεούμε – αυτό που συμβαίνει μπροστά μας. Ζητάμε απ’ τους συμμετέχοντες αρχικά να κλείσουν τα μάτια τους. Αλλάζουμε τη θέση των αντικειμένων (προσθέτουμε και νέα) και ζητάμε να κινηθούν στο χώρο με προσοχή και να τον αναγνωρίσουνε. Στο τέλος αφού σταματήσουν, ζητάμε να μας πούνε που είναι. Όταν ανοίξουν τα μάτια τους, βλέπουν τις διαφορές και συζητάμε το πόσο διαφορετική εμπειρία ήταν και πόσο διαφορετική αίσθηση δημιουργήθηκε στον καθένα τους όταν έλλειπε η αίσθηση της όρασης. Αντίστοιχα, ζητάω να κάνουν ένα χορευτικό ντουέτο μ’ έναν/ μία παρτενέρ χωρίς ν’ αγγίζονται και μετά με άγγιγμα. Στο τέλος συζητάμε τις διαφορές στην αίσθηση μεταξύ των δύο αλλά και τι διαφορετικό στην αντίληψη του άλλου, στον συντονισμό κλπ είχανε. Το ίδιο μπορεί φυσικά να γίνει για όλες τις αισθήσεις. Γίνεται προφανές το πόσο διαφορετικός γίνεται ο κόσμος όταν λείπει μία ή περισσότερες αισθήσεις, άρα και το με ποιο τρόπο οι αισθήσεις διαμορφώνουν την πραγματικότητα που αντιλαμβανόμαστε. Τέλος, ας πάμε και στην 4η αρχή “Κάθε δράση δημιουργεί την αυτόματη και ενστικτώδη αντίδραση του συνόλου της δημιουργίας πάνω σου”. Χωρίζουμε τους συμμετέχοντες σε ζευγάρια. Ζητάμε να προσέχουν με λεπτομέρεια τι κάνει ο παρτενέρ και παίρνουμε μία ο ένας την πρωτοβουλία της κίνησης και μιά ο άλλος, πότε, δηλαδή, ο ένας είναι ακίνητος και κινείται ο άλλος και πότε το αντίστροφο. Εδώ μας ενδιαφέρει η ενστικτώδης απόκριση των συμμετεχόντων, οπότε τονίζουμε πως θέλουμε ν’αφήσουν τον εαυτό τους ελεύθερο όσο μπορούνε απ’τη σκέψη τους και να αντιδράσουν όπως θέλει το σώμα, αυτόματα. Με αυτό τον
τρόπο, οι συμμετέχοντες βλέπουν πως η δική τους δράση προκαλεί μια αντίδραση απ’τον άλλον, η οποία σχετίζεται με κάποιον τρόπο με τη δική τους τη δράση. Μετά στο ίδιο πλαίσιο, συμμετέχει ολόκληρη η ομάδα (αυτό το ονομάζουμε Ensemble). Ξεκινάει ένας/μία συμμετέχων και η υπόλοιπη ομάδα αντιδράει ακαριαία, μετά κινείται άλλος/ άλλη, και πάλι η ομάδα θα αντιδράσει ακαριαία κ.ο.κ. Έτσι, ο καθένας θα νιώσει την τέταρτη αρχή της σύγχρονης επιστήμη βιωματικά.
3.5.Ε. Πεντάπτυχο και συνδημιουργία.
Σ’ αυτό το παράδειγμα, θα προσπαθήσουμε να ενσωματώσουμε μ’ έναν πρακτικό τρόπο το πεντάπτυχο Σκέπτομαι – νιώθω – εκπέμπω – δημιουργώ/ βιώνω – ερμηνεύω. Αρχικά, θα πρέπει να κάνω την αντίθετη διαδικασία από πριν, δηλαδή αντί να είναι ενστικτώδης και ακαριαία η αντίδραση μου,
αφήνω να μεσολαβήσει ένας μικρός χρόνος μεταξύ του ερεθίσματος και της αντίδρασής μου. Σ’αυτό τον χρόνο ζούνε όλες οι πιθανές δράσεις. Εκεί βρίσκεται η σκηνική μας ελευθερία. Από την αντίδραση λοιπόν πάμε στην απόκριση. Στο φιλτράρισμα του ερεθίσματος και στην επιλογή της δράση μας. Αυτό μπορεί να γίνει τόσο σε συνειδητό όσο και σε ασυνείδητο επίπεδο. Εμείς θα επιλέξουμε την συνειδητή απόκριση. Χωρίζουμε τους συμμετέχοντες σε ζευγάρια. Στο κάθε ζευγάρι ο ένας δίνει ένα ερέθισμα, ο δέκτης του αφουγκράζεται το ερέθισμα, αντιλαμβάνεται τι ερέθισμα πήρε και πως το ερμηνεύει, και επιλέγει μια απόκριση κ.ο.κ. Έχουμε δηλαδή μια έμπρακτη εφαρμογή του πεντάπτυχου. Μετά, ο κάθε συμμετέχων καλείται ν’αναρωτηθεί κατά πόσο ανοίγεται πραγματικά στον κόσμο. Να ελέγξει δηλαδή την ποιότητα της παρατήρησής του. “Είμαι ανοιχτός με τις
αισθήσεις μου; Έχω προσδοκίες σ’ αυτό που έρχεται απ’ έξω; Πως το αντιλαμβάνομαι; Πόσο χώρο δίνω να πάρω την απάντηση που παίρνω;”. Αυτές είναι μερικές απ’ τις ερωτήσεις που θα οδηγήσει στο να καταλάβει καλύτερα ο συμμετέχων τον εαυτό του σε σχέση με το πως σχετίζεται με τους άλλους. Τέλος, αφού έχει αποκτήσει μια εξοικείωση με τα δεχόμενα ερεθίσματα, η διαδικασία του ερεθίσματος/ απόκριση επιταχύνεται ώσπου ο χρόνος απόκρισης να γίνει ο ελάχιστος δυνατός. Σ’ αυτό το σημείο κατακτιέται η αίσθηση της συνδημιουργίας με τον παρτενέρ μου, μια αίσθηση πολύ ευχάριστη αλλά και πολύ χρήσιμη, τόσο στην αλληλεπίδρασή πάνω στη σκηνή, όσο και στην καθημερινότητα του κάθε ανθρώπου.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Το κομμάτι της προσωπικής βελτίωσης είναι ατελείωτο και πάντα θα βρίσκονται καλύτεροι ή μάλλον πιο αποδοτικοί τρόποι για αυτοβελτίωση και εξέλιξη. Όπως είναι προφανές, η μορφή δόμησης του ΡΠΒ, δίνει τη δυνατότητα να ενσωματωθούν απρόσκοπτα άλλες τεχνικές προσωπικής βελτίωσης, όπως στην προκειμένη περίπτωση η Expansion.
Σημαντικό, σύμφωνα με το ΡΠΒ, είναι να δίνεται προσοχή στο εδώ και στο τώρα, στο ποιος είναι αυτός που προσπαθεί να βελτιώσει τον εαυτό του, στο να δωθεί έμφαση στον τρόπο που αυτός σχετίζεται, και στο το να γίνουν όλα τα παραπάνω με τρόπο ενδιαφέροντα, ψυχαγωγικό αλλά και τελείως κατανοητό στον συμμετέχοντα.
Υπηρετώντας αυτή τη φιλοσοφία, η μέθοδος έχει μια μόνιμη διαδικασία να ενσωματώνει άλλες πρακτικές που θα αυξήσουν την αποτελεσματικότητά της και θα δίνει περισσότερες επιλογές, έτσι ώστε ο καθένας να μπορεί να βρει τρόπους που τον εξυπηρετούν καλύτερα στη δική του προσπάθεια για αυτοβελτίωση.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ
Ευχαριστώ πολύ τον Αργύρη, τη Βίκυ, τον Βαγγέλη και όλους του συμμαθητές μου για την δύναμη, την αγάπη που μου έδωσαν απλόχερα, καθώς και για το μοναδικό ταξίδι που κάναμε μαζί!!
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Professional Playbook (exSEL) – Αργύρης Μάρδας
- Expansion Method Επαγγελματικό Εγχειρίδιο – Αργύρης Μάρδας Climbing the mountain – John Britton
- Encountering ensemble – John Britton
- Flow: The Psychology of Optimal Experience – Mihaly Csikszentmihalyi Mindsight: the new science of Personal Transformation – Steven Siegel How emotions are made – Lisa Barrett
- Polyvagal theory explained simply – Susie Baxter
- The 5 stages of neuroplastic healing – Irene Lyon
- The power of now – Eckhart Tolle
- The artist is present – Marina Abramovic